گروه اقتصادی: هر روز شرایط برای تولیدکنندگان بدتر میشود و دولت هم متأسفانه حمایت لازم را انجام نمیدهد و جرایم مالیاتی همچنان بهقوت خود باقی است؛ امروز سیستم بانکی کارخانه را بهعنوان وثیقه قبول نمیکند و از متقاضیان سند ملک شخصی میخواهد. سیدعبدالوهاب سهلآبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با بیان این هشدارها و اینکه امروز همه راهها برای تولیدکنندگان بسته شده است، به تسنیم گفت: امروز واحدهای تولیدی در رکود بسیار بدی قرار گرفتهاند. وی در ادامه اظهار داشت: وصول مطالبات بانکی از بخش خصوصی شدیدتر شده و برخی بانکها متأسفانه مصوبات بانک مرکزی را بهنفع خودشان تفسیر میکنند، حتی امروز سیستم بانکی کارخانه را بهعنوان وثیقه قبول نمیکند و از متقاضیان سند ملک شخصی میخواهد. رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران اضافه کرد: البته استمهال بدهی نیز شرایط فعالیت را برای واحدهای تولیدی سخت کرده زیرا بدهیها بهروز و با بهره جدید حساب میشود. سهلآبادی تصریح کرد: نرخ تورم کاهش پیدا کرده اما این کاهش نرخ به چه قیمتی صورت گرفته است؟ وی اضافه کرد: اعضای خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تصمیم گرفتهاند برای حل مشکلات خود نامهنگاریهایی را با مسؤولان کشور انجام دهند و اوضاع را برای آنها تشریح کنند. هرچند تاکنون نامههای بسیاری به مسؤولان ارسال شده اما تولیدکنندگان ناچارند و ابزار دیگری را در اختیار ندارند.
توافق هستهای عامل «رکود» شد
در همین حال موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی وابسته به نهاد ریاستجمهوری افت شدید قیمت نفت و همچنین توافق هستهای و شکلگیری انتظارات ناشی از آن را اصلیترین عوامل رکود امسال اعلام کرد و نوشت: خوشبینی ناشی از توافق هستهای به رکود طرف تقاضا دامن زد. دفتر آمار و پایش اقتصادی این موسسه عالی آموزش در گزارشی با عنوان بررسی تحولات تجارت گمرکی کشور در 6 ماهه اول سال 94 آورده است: شرایط اقتصادی جهانی در سال 2015 فضای رقابت را برای صادرات کشور سختتر کرده است و کاهش قیمتهای جهانی تأثیری کاهنده بر ارزش صادرات و همچنین ارزش واردات برجای گذاشته است. در این گزارش آمده است: شرایط پیرامونی اقتصاد داخلی نیز با توجه به اینکه وجه مشخصه آن رکود طرف تقاضا است، تأثیری منفی بر ارزش واردات در 6 ماهه اول 1394 داشته است. افت درآمدهای نفتی و تعویق تقاضا به پساتحریم از دلایل اصلی رکود طرف تقاضا در این دوره است. بنابراین گزارش، ارزش صادرات در 6 ماهه اول سال 1394 با رشدی معادل منفی 4 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل روبهرو شده است. مهمترین دلایل کاهش صادرات در این دوره را میتوان به سیر کاهشی قیمت جهانی کالاها نسبت داد. علاوه بر این، کاهش تقاضای چین برای کالاهای وارداتی بویژه کالاهای واسطهای و ناامنی و بودجه انقباضی عراق که به طور مشخص در کاهش صادرات سیمان موثر بوده است، از دلایل کاهش صادرات در این دوره هستند. کاهش نرخ حقیقی ارز نیز میتواند از دلایل دیگری باشد که صادرات کشور را در این دوره به سهم خود تحت تأثیر منفی قرار داده است. در این گزارش آمده است: در 6 ماه اول سال 1394 رشد ارزش حقیقی صادرات اگر چه از افت کمتری نسبت به رشد ارزش اسمی صادرات برخوردار است اما در مسیری نزولی قرار گرفته است. این مسیر نزولی ناشی از کاهش تقاضای جهانی و سختتر شدن فضای رقابت برای صادرات کشور است که در صورت افزایش نرخ ارز، متناسب با تورم داخلی، میتوانست از شیب نزولی آن کاسته شود. در 6 ماه اول سال 1394 هیدروکربنهای گازی و روغنهای نفتی و همچنین محصولات نیمهتمام از آهن یا فولاد آلیاژی بیشترین تأثیر مثبت را در رشد صادرات داشتهاند. در مقابل، سنگ آهن، محصولات پتروشیمی و سیمان دارای بیشترین تأثیر منفی در رشد صادرات این دوره بودهاند. سیر صادرات در 6 ماه اول سال 1394برای بخش حقیقی اقتصاد دارای چند پیامد است:
1- رکود تقاضای داخلی وجه غالب بخش حقیقی اقتصاد در این دوره است. کاهش رشد صادرات میتواند عامل تشدیدکننده این رکود باشد.
2- از میان فعالیتهای مختلف اقتصادی، فعالیتهای تولیدکننده محصولات کانی غیرفلزی (به طور خاص سیمان)، محصولات پتروشیمی و همچنین سنگآهن تأثیر منفی بیشتری از روند کاهنده صادرات محصولات خود در این دوره پذیرفتهاند.
در این دوره، شاخص قیمت دلاری صادرات، بیشتر به دلیل کاهش قیمت کالاهای نفت پایه از رشدی حدود منفی 17 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل برخوردار شده است. با توجه به پیشبینیهای موجود از روند کاهشی قیمت نفتخام، میتوان انتظار داشت شاخص قیمت دلاری کالاهای صادراتی کشور در فصلهای آتی نیز با رشد منفی روبهرو شود. ارزش واردات در 6 ماه اول سال 1394 نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد منفی 4/20 درصد را تجربه کرده است. اگرچه بخش مهمی از کاهش واردات در 6 ماه اول سال 1394به دلیل کاهش قیمت جهانی کالاها رخ داده است اما بخش دیگری از این کاهش ناشی از افت تقاضای داخلی برای کالاهای وارداتی است که نشانهای از بروز رکود در طرف تقاضای اقتصاد است. شاخص قیمت دلاری واردات در 6 ماهه اول سال 1394 با رشد منفی حدود 16 درصدی روبهرو شده است. این رشد منفی قابل توجه، ضمن اینکه توضیحدهنده بخش مهمی از کاهش ارزش واردات در این دوره است میتواند سطح عمومی قیمتها را در ماههای آینده از طریق تغییر بهای کالاهای مصرفی وارداتی و همچنین کاهش هزینه تولید، تحت تأثیر منفی قرار دهد. در بخش دیگری از این گزارش که به بررسی شرایط اقتصاد داخلی پرداخته، آمده است: در 6 ماه اول سال 1394 افت شدید قیمت نفت و همچنین توافق هستهای و شکلگیری انتظارات ناشی از آن اصلیترین عوامل ایجاد شرایطی بودند که مهمترین مشخصههای آن را میتوان رکود طرف تقاضا، کاهش نرخ تورم و کاهش حجم تجارت عنوان کرد. گفتنی است، مسعود نیلی، مشاور ارشد اقتصادی رئیسجمهور، رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی است.