«آشیانه آل محمد و پناهگاه شیعیان» لقبى قدسى است که امام «کاظم(ع)» به شهر قم داده است. حضرت «موسى بن جعفر(ع)» قم را دیارى خوانده که خداوند شر دشمنان و هرگونه بدى و آزارى را از شیعیان آن دور مىکند. فرزند فرزانه امام موسى بن جعفر(ع)، رهبر کبیر انقلاب، با الهام از این سخن فرمود:
«از یزیدیان جز این انتظارى نیست که به حریم کشور اسلامى ما و به ملت پیرو امام زمان و حتى به خانه آل محمد علیهم‌السلام یعنى قم تجاوز نمایند....»
از معصومان علیهم‌السلام علتها و تفسیرهاى مختلفى درباره نام قم بیان شده است؛ اما آنچه فلسفهاى برتر در علت نام قم بیان شده است؛ قیام و نهضت این شهر مقدس است. از دیرباز بیرق مبارزه علیه ستمگران، در این شهر بر پا بوده است. از اینرو، دشمنان بغضى دیرینه نسبت به مردم، حوزه و شهر قم داشتهاند.
پیش از میلاد کریمه اهلبیت علیهم‌السلام حضرت «معصومه(س)»، امام «صادق(ع)» در سخنانى تابناک فرمود: بزودى بانویى از فرزندان من که فاطمه نام دارد در آنجا (قم) دفن مىشود. هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب مىشود.
سپس قم را «مرکز شیعیان» و «حرم اهلبیت علیهم‌السلام» نامید و حرم خدا را مکه، حرم رسول خدا را مدینه، حرم ولىخدا على(ع) را کوفه معرفى کرد و فرمود: «حرم ما نیز قم است.»
حضرت «امام خمینى(ره)» در سخنانى که در جمع گروهى از مردم مختلف قم بیان فرمود، بیش از 20 صفت ارزشمند درباره این شهر، حوزه علمیه قم و مردم آن به کار برد: «قم حرم اهلبیت است. قم مرکز علم است. قم مرکز تقواست. قم مرکز شهادت و شهامت است. از قم علم به همه جهان صادر شده است و مىشود؛ و از قم شهادت به همه جا صادر مىشود. قم شهرى است که در آن ایمان و علم و تقوا پرورش یافته و از آن وقتى که قم بوده است. قم از زمان ائمه اطهار علیهم‌السلام مورد توجه اسلام بوده است؛ و از قم تقوا، شجاعت، شهامت و همه فضایل به همه جا صادر مىشود و صادر خواهد شد.
علمایى که در قم من ادراک کردهام، کسانى بودند که در دنیا نمونه بودند. در علم و در تقوا و من امیدوارم که ادامه پیدا کند این علم و تقوا در شهر شما تا زمان ظهور امام زمان سلامالله علیه....»
امام خمینی(ره) در فرازى دیگر، شوق سرشار خود به قم و ساکنانش را چنین بیان مىکنند:
«من هرجا باشم قمى هستم و به قم افتخار مىکنم. دل من پیش قم است و قمى و دل من پیش همه اهل تقواست و همه کسانى که به اسلام خدمت مىکنند. من اگرچه از قم مع‌الاسف تا یک مقدارى دور هستم، لیکن به حسب قلب نزدیکم. سلام من را به اهل قم برسانید و از همه شما امیدوارم که این نهضت را به آخر برسانید».
حضرت امام(ره)، که از آغاز نهضت بر حضور تمام گروه‌ها بویژه بانوان در خروش میلیونى مردمى تاکیدى شایان داشت، حضور زنان قم را در نهضت، چشمگیر مىشمرد و مىفرمود:
«نام بزرگ ملت ایران در عالم به رشد سیاسى ثبت شد. نام بزرگ قم در بین ایران به رشد سیاسى و فعالیت و جانفشانى در تاریخ ثبت شد. نام بزرگ چهارمردان در فداکارى و جان‌نثارى در تاریخ عالم ثبت شد. نام بزرگ بانوان ایران ثبت شد. نام بزرگ بانوان قم ثبت شد. نام بزرگ بانوان چهارمردان ثبت شد. بانوان قم و بانوان چهارمردان پیشرو این نهضت اسلامى بودند. رشد سیاسى خودشان را اثبات کردند. نهضت را راهنمایى کردند. شما رهبران این نهضت هستید. بانوان رهبر نهضت ما هستند. ما دنباله آنها هستیم. من شما را به رهبرى قبول دارم و خدمتگزار شمایم. خداوند شما را براى اسلام حفظ کند...من باید تشکر کنم از اهالى قم و از بانوان معظم قم که در یک همچو اوقاتى که ما گرفتار ابرقدرتها و قدرتهاى فاسد هستیم و ایران از هر طرف مورد حمله آنها هستند، شما بانوان در پشت جبهه آن فعالیتى را مىکنید که آن سلحشوران در جبههها... این یک امرى است که بسیار مورد تشکر است و بسیار ارزنده است و در پیش خداى تبارک و تعالى ارزندگى شایان دارد».