printlogo


کد خبر: 150613تاریخ: 1394/9/29 00:00
نگاهی به اشعار سپید و کوتاه در کتاب «من یک دوزیستم»
به خیال واژه‌هایی رها در باد

کتاب «من یک دوزیستم» کتاب شعری است با اشعار سپید و کوتاه. اگر به کتاب‌های شعر و بویژه اشعار سپید یا کوتاه علاقه‌مندید این کتاب را نیز مطالعه کنید.
«من یک دوزیستم
به ندرت با تو
و اغلب بدون تو
می‌توانم زندگی کنم».
شعر بالا یکی از اشعار این کتاب است که به صورت مستقیم با عنوان کتاب «من یک دوزیستم» در ارتباط است. شعرهای کتاب «من یک دوزیستم» در سال‌های 88 تا 92 سروده شده‌ است. ایجاز در کلام و استفاده از حداقل کلمات برای بیان مفاهیم و بهره‌گیری از عناصر جاری در زندگی امروزی، از خصوصیات اکثر شعرهای این مجموعه است. «من یک دوزیستم» نام مجموعه‌ای از شعرهای کوتاه علی صالحی‌بافقی است که می‌گوید گرایش به شعرهای کوتاه در ایران اگر به ساده‌نویسی صرف نیفتد و با نشانه‌ها و عناصر نو همراه باشد، بی‌شک راه خود را در ادبیات ایران باز خواهد کرد. به گزارش «کتابخوار»، علی صالحی‌بافقی همچنین در یادداشتی به رویکردش به شعر کوتاه و وضعیت شعر کوتاه ایران پرداخته است که بخشی از آن در پی می‌آید: خلق شعر با تکیه بر زبان ساده و به موازات آن تلاش جهت انتقال معانی ویژه ذهنی، یکی از روش‌های معمول شاعران است. ضمن آنکه انتقال مفاهیم درونی و پیچیده‌تر و همچنین یافتن عناصر و نشانه‌هایی که به آسانی قابل ارائه و انتقال باشد، به شاعر در ایجاد توازن میان زبان و چیدمان پیچیدگی‌های متن کمک می‌کند. به‌رغم اینکه استفاده از زبان پیچیده و روش‌های مختلف زبانی و مفهومی می‌تواند اثر خوبی خلق کند، ولی آراستگی زبان شعر و برقراری ارتباط بین نشانه‌ها و شناسه‌های متفاوت زبان می‌تواند به شعر یاری رسانده و مخاطب را به تفسیر عمیق، چندوجهی و چندلایه برساند. در اینگونه شعرها ایجاز نقش اصلی را بازی می‌کند و با کاربری چندوجهی کلمات، تصویر ویژه و دگرگون‌شده‌ای از شعرهای عموما کوتاه و متفاوت به مخاطب ارائه می‌کند. استفاده چندلایه و چندوجهی و در عین حال ساده از کلمات، ضمن منجر شدن به خلق شعرهای کوتاه، مضامین متعدد را براحتی به مخاطب انتقال می‌دهد و از تطویل شعر به قیمت خارج شدن از ایده اولیه و اصلی و بازی با کلمات و عباراتی که ارتباطی با هسته شعر ندارند، جلوگیری می‌کند. البته شعرهای اینچنینی ممکن است فقط با سلیقه مخاطبان خاصی منطبق باشد و از سوی برخی با اقبال مواجه نشود. در اکثر اشعار دارای خصوصیات ایجاز در کلام، فضاهای ایجادشده و معنای اولیه‌ای که به ذهن مخاطب متبادر می‌شود، ممکن است حسی و عاطفی باشد اما مخاطب می‌تواند طی چرخش‌های متناوب در متن، علاوه بر درک مضامین عاطفی، دیگر مفاهیم را نیز در لایه‌های درونی‌تر معنایی در شعر که شاعر با استفاده از نشانه‌ها و عناصر مرتبط در متن گنجانده است، کشف کند. برای این کار ممکن است بعضی کلمات در جای خودشان به‌کار نروند یا در معنا و نشانه‌ای دیگر که نیاز به اکتشاف مخاطب دارند، استفاده شوند و البته تعابیر و تفاسیر و ادراک هر مخاطب از نشانه‌های به‌کاررفته یکسان نیست و لزوما با آنچه در ذهن شاعر بوده مطابقت ندارد و این از خاصیت شعر بویژه شعر کوتاه است. از دیگر خصوصیات شعر کوتاه، ایجاد تضاد عمدی میان مضامین و کلمات است. شاعر از این تضاد برای ارائه شکل متفاوتی از این مضامین به مخاطب استفاده می‌کند. شکل‌گیری و بیان مضامین از فرم کلیشه‌ای خارج می‌شود و در عوض فضا و الگوی متفاوتی با تصاویری که کلمات، معناهای ظاهری و پنهانی و تضادها ایجاد می‌کنند، شکل می‌گیرد. با اینکه ممکن است یک مضمون کلیشه باشد اما این مضمون وقتی در ارتباط با نشانه‌های متفاوت شعری قرار می‌گیرد، دیگر حالت تکرار ندارد بلکه می‌تواند الگوی جدیدی را ارائه دهد. استفاده از کلمات خاص و اسامی ذات زمان و مکان و محدود نکردن آنها به طیف‌های کلی و اسامی معنایی و بویژه کلماتی که می‌توانند در ایجاد معانی و تعابیر مختلف موثر باشند و همچنین بازی با کلمات به خیال‌انگیزی و امکان ادامه شعر از ذهن شاعر در ذهن مخاطب کمک می‌کند. شکستن واقعیت‌ها، رویاها، اتفاقات و احساسات و بازسازی آنها با موفقیت در ایجاز و در عین حال حفظ ماهیت کلمات، استفاده پی‌درپی و چندگانه از هر کلمه، به هم زدن معانی عادی کلمات و کاربرد چندگانه آنها در متن و همین‌طور برقراری تناسب میان تضاد میان کلمات و معنای ضمنی آنها با یکدیگر و در مواردی آمیختن عناصر معماگونه یا طنز تلخ، از بارزترین خصوصیات شعرهای کوتاه موفق می‌تواند باشد.


Page Generated in 0/0116 sec