عبدالباری عطوان: ما در گذشته پس از هر اتفاق بزرگی که در منطقه میافتاد 3 روز باید منتظر میماندیم تا سعودیها اظهارنظر کنند اما اکنون اوضاع تغییر کرده و عربستان مرکز تولید خبر و اظهارنظر شده است؛ سیاسیون و نظامیانی که پشت سر هم کنفرانس خبری تشکیل میدهند و اظهارنظرهای ناگهانی و عجیب میکنند. یکی از این سخنان جنجالی، اظهارات پنجشنبه احمد عسیری، سخنگوی ائتلاف سعودی در یمن است که گفت عربستان آماده مشارکت در هرگونه عملیات زمینی است که ائتلاف ضد داعش بخواهد در سوریه ترتیب دهد. پیشروی میدانی گسترده ارتش سوریه در استان حلب و درعا و شکست حصر شهرکهای نبل و الزهراء، عربستان و ترکیه را پس از 5 سال شک و تردید در لزوم یا عدم لزوم مداخله نظامی در سوریه، مجاب کرده است که در جنگ براندازی دولت بشار اسد مشارکت کنند که باید گفت بازگشت معارضان و ترک میز مذاکرات ژنو بیارتباط با تصمیم عربستان برای مشارکت نظامی در جنگ سوریه نیست. درست است که اردوغان، گزارشهای رسانههای روسی مبنی بر آمادگی ترکیه برای دخالت نظامی در سوریه را به سخره گرفته اما به این معنی نیست که ترکیه در قبال پیشرویهای دولت سوریه دست بسته خواهد نشست بلکه پس از ناکام ماندن مذاکرات ژنو از این پس هر سلاح پیشرفتهای را که معارضان بخواهند در دسترس آنها خواهد گذاشت. وزرای دفاع ناتو هفته آینده در بروکسل جمع خواهند شد تا مساله اعلام آمادگی عربستان برای اعزام نیرو به سوریه و چگونگی رفتار با تغییر موازنه قوا در سوریه به نفع دولت این کشور را مورد بررسی قرار دهند. عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در طول ماههای گذشته مدام گفته است بشار اسد در صورت شکست روند سیاسی باید از طریق نظامی از قدرت کنار رود. حال این پرسش مطرح میشود آیا اعلام آمادگی برای اعزام نیرو به سوریه نشان از ناامیدی عربستان نسبت به روند سیاسی حل بحران است؟ هر نیرویی که عربستان یا ترکیه بخواهند به سوریه اعزام کنند؛ قطعا برای مبارزه با داعش نخواهد بود و این یک بهانه برای جلوگیری از سقوط حلب در دست ارتش سوریه و همچنین پیشروی به سمت دمشق و بازگرداندن اعتماد به درون نیروهای مسلح معارض که در وضعیت بدی قرار گرفتهاند، است. پروفسور بول کندی، مؤلف کتاب «سقوط امپراتوریها در طول تاریخ» بارزترین دلایل برای سقوط امپراتوریها را در 3 گزینه عنوان میکند:
1- توسعه نظامی در سایه عدم توسعه اقتصادی برای پوشش آن
2- دخالت نظامی در کشورهای خارجی و توسعهطلبی بیش از میزان قدرت نظامی
3- نابسامانی داخلی به دلیل تمرکز بر دخالتهای خارجی و بسیج تمام امکانات مالی و انسانی برای نفوذ در ورای مرزها؛ امری که باعث ضعف امپراتوری در داخل و ایجاد انقلاب میشود.
بخوبی میدانیم که عربستان امپراتوری نیست اما این دلایل سهگانه بر عربستان نیز قابل انطباق است؛ عربستان بیش از 11 ماه است که وارد جنگ هوایی و زمینی در یمن شده است، یمنی که جزو فقیرترین کشورهاست و در مقابلش نیز جنبش انصارالله قرار دارد که به نسبت عربستان پایینترین حد از سلاح را در اختیار دارند اما با این وجود کماکان نتوانسته جنگ را به نفع خود تمام کند، در این حال قدرت اقتصادیاش نیز به علت کاهش قیمت نفت، کاهش یافته است و این اجازه را به عربستان برای ورود به جنگ دیگری نمیدهد، آن هم در مقابله با کسانی که قدرت و سلاح بیشتری دارند. عربستان و ترکیه و در کنار آنها برخی کشورهای عربی خلیجفارس صرفا وارد جنگ علیه بشار اسد و ارتشش نخواهند شد، چه بسا جنگی خواهد بود علیه ایران و روسیه و حتی چین در مراحل بعدی. بارها گفتهایم که ما میتوانیم زمان آغاز یک جنگ را انتخاب کنیم، اما پایانش و چگونگی تحولات پس از آن دیگر در دست ما نیست. منطقه در آستانه یک ماجراجویی نظامی جدید است که منشأ آن یأس و شکست عربستان در یمن است یمنی که جنگ در آن برای عربستان فرسایشی شده و منابع مالی، انسانی و استراتژیک سعودیها را به هدر میدهد و در این شرایط رژیم سعودی قدرت این را ندارد که یک ائتلاف سنی برای مقابله با ایران و توسعه نفوذش در منطقه ایجاد کند. نمیتوانیم بگوییم که این ماجراجویی به کجا ختم خواهد شد اما مطمئنا پیروزی در آن بیمعنا خواهد بود و از سعودیها میخواهیم از جنگ یمن درس بگیرند اما این را نیز بخوبی میدانیم که سعودیها به این نصیحت گوش نخواهند داد.