گروه اقتصادی: سال 2015 سال تلخ نفت بود؛ سالی که نه‌تنها نفت سقوط کرد بلکه دیپلماسی نفتی ایران هم عملکرد ضعیفی از خود نشان داد.
به گزارش «وطن‌امروز»، سال گذشته زمانی که دولت اصرار به تصویب نفت 72 دلاری داشت هیچ‌گاه فکرش را هم نمی‌کرد که در کشمکش تهیه بودجه 95 قیمت نفت را زیر 40 دلار تعیین کند.  سال گذشته بسیاری کارشناسان تصمیم دولت را اشتباه می‌دانستند اما مسؤولان به آن اصرار داشتند تا شاهد کسری بودجه هنگفتی شویم. سال 2015 سال انفعال نفتی هم بود؛ سالی که اقتصاد نفتی ما درس‌های بزرگی از نفت سیاسی گرفت. سالی که مسؤولان نفتی به جای تحرک برای افزایش قیمت نفت، افزایش تولید را فریاد زدند. حال در آغاز سال 2016 باید پرسید نفت در سال میلادی‌ای که گذشت چقدر به اقتصاد ایران زیان رساند؟
کاهش ۳۵ درصدی قیمت نفت
در این میان قیمت نفت پنجشنبه گذشته افزایش یافت اما به‌دلیل مسابقه تولیدی که بین تولیدکنندگان در خاورمیانه و شرکت‌های نفت شیل آمریکا به راه افتاده و موجب مازاد عرضه بی‌سابقه در بازار شده، بازار نفت با ۳۵ درصد کاهش به کار خود در سال ۲۰۱۵ پایان داد. در سال 2015 و در شرایطی که عربستان و دیگر اعضای اوپک بار دیگر نتوانستند قیمت‌ها را تقویت کنند هر دو شاخص نفتی برای دومین سال متوالی کاهشی 2 رقمی را تجربه کردند. از سوی دیگر دولت آمریکا در اقدامی تاریخی، ممنوعیت 40 ساله صادرات نفت خود را برداشت تا به رشد صنعت شیل این کشور کمک کند. بر این اساس، قیمت هر بشکه نفت برنت که در اوایل پنجشنبه گذشته به رقم 36 دلار و 10 سنت (نزدیکی
پایین‌ترین رقم 11 سال گذشته) رسیده بود در پایان این معاملات با 82 سنت افزایش به 37 دلار و 28 سنت رسید. قیمت نفت برنت هم در ماه دسامبر 16 درصد و در سال 2015 میلادی 35 درصد کاهش یافت. در سال 2014، قیمت نفت برنت 48 درصد کاهش یافته بود. همچنین قیمت نفت خام آمریکا نیز با 44 سنت افزایش به 37 دلار و 4 سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمیدیت نیز در ماه دسامبر 11 درصد و در سال 2015، 30 درصد کاهش قیمت داشت. قیمت این شاخص نفتی در سال گذشته میلادی 46 درصد کاهش یافته بود.
