سعید ملکی: مجلس خبرگان رهبری چونان مجلس شورای اسلامی نهادی است که اعضای آن با رای مستقیم ملت انتخاب می‌شوند اما نگاهی به کارکردها و جایگاه آن در نظام جمهوری اسلامی و نیز شرایطی که برای اعضای آن برشمرده شده است، خصایصی منحصر به فرد را برای مجلس خبرگان نمایان می‌کند.
صرف‌نظر از برخی عناصر حاضر در مجلس خبرگان، فضای این مجلس به دلیل تجربه حضور چهره‌هایی با درجات عالی روحانیت و نیز معنویت که نظایر آن را می‌توان در وجود بزرگانی چون آیت‌الله مشکینی، آیت‌الله مهدوی‌کنی و... جلوه‌گر دید، مجمعی است که حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، رهبر حکیم انقلاب اسلامی بهترین تعبیرها را از آن ارائه داده‌اند و فرموده‌اند: «مجلس خبرگان می‌تواند مظهر تام و تمام انزال سکینه الهی باشد، چون این انزال سکینه الهی از نشانه‌های ایمان است. معنای سکینه هم آرامش در مقابل تلاطم است».(1)
در همین زمینه حضرت امام خمینی بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی، مجلس خبرگان را تکیه‌گاه امید نظام اسلامی و تعیین‌کننده سرنوشت آن خوانده و تصریح فرموده‌اند: «این مجلسی است که علاقه‌مندان به اسلام و جمهوری اسلامی دل بدان بسته و مخالفان و دشمنان آن چشم به آن دوختهاند. آنان دل بستهاند که منتخبین آنها که از علمای متعهد و آگاه به مصالح و مفاسدند، با رای مبارک خود شایسته‌ترین، آگاهترین و متعهدترین فقیه یا فقها را برای این مقام، که صیانت نظام جمهوری اسلامی و هدایت آن به طور شایسته و موافق با شریعت مطهره بستگی به آن دارد، با اعتقاد به حضور خداوند متعال و نظارت او- جَلَّ و علا- بر آرا و اعمال و احوال آنان تعیین نمایند و رضای او را بر رضای خود و دیگران مقدم دارند. و اینان چشم طمع دوختهاند که شاید به وسیله ایادی خود بتوانند لغزشی- خدای نخواسته- ایجاد کنند که در آتیهای ولو درازمدت نظام اسلامی را به انحراف کشانند».(2)
حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خمینی افزون بر هشدار در زمینه ایجاد انحراف در مجلس خبرگان در جمع نخستین اعضای این مجلس فرمودند: «مبادا به واسطه اختلافی که گاهی بین ماها فرض کنید پیدا می‌شود، اختلاف کشیده بشود به جاهای دیگر و موجب بشود به اینکه یک وقت ملت 2 دسته بشوند. یک دسته این، یک دسته آن، هر شهری دو دسته بشوند، یک دسته طرفداران این آقا، یک دسته طرفداران آن آقا، و فراموش بکنند- آن چیز را- خدای تبارک و تعالی را و فراموش بکنند انقلاب را».(3)
23 سال بعد حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای همین سخنان را در قالبی نو چنین بیان فرمودند: «این مجلس جای مسائل خطی، جناحی، دسته‌‌بازی و گروه‌‌بازی نیست. هدف این مجلس و آن مقصود و غرضی که برای آن به وجود آمده است، یک مساله کاملا عمومی و ملی است. مساله‌ای نیست که انگیزه‌های جناحی و خطی و مخالفت‌های سلیقه‌ای و اینها حق داشته باشند که در کار این مجلس دخالت کنند. این مجلس بالاتر از این حرف‌هاست. بنابراین صاحبان عقاید و سلایق سیاسی می‌توانند در همه جا، از جمله در این مجلس حضور داشته باشند. لیکن جای اعمال این اغراض و این جناح و خط‌گرایی‌ها اینجا نیست. باید از این انگیزه‌های جناحی جداً پرهیز کرد».(4)
این در حالی است که طی سال‌های گذشته مجلس خبرگان نزد برخی سیاسیون به منزله اتاق ریکاوری سیاسی یا عرصه خودنمایی و عرض اندام تبلیغاتی و برای شماری سکوی پرش و جایگاهی برای کسب کارنامه و رزومه سیاسی به شمار آمده است. در این رابطه، انتخابات دوره چهارم مجلس خبرگان برای شماری زمینه‌ای را فراهم ساخت تا با جبران چهره در هم شکسته خود از کسب رتبه ناپلئونی سی‌امین نماینده حوزه انتخابیه تهران در مجلس ششم و در پی آن شکستی سخت‌تر در انتخابات ریاست‌جمهوری نهم، با رفتاری قهرگونه، برای خود جایگاهی تازه را در عرصه مسؤولیت‌های نظام سیاسی کشور دست و پا کنند. جدا از این نگاه ابزاری که ناهمخوانی آشکاری با فلسفه وجودی
مجلس خبرگان به نمایش می‌گذارد، برخی رفتارهای چهره‌های خاص، به نوعی ستیز با آموزه‌ها و رهنمودهای امام راحل و رهبر انقلاب محسوب می‌شود.
