حامد نجفی مهر: ثبت سالانه بیش از 40 هزار شکایت از آموزش‌وپرورش آن هم در شرایطی که موضوعات مالی، آموزشی و اداری بالاترین سهم را در آمار شکایات به خود اختصاص داده‌اند بخوبی گویای میزان برخی نارضایتی‌های والدین و فرهنگیان شاغل از این وزارتخانه است. راه‌اندازی سیستم پاسخگویی به شکایت نیز که تنها ظرف مدت 3ماه 4هزار و  600 شکایت را به ثبت رسانده که 2هزار و 300 مورد آن در حوزه اداری و مباحثی مانند استخدام است واقعیت‌های دیگری از مشکلات این روزهای وزارت آموزش‌وپرورش را به نمایش گذاشته است. شهریه مدارس و دریافت‌های خارج از چارچوب مدارس غیردولتی که به ماجرای تکراری فصل ثبت‌نام تبدیل شده از سوی والدین و نابسامانی در نقل و انتقالات و مشکلات استخدامی از طرف فرهنگیان بیشترین حجم شکایات آموزش‌وپرورش را به خود اختصاص داده‌اند. این موضوعی است که رحیم میرشاه‌ولد، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش و خدایار رفیعی، معاون  پاسخگویی اداره کل ارزیابی عملکرد ضمن تایید آن در گفت‌وگو با«وطن امروز» به تشریح جزئیات بیشتری از پرونده‌های شکایت از آموزش‌وپرورش پرداخته‌اند.
هر خانواده عضوی از آموزش‌وپرورش
بیشتر خانواده‌های ایرانی حداقل یک فرزند دانش‌آموز دارند و بر این اساس تعامل خانواده‌ها با وزارت آموزش‌وپرورش در بیشترین سطح در مقایسه با سایر ادارات و نهادهای دولتی است. از طرفی سهم قابل توجهی از اوقات دانش‌آموزان در اختیار مدرسه قرار دارد و از این جهت تربیت، آموزش و حتی مباحث تغذیه‌ای دانش‌آموزان خواه‌ناخواه از اختیار والدین خارج و به مدرسه سپرده می‌شود.  بر این اساس نقش آموزش‌وپرورش در تعلیم و تربیت آینده‌سازان کشور بخوبی آشکار می‌شود. بروز برخی تغییرات در نحوه مدیریت این وزارتخانه و تاسیس مدارس غیردولتی یا مشکلات سرانه اختصاصی مدارس باعث شده مدیران گوشه چشمی به جیب اولیا داشته باشند. خودیاری، همیاری یا مشارکت اولیا در اداره مدرسه عناوینی است که در نهایت پاکت‌هایی را برای دریافت وجه در کیف دانش‌آموزان جای می‌دهد.
 این موضوع که به قول معروف پدر و مادرها به آن عادت کرده‌اند به‌عنوان نارضایتی از شیوه اداره مدارس مطرح است اما برخی مدارس پا را فراتر گذاشته و با نصب دستگاه کارتخوان در دفتر مدرسه وجه مطالبه شده را به صورت نقد و آنلاین از والدین دریافت می‌کنند! که چندان سنخیتی با محیط آموزشی ندارد این در حالی است که نصب چنین دستگاه‌هایی از سوی وزارت آموزش‌وپرورش ممنوع اعلام شده اما این تخلف در برخی مدارس همچنان پابرجاست.
شهریه‌های چاق و خدمات لاغر
یکی دیگر از گلایه‌های والدین که در نهایت به ثبت شکایت از وزارت آموزش و پرورش منجر شده است، اضافه دریافتی مدارس غیردولتی در زمان ثبت‌نام یا دریافت مبالغ سنگین شهریه در قبال ارائه خدمات آموزشی است که هیچگونه تناسبی با مبلغ شهریه ندارد.  در سامانه پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش که قبل از آغاز سال تحصیلی راه‌اندازی شده بیشترین شکایت والدین مرتبط با حوزه مالی و آموزشی است.  رحیم میرشاه‌ولد، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش در این باره به «وطن امروز» می‌گوید: بررسی آمارهای به ثبت رسیده در سامانه پاسخگویی به شکایات آموزش‌وپرورش نشان می‌دهد رقم قابل توجهی از شکایات مربوط به شهریه مدارس است. به گفته وی، مباحث مالی، آموزشی و اداری بیشترین حجم از شکایت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
2هزار و 300 شکایت از حوزه اداری
جالب اینجاست که در کنار نارضایتی والدین از آموزش‌وپرورش که به ثبت شکایت ختم شده است فرهنگیان و کارکنان این وزارتخانه هم در فهرست شکایات این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند.  به صورتی که 50درصد پرونده‌های شکایت مربوط به درون سازمان و مباحثی مانند نقل و انتقالات و استخدام در وزارت آموزش‌وپرورش است. آن طور که خدایار رفیعی، معاون پاسخگویی اداره کل ارزیابی عملکرد به «وطن‌امروز» می‌گوید: طی 3 ماه فعالیت سامانه پاسخگویی به شکایات 4هزار و600 شکایت به ثبت رسیده که رتبه اول مربوط به حوزه اداری و مباحثی مانند نقل و انتقالات و استخدام است که 2هزار و 300پرونده را به خود اختصاص داده است. رفیعی که 70درصد پرونده‌ها را رسیدگی شده می‌داند شکایت در حوزه آموزشی را 411 مورد و مباحث مالی را 216 مورد عنوان می‌کند. علاوه بر این در حوزه حقوقی و پرورشی هم شکایت‌هایی در سامانه پاسخگویی به شکایات آموزش‌وپرورش به چشم می‌خورد که البته کمترین میزان ثبت شکایت را به خود اختصاص داده‌اند.
نظارت میدانی جایگزین ثبت شکایات
درباره آمار شکایت‌های موجود باید این نکته را هم در نظر گرفت که آمارهای ارائه‌شده مربوط به فعالیت 3 ماهه این سامانه است و در مقاطعی همه استان‌ها را تحت پوشش نداشته بنابراین شکایت‌هایی هم وجود دارد که به صورت دستی و خارج از سامانه به ثبت رسیده که باید به آمار موجود اضافه شود.
به علاوه اینکه مباحث مهمی مانند شیر مدارس و حواشی آن به همراه وضعیت تخلفات بوفه مدارس نیز از جمله موضوعاتی هستند که همواره در طول یک سال تحصیلی نمایان و جایی در بین شکایات برای خود باز کرده‌اند. در همین حال به نظر می‌رسد تقویت نظارت‌های میدانی باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد تا تخلفات از ناحیه وزارت آموزش‌وپرورش به نحوی کنترل شود که نیازی به ایجاد سامانه‌ای برای این کار احساس نشود.  در حال حاضر افراد تنها با ثبت کدملی، کد دانش‌آموزی یا کارمندی خود مجاز به ثبت شکایت هستند بنابراین آمار به ثبت رسیده موید واقعی بودن شکایات است که متاسفانه  از نارضایتی خانواده‌ها و فرهنگیان نسبت به بخش‌هایی از آموزش‌وپرورش حکایت دارد.