دزدی 24 میلیارد دلاری آمریکا و عربستان
به‌رغم کاهش 35 درصدی متوسط قیمت نفت در سال 2015 که موجب افت شدید درآمدهای نفتی ایران شد اما از سوی دیگر افزایش تولید برخی اعضای اوپک نیز سبب شده تا این افت درآمد اوج گیرد و پایین بودن سقف تولید نفت ایران به‌دلیل تحریم‌ها نیز مزید بر علت شد. در این راستا سیاست‌های آمریکا و عربستان سعودی در کاهش قیمت نفت همزمان با آغاز مذاکرات هسته‌ای در ۱۷ ماه گذشته موجب خسارت 6/23 میلیارد دلاری به درآمد نفتی ایران شد و بیش از ۷۵ هزار میلیارد تومان در این مدت از جیب دولت و مردم ایران رفت. از اواسط سال 1393، غرب بویژه آمریکا با همکاری شریک اول نفتی‌شان عربستان سعودی سیاست خصمانه جدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کردند تا در صورت لغو تحریم‌ها، ضربات اقتصادی خود را با کاهش قیمت نفت بر کشور ما وارد کنند. در حالی که قیمت نفت در اوایل سال1393 شمسی و 2014 میلادی به ارقام بالاتر از 100 دلار در هر بشکه رسیده بود، سیاست آمریکا و عربستان با افزایش فروش نفت این کشور از اواخر مردادماه 93  سبب شد قیمت نفت که در این زمان تا 105 دلار هم افزایش یافته بود، از شهریور 93 یعنی آگوست 2014 سیر کاهشی را آغاز کرده و تا پایان سال 2014 میلادی یعنی اواخر دی‌ماه 93 به 56 دلار در هر بشکه برسد. براساس گزارش‌های مستند امور اوپک و مجامع انرژی وزارت نفت، متوسط قیمت نفت سنگین ایران از ابتدای سال 2014 میلادی تا پایان جولای 2014 بیش از 94/104دلار بوده است که این رقم در آگوست به 103.74 دلار، سپتامبر 71/96 دلار، اکتبر 58/85 دلار، نوامبر 61/76 دلار و دسامبر 2014 میلادی 72/60 دلار رسید و در این 5 ماه بیش از 3 میلیارد و 56 میلیون دلار از درآمد نفتی کشور کاهش پیدا کرد. براساس گزارش رسمی وزارت نفت، متوسط قیمت نفت سنگین ایران در سال 2015 میلادی نیز به 64/48 دلار رسید که نسبت به نفت 94/104 دلاری 7 ماهه 2014 میلادی 3/56دلار کاهش داشته است و همین امر موجب شد درآمد نفتی کشور در سال 2015 میلادی با احتساب صادرات روزانه حداقل یک میلیون بشکه نفت خام با کاهش
20 میلیارد و 550 میلیون دلاری روبه‌رو شود. بنا بر این گزارش، در 17 ماه گذشته یعنی از شهریور 93 تا دی‌ماه 94 بیش از 23 میلیارد و 606 میلیون دلار خسارت از محل کاهش قیمت نفت به دولت روحانی وارد شد و اگر متوسط فروش هر دلار در بازار آزاد را در این مدت 3200 تومان در نظر بگیریم، سیاست خصمانه غرب بویژه آمریکا و عربستان سعودی در این مدت بیش از 75 هزار میلیارد تومان به بودجه دولت و جیب ملت ضرر زده است.
رقابت نفتی بر سر بازار چین
در همین حال شرکت ملی نفت اعلام کرد همزمان با آغاز شمارش معکوس لغو تحریم‌های نفتی، ایران باید برای بازپس‌گیری سهم خود در بازار نفتی جهان با کشورهای روسیه و عربستان سعودی رقابت کند و افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید و صادرات نفت را در پساتحریم اجرایی کند. رکن‌الدین جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در این‌‌‌باره گفت: بازاریابی و مذاکرات با مشتریان جدید و سنتی نفت انجام شده و مشکلی برای افزایش 500 هزار بشکه‌ای تولید نفت کشور در دوران پساتحریم وجود ندارد. در این میان چین بزرگ‌ترین بازار فروش و صادرات نفت خام در دوران لغو تحریم‌ها خواهد بود. اداره آمار چین در آخرین گزارش رسمی خود از افزایش 45 درصدی صادرات نفت خام ایران در ماه نوامبر سال 2015 میلادی خبر داده است. در ماه نوامبر سال 2015 میلادی عربستان سعودی حدود 887 هزار بشکه و روسیه حدود 950 هزار بشکه نفت به چین صادر کرده‌اند. این در حالی است که مذاکرات برای امضای قراردادهای جدید فروش نفت خام ایران با پالایشگاه‌های چینی آغاز و قرارداد فروش نفت ایران با 2 شرکت شرکت «ساینوپک» و «ژوهای» چین نیز تمدید شده و مذاکرات با شرکت‌های نفتی «پترو چاینا» و «CNOOC» چین بر سر تمدید قراردادهای جدید آغاز شده است.