عباس سرشارزاده*: در پایان دوره دولت هفتم، تولید صنایع نساجی کشور 940 میلیون مترمربع بود در صورتی که این رقم در دولت هشتم به 780 میلیون مترمربع کاهش یافت اما در دوران تحریم، میزان تولیدات نساجی به بیش از یک میلیارد مترمربع رسید؛ به عبارت بهتر تحریم به نفع صنایع نساجی بود و موفق به افزایش حجم تولیدات نساجی شدیم. در حال حاضر که صحبت از لغو تحریم‌ها به میان آمده است و فضای اقتصادی آن بر صنعت نساجی سایه انداخته، تولید کشور به 850 میلیون مترمربع کاهش یافت و روشن است که این کاهش به‌دلیل توقف خرید بازار از صنایع نساجی است و تولیدکنندگان به پایین آوردن حجم تولید روی آورده‌اند. مشکل اینجاست که با لغو تحریم‌ها، آزادسازی سیستم بانکی و آغاز فعالیت شعب بانک‌های ایرانی در خارج از کشور، ارتباطات مالی این بانک‌ها به‌طور کامل به نفع واردات عمل خواهد کرد. شرایط فعلی ما شباهت بسیاری به دوران دولت هشتم دارد؛ در این دوران نیز قیمت نفت کاهش پیدا کرده بود، سیاست‌گذاری‌های مربوط به حفظ نرخ تورم موجب کمبود نقدینگی شده بود، بهره‌های بانکی روند افزایشی داشت و قیمت تمام‌شده محصولات سیر صعودی خود را طی می‌کرد. به‌طور طبیعی پس از آزادسازی سیستم بانکی، دولت به‌دلیل قیمت ارزان نفت، به معاملاتی روی خواهد آورد که بتواند پول را به شبکه مالی کشور تزریق کند بنابراین در این میان معاملات یوزانس از سر گرفته خواهد شد. به هر حال تولیدکننده داخلی با نرخ بهره‌های ریالی درگیر است اما واردکننده طبق نرخ بهره‌های جهانی عمل می‌کند و به‌طور معمول تجار ایرانی به آسانی می‌توانند دفاتر خارج از کشور تأسیس کنند که در این صورت برای خود پرفورما(پیش‌فاکتور) صادر می‌کنند و در شعب بانک‌های داخلی، به افتتاح حساب می‌پردازند. به این ترتیب برای فعالیت در دفاتر خارج از کشور خود، اعتبار یوزانس را باز می‌کنند؛ سپس این اعتبارات را به شعب بانک‌های ایرانی در خارج از کشور می‌فروشند. پول نقد را برای طرف خارجی خود ارسال می‌کنند و کالا را از خارج کشور به ایران می‌آورند. از آنجا که در داخل کشور به‌دلیل کمبود نقدینگی، نرخ بهره در بازار حدود 40 درصد در سال است بنابراین اگر بخواهید کالایی را در بازار داخلی بفروشید، می‌توانید با 40 درصد انتظار سود، این اقدام را انجام دهید. بازرگانان و واردکنندگان، بهره بانکی را با نرخ لایبور وارد کرده‌اند و می‌توانند از اعتبارات بانک‌های داخلی نیز استفاده و کالاهای خارجی را به مدت یک ساله با بهره پایین خریداری کنند اما تولیدکنندگان داخلی با تفاوت بهره داخلی با بهره‌ای که از طریق معاملات یوزانس وارد سیستم بانکی شده، روبه‌رو خواهند شد. این مطلب از سوی مسؤولان اعلام می‌شود که ممکن است معاملات یوزانس به تولیدکنندگان داخلی نیز تعلق بگیرد اما اولاً تولیدکننده داخلی، یوزانس را برای مواد اولیه خواهد داشت و از سوی دیگر تولیدکنندگان مانند تجار به دنبال راه‌اندازی دفاتر خارج از کشور نیستند. شاید این پرسش پیش‌آید که آیا رفع تحریم‌ها، تهدیدی برای صنایع کشور است یا بارقه امیدی در دل تولیدکنندگان داخلی؟ در پاسخ باید گفت صنعت نساجی از نظر دسترسی به مواد اولیه با مشکل خاصی به دلیل تحریم روبه‌رو نیست زیرا این مواد از کشورهای آسیایی مانند هند، ازبکستان و کره‌جنوبی تأمین می‌شود. دیگر اینکه تولید رنگ و مواد شیمیایی نساجی در اروپا به‌دلیل مسائل زیست‌محیطی، 10 سالی است که به کشورهای آسیایی منتقل شده و در عمل هیچ کمپانی شاخصی در زمینه فروش رنگ و مواد شیمیایی نساجی وجود ندارد که در صورت لغو تحریم‌ها، تولیدکنندگان نساجی از این کشورها مواد اولیه وارد کنند.
*عضو هیأت علمی دانشکده نساجی امیرکبیر