مهم‌ترین این ستیزه‌جویی‌ها را می‌توان در تلاش برای سیاسی کردن مجلس خبرگان دید.
در جریان انتخابات چهارم مجلس خبرگان برای نخستین‌بار سخن از لیست‌های آنچنانی برای ورود کاندیداهای جریان‌های مختلف به طور جدی مطرح و تلاش شد چهره‌هایی با گرایش‌های خاص به این مجلس مهم و تاثیرگذار راه یابند.
در کنار این فعالیت‌ها که نقض آشکار رهنمود رهبری در نهی «رفتارهای خطی و جناحی و دسته‌‌بازی و گروه‌‌بازی» بود، معدود نمایندگانی از مجلس خبرگان از تریبون این مجلس و دیگر تریبون‌هایی که در اختیارشان قرار داشت- نظیر مطبوعات زنجیره‌ای- سخنان و ایده‌هایی انحرافی و ساختارشکنانه را پراکندند.
طرح خواست‌هایی نظیر جایگزینی شورای رهبری به جای ولایت مطلقه فقیه به‌رغم تغییر قانون اساسی با رای ملت و پیگیری کارویژه‌های خاصی چون نقد و نظارت مجلس خبرگان بر رهبری که با هدف تقلیل دادن وظیفه اصلی این مجلس و با اغراض سیاسی خاص دنبال می‌شود، از جمله نمونه‌های تحرکات جریان یادشده است، این در حالی است که رهبر بزرگوار انقلاب به روشنی کارویژه مجلس خبرگان را تشریح کرده‌اند: «مجلس خبرگان، برخلاف ریاست‌جمهوری و مجلس شورای اسلامی، کار نقد ندارد. برای یک لحظه منتظر می‌نشینند، لیکن آن لحظه- لحظه انتخاب رهبر- بسیار مهم است».(5)
در کنار آنچه گفته شد و در راستای نگاه آسیب‌شناسانه به جریان سیاست‌باز و سیاسی‌ساز مجلس خبرگان می‌توان به اقدام جهت رسوخ‌پذیر ساختن این مجلس الهی در برابر آفت‌های دنیوی همچون نفوذ و سیطره نظام سلطه اشاره کرد. جریان نامبرده که در عرصه‌های گوناگون اجرایی و حتی قانونگذاری با مشی سازشکارانه، خواسته یا ناخواسته جاده‌صاف‌کن فرآیند نفوذ بوده، تسری این رویکرد به فضای مجلس خبرگان را نیز دنبال کرده است. این در حالی است که به فرموده رهبری «مجلس خبرگان باید استقلال فکری داشته باشد و اسیر کلیشه‌های تحمیلی نظام سلطه نباید بشود».(6)
به‌رغم این آسیب‌ها اما باید گفت بصیرت بالای ملت ایران و تبلور حقیقی خبرگی در میان اعضای مجلس خبرگان همواره در صحنه‌های گوناگون آشکار شده است. از این رو ما شاهد بودیم در روندهایی نظیر انتخاب رئیس مجلس خبرگان رهبری در اسفندماه پارسال، خط سیاست‌باز و سیاسی‌ساز نتوانست از تلاش‌های پردامنه خود برای به دست گرفتن کنترل این مجلس، طرفی بربندد و انتظار می‌رود در انتخابات پیش رو
(7 اسفند) نیز بصیرت ملی و خبرگی معنوی باز هم پیوندی ناگسستنی یابد.
........................................................................................
پی‌نوشت
1- بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری به مناسبت هجدهمین اجلاس چهارمین مجلس خبرگان رهبری/ 12 شهریور 94
2- بیانات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی با موضوع «رهنمودهایی به نمایندگان خبرگان رهبری و رهبران آینده»/ 22 تیر 62، صحیفه امام، جلد هجدهم
3- بیانات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی با موضوع «اختلاف و خروج از زی طلبگی منشأ شکست روحانیت» در حضور اولین نمایندگان مجلس خبرگان/ 28 تیر 62، صحیفه امام، جلد هجدهم
4- بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در دیدار اعضای سومین مجلس خبرگان رهبری/ 9 شهریور 85
5- بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در جمع دانشجویان دانشگاه تهران و جلسه پرسش و پاسخ/ 22 اردیبهشت 77
6- بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری به مناسبت هجدهمین اجلاس چهارمین مجلس خبرگان رهبری/ 12 شهریور 94