گروه سیاسی: سفیر جمهوری قرقیزستان در ایران اعلام کرد این کشور با در نظر گرفتن همکاریهای خود با ایران و نگرانی تهران از وجود پایگاه هوایی آمریکا در بیشکک تصمیم به فسخ قرارداد با ایالات متحده در این زمینه گرفته است. «عثمان علیاف» سفیر تامالاختیار قرقیزها درباره تعطیلی پایگاه هوایی آمریکاییها در بیشکک، تصریح کرد: «در حال حاضر پایگاه هوایی آمریکاییها در بیشکک، فعالیتهای خود را تعطیل کرده و این قرارداد فسخ شده است. این تصمیم مقامات جمهوری قرقیزستان بوده است و رئیسجمهور با پشتوانه فکری این تصمیم را اتخاذ کرده است». علیاف در پاسخ به این سوال که واکنش آمریکاییها به این موضوع چه بوده است به تسنیم گفت: «خواست طرف آمریکایی، ادامه فعالیتها در قرقیزستان بود اما دولت قرقیزستان با توجه به سیاستهای خود و همچنین در نظر گرفتن همکاریهای خود با دولت جمهوری اسلامی ایران و نگرانیهای ایران درباره وجود این پایگاه در کشور قرقیزستان تصمیم به فسخ قرارداد گرفت».
2 میلیارد روسها کم بود؟
پایگاه نظامی آمریکا در بیشکک، در افکار عمومی ایران با ماجرای دستگیری عبدالمالک ریگی معدوم، شرور وابسته به دستگاه سلفی در شرق ایران مطرح شد. او هنگام دستگیری عازم این پایگاه هوایی بود. مناسبات سیاسی جمهوری اسلامی ایران و قرقیزستان در حالت متعادل و البته تاحدودی مناسب نیز هست بویژه در دولتهای گذشته مراودات اقتصادی میان 2 کشور بویژه در حوزه اقتصادی رشد چشمگیری داشت. به نظر میرسد آنچه از سوی سفیر قرقیزستان بهعنوان دلیل بسته شدن پایگاه نظامی آمریکا در بیشکک مطرح شده، چندان با واقعیت همخوانی ندارد. فرودگاه بینالمللی ماناس در کشور قرقیزستان در 23 کیلومتری شمال غرب بیشکک از دسامبر 2001، مطابق موافقتنامههای بین دولتی، مورد استفاده نیروهای ائتلاف ضدتروریسم به رهبری آمریکا قرار گرفت تا در جنگ علیه افغانستان مورد استفاده قرار گیرد. براساس آمار حدود 5 میلیون نظامی ائتلاف، از این فرودگاه عازم افغانستان شدند. عوامل موثری در عدم تمدید اجاره فرودگاه ماناس در قرقیزستان موثر بودهاند. سال 2004 کشته شدن چند نظامی قرقیز توسط نظامیان آمریکایی باعث ایجاد یک فشار اجتماعی در این کشور برای تعطیلی این فرودگاه شد. این فشار اجتماعی باعث شد مقامات قرقیزستان اجاره این فرودگاه را از رقم 16 میلیون دلار به 60 میلیون دلار افزایش دهند. یکی دیگر از عوامل موثر در عدم تمدید قرارداد، بسامان شدن وضعیت افغانستان بود. برگزاری انتخابات در افغانستان و نیز شکلگیری یک نظام حکومتی در این کشور، به مرور ساختار قدرت در این کشور را منظم کرد. به مرور با شکلگیری انضباط نسبی در این کشور، حضور نیروهای نظامی ائتلاف در افغانستان کاهش یافت. آمریکاییها اواسط 2013 اعلام کردند دیگر قرارداد فرودگاه ماناس را تمدید نمیکنند. نیشا بیزوال، معاون وزیر خارجه آمریکا در آن زمان گفت: واشنگتن به دنبال تمدید قرارداد پایگاه هوایی خود در فرودگاه بینالمللی ماناس در بیشکک، پایتخت قرقیزستان نیست. اما عامل دیگر که به نظر میرسد نقش بیشتری در تعطیلی این فرودگاه داشت، فشار روسها و کمکهای آنان برای ترغیب مقامات قرقیز به عدم تمدید قرارداد فرودگاه ماناس بود. روسها از همان ابتدا از اینکه آسیای مرکزی و همسایگان او میزبان ترمینال هوایی نظامیان ائتلاف به رهبری آمریکا باشند ابراز نارضایتی کردند. از همین رو مخالفت روسها با این اقدام قرقیزستان آغاز شد. سال 2008 مشکلات فزاینده قرقیزستان در حوزه انرژی باعث درخواست کمک آنها از مقامات آمریکایی و اروپایی شد اما در نهایت این روسیه بود که یک وام 2 میلیارد دلاری و یک وام بلاعوض 150 میلیون دلاری به مقامات بیشکک داد. ارائه کمکهای دیگر از جمله مساعدت در احیای صنایع این کشور بویژه نیروگاههای تولید برقابی آن، از ناحیه روسها صورت گرفت تا از این طریق به حفظ بیشکک در حوزه نفوذ ژئوپلیتیک خود امیدوار باشند. به همین دلیل و در نهایت به اعتقاد کارشناسان این عوامل در خالی شدن فرودگاه ماناس از آمریکاییها بسیار موثر بود. به همین دلیل به نظر میرسد ادعای تازه سفیر این کشور درباره توجه به نگرانیهای ایران و عدم تمدید قرارداد فرودگاه ماناس، بیشتر یادآور همان ضربالمثل معروف «روغن ریخته را نذر امامزاده کردن» است!