عبدالباری عطوان*: اگر سخنان احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر ترکیه درباره اینکه عامل انتحاری که گروهی از گردشگران آلمانی و اروپایی را در منطقه تاریخی سلطان احمد در استانبول هدف قرار داد و باعث کشته شدن 10 نفر از آنها شد، یک شهروند سوری عضو گروه تروریستی داعش بوده است، درست باشد، چندین مساله در این باره مدنظر قرار می‌گیرد؛ نخست - آتش‌بس نانوشته میان دولت ترکیه و داعش به دلیل سرکوب گسترده باندهای خفته و بیدار این گروه طی ماه‌های گذشته در این کشور، در عمل از هم پاشیده است. دوم - صنعت گردشگردی ترکیه که نزدیک به 36 میلیارد دلار در سال وارد خزانه ترکیه می‌کند در معرض تهدید یک ضربه قوی قرار دارد. سوم – اشتباه بودن اعزام نیروهای ویژه ترکیه به اراضی عراق و سوریه برای جنگ با داعش که این امر منجر به واکنش‌های انتقامجویانه انتحاری توسط این گروه طی ماه‌های آینده می‌شود. انتخاب محله تاریخی سلطان احمد از سوی تروریست‌ها که یکی از مهم‌ترین آثار گردشگری ترکیه در استانبول به شمار می‌رود، با هدف ضربه زدن به صنعت گردشگری ترکیه صورت گرفت؛ همانطور که پیش‌تر نیز درباره تونس شاهد آن بودیم. یک عامل انتحاری خود را در مرکز محله سلطان احمد منفجر کرد که منجر به کشته شدن 10 نفر از جمله چند گردشگر خارجی و زخمی شدن 15 نفر شد. هدف طراحان و مجریان حمله تروریستی در استانبول ضربه زدن به اقتصاد ترکیه بود که با دشواری‌های زیادی روبه‌رو است. بارزترین آن، کاهش ارزش لیره و فروپاشی بازارهای مالی و کاهش میزان رشد اقتصادی به کمتر از 3 درصد است. این در حالی است که میزان رشد اقتصادی ترکیه در 10 سال اول حکمرانی اردوغان فراتر از 7 درصد بود. ترکیه از نظر بسیاری از ناظران ترک و بین‌الملل، درحال پرداخت هزینه بحران سوریه و دخالت مستقیم یا غیرمستقیم در آن است. اگر این بحران و سرازیر کردن میلیاردها دلار پول و هزاران تن اسلحه از کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس (به سوریه) و گشودن خاک ترکیه برای عبور آنها و ده‌ها هزار تندرو جهت پیوستن به گروه‌های مسلح مخالف نبود، داعش و سایر گروه‌های مسلح نظیر آن، امروز به چنین خطر بزرگی تبدیل نمی‌شدند که نتوان آنها را با وجود 2 ائتلاف بزرگ از بین برد. اردوغان با وجود برخورداری از هوش بالا که جایگاه اقتصادی و نظامی ترکیه را در خاورمیانه بالا برد، در محاسبات خودش 2 بار اشتباه کرد؛ نخست اینکه فکر می‌کرد بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه چند روزی بیشتر در قدرت باقی نخواهد ماند و نظام وی در طول فقط چند هفته یا ماه سقوط خواهد کرد و دوم اینکه فکر می‌کرد می‌تواند از برخورد با داعش اجتناب کند و منطقه‌ای پرواز ممنوع بر شمال سوریه در نزدیک مرز با ترکیه ایجاد کند و در این راه دل به همپیمان آمریکایی خود بست که اکثرا همپیمانان خودش را خوار و خفیف می‌کند. پیش‌بینی آینده اوضاع ترکیه دشوار است و اینکه آیا حمله اخیر شهر استانبول تنها اقدامی فردی بوده یا در چارچوب یک نقشه و طرح بزرگ‌تر اجرا شده است. اما با توجه به اینکه این عملیات در کمتر از 2 ماه از حمله مشابهی به تجمع حزب خلق دموکراتیک کرد در ایستگاه قطارهای آنکارا صورت گرفت که در آن ده‌ها نفر کشته شدند، این امر می‌تواند برای امنیت و ثبات ترکیه و وحدت ملی و ارضی آن نگران‌کننده باشد. دولت ترکیه اکنون جنگی را در 2 جبهه علیه تروریسم پیش می‌برد یکی علیه داعش و دیگری علیه حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) و این جنگ با تمام معیارها دشوار است. یک ضرب‌المثل معروف که می‌گوید «نمی‌شود با یک دست دو هندوانه برداشت»، درباره اردوغان و حزبش «عدالت و توسعه» صدق می‌کند با این تفاوت که 2 هندوانه‌ای که اردوغان بلند کرده بسیار بزرگ و سنگین هستند و دشوار بتواند آنها را برای مدتی طولانی در دستش بگیرد بدون آنکه یکی از آنها یا هر دو شکسته نشوند. شخصی مانند من که از سیاست «صفر کردن مشکلات» که ترکیه را به رتبه 17 در سازمان 20 کشور اقتصادی بزرگ جهان رسانده و انقلاب صنعتی و جهش اقتصادی و تحول اجتماعی پیشرفته به وجود آورد، خوشش آمده و طی 10 سال گذشته به طور پیوسته تعطیلات خودش و خانواده‌اش را در تفرجگاه‌های ترکیه گذرانده است، آرزو می‌کند ترکیه از این محنت با کمترین خسارت عبور کند. از اردوغان که دستش را به سمت اسرائیل برای عادی‌سازی روابط دراز و تاکید کرده است 2 طرف به یکدیگر نیاز دارند، می‌خواهیم در این سیاست و دیگر سیاست‌هایی که کشورش را به این بن‌بست خطرناک رسانده، بازنگری کند.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب

بازداشت‌های گسترده در ترکیه
پلیس ترکیه به دنبال حمله انتحاری روز سه‌شنبه یک زن در مرکز استانبول که 11 کشته به جا گذاشت، 68 نفر از جمله 3 تبعه روس را به ظن ارتباط با گروه تروریستی داعش دستگیر کرده است. این دستگیری‌ها پس از آن صورت گرفت که ابتدا رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان تروریست انتحاری را اهل سوریه دانسته سپس احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر دولت به طور شفاف‌تر این حمله را کار داعش دانست. این در حالی است که داعش برخلاف موارد پیشین مسؤولیت این حمله را برعهده نگرفته و در عین حال پ‌ک‌ک، گروه شبه‌نظامی مخالفان کرد آنکارا نیز سابقه‌ای در حمله تروریستی به استانبول ندارد. در عین حال  برخلاف نظر مقامات آنکارا، خبرگزاری دوغان می‌گوید عامل انتحاری یک شهروند عربستانی به نام «نبیل فضلی» بوده است. زن عامل انتحاری سه‌شنبه گذشته  با انفجار خود در نزدیکی مسجد تاریخی سلطان احمد در منطقه توریستی استانبول جان 11 نفر- از جمله 9 توریست آلمانی- را گرفت و دست‌کم 15 تن را زخمی کرد. دیروز خبرگزاری رسمی  آنادلو اعلام کرد پلیس ترکیه روز سه‌شنبه 65 نفر را در سراسر ترکیه بازداشت کرده است و همچنین خبرگزاری دوغان  نیز گزارش داد پلیس آنتالیا 3 تبعه روس را دستگیر کرده که  در محل اقامت مظنونان یکسری مدارک و چند لوح فشرده نیز پیدا کرده است. کنسولگری روسیه در ترکیه نیز خبر دستگیری این افراد را تایید کرده است.