گروه سیاسی: پس از آنکه ولیالله سیف، رئیس کل بانک مرکزی به آمریکا سفر کرد و بهعنوان اولین مقام دولتی رسما اذعان کرد سیستم بانکی ایران پس از توافق هستهای «تقریبا هیچ» چیز به دست نیاورده، اکنون خبر رسیده کنگره آمریکا به سنا طرح تحریمهای موشکهای بالستیک ایران را ارائه داده است. به گزارش «وطن امروز»، تمرکز آمریکا روی برنامه موشکی ایران به آغاز مذاکرات دوسال گذشته ایران و 1+5 بازمیگردد. در آن زمان طرف غربی تاکید داشت بدون بررسی مباحث موشکی ایران، امکان رسیدن به توافق هستهای وجود ندارد. اما در ایران واکنش فرماندهان نظامی و تاکید بر اینکه مباحث موشکی بخشی از خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران است، مانع طمع 1+5 به توانمندیهای دفاعی کشورمان شد. اما در سال جاری و پس از توئیت جنجالی هاشمیرفسنجانی در تضعیف توان موشکی کشور، باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا رسما گفت کشورش تعهد خود در برجام مبنی بر محدودیت تجارت شرکتهای اروپایی و آمریکایی با ایران در حوزه دلار را به شرطی تعلیق خواهد کرد که ایران در حوزههای فرامتنی برجام بویژه در حوزه توانمندی دفاعی و موشکی تغییر رفتار نشان دهد. پس از آن جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیز که به کشورهای حاشیه خلیجفارس سفر کرده بود از آمادگی کشورش برای حل و فصل موضوع آزمایشهای موشکی ایران گفت. هر چند وزیر امور خارجه ایران به این اظهارات- با کمی تاخیر- پاسخ داد و اعلام کرد موشکهای ایران ربطی به برجام ندارد ولی گزارههای عملیاتی طرف غربی حکایت از تلاش برای تضعیف توانمندی دفاعی کشورمان دارد. در همین راستا، سناتور «تام کاتن» از جمهوریخواهان کنگره که در رسانههای ایران به دلیل مخالفت با توافق هستهای شهرت یافته، بشدت بر نحوه تعامل اوباما با ایران تاخت. به گزارش فارس به نقل از نیوزمکس، سناتور کاتن در نطق هفتگی شنبه خود، به آزمایش موشکی اخیر ایران و موضع دولت اوباما در قبال آن اشاره کرد. وی به اقدامات کنگره در برابر برنامه موشکی ایران اشاره کرد و گفت: «ما طرح تحریمهای موشکهای بالستیک ایران را نیز به سنا ارائه دادهایم، این قانون، مقامات ایرانی را به خاطر طراحی موشکهایی که میتواند با کلاهک هستهای به آمریکا برسد، تنبیه خواهد کرد». سناتور کنگره آمریکا ادامه داد: دولت اوباما پس از آزمایش موشکی ایران، ضمن اعلام مخالفتها و محکومیتهای همیشگی، رسماً تایید کرد شلیک موشک ارتباطی به مفاد سند حقوقی برجام ندارد. سناتور جمهوریخواه پس از سیل انتقادات، به اقدامات در برابر توافق هستهای پرداخت و گفت: «اواخر امسال، قانون تحریمهای ایران را تمدید میکنیم تا مطمئن شویم ایالاتمتحده میتواند هرگاه ایران از توافق هستهای عدول کرد، دوباره تحریمهای سختی اعمال کند». سناتور تام کاتن درباره دیگر اقدامات کنگره برای رویارویی تحریمی با ایران گفت طرح تحریمهای تروریسم و حقوقبشری ایران هم روی میز اعضای کنگره است و «اگر ایران به دلار دسترسی پیدا کرد، اقدامی متناسب خواهیم کرد».
3 طرح تحریم کنگره علیه ایران
پس از توافق اولیه ایران و 1+5 در آذر 92، آمریکا تحریمهای جدیدی علیه ایران وضع کرد. در همان ایام محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به برنامه گفتوگوی ویژه خبری آمد و در پاسخ به سوال مجری درباره تحریمها، بهرغم اینکه روسیه اعلام کرد این تحریمها نقض توافق است، به صراحت گفت این تحریمها ناقض توافق ایران و 1+5 نیست. از آن روز تا به امروز بیش از چند ده تحریم علیه افراد و مسؤولان ایرانی اعمال شده و آمریکا برخلاف برجام، در مسیر اجرای آن سنگاندازی میکند ولی باز هم دولت حاضر نیست به نقض برجام اعتراف کند. در تازهترین توجیه اقدامات آمریکا توسط تیم مذاکرهکننده اعلام شد تحریم دلار و عدم دسترسی ایران به چرخه دلاری به تحریمهای اولیه مرتبط است و ایران درخواستی برای این مساله نداشته است. در حالی تیم مذاکرهکننده ایرانی این تحریمها را تحریمهای اولیه و نامرتبط با برجام میداند که عدم دسترسی ایران به دلار، برجام را عملا به کاغذپاره تبدیل میکند. اکنون تیم مذاکرهکننده هستهای که به این محدودیت پی برده در تلاش است با مذاکرات، به مبادلات دلاری دسترسی محدود پیدا کند. در واکنش به این تلاش طرف ایرانی، کنگره آمریکا دستکم سه طرح را برای اطمینان از عدم دسترسی ایران به چرخه دلاری و نظام مالی ایالات متحده، در دست بررسی دارد. چرخه دلاری، اصطلاحا به فرآیند انتقال پول از خارج از آمریکا به داخل نظام مالی این کشور و پس از آن خروج از آمریکا گفته میشود. به دلیل نقش دلار بهعنوان ارز مرجع بینالمللی در جریان بسیاری از معاملات بینالمللی، از جمله برای تبدیل واحدهای ارزی به یکدیگر، باید این دسترسی وجود داشته باشد. دسترسی ایران به چرخه دلاری تا سال 2008 برقرار بود، اما در آن سال دولت آمریکا این دسترسی را قطع کرد. در حالی که براساس توافق هستهای قرار بود مبادلات خارجی ایران تسهیل شود، این تحریم همچنان پابرجا مانده است. کارشناسان غربی میگویند ممنوعیت استفاده از دلار در جریان مبادلات تجاری با ایران و بیم از جریمه شدن از سوی واشنگتن، موجب بیمیلی شرکتهای خارجی برای معامله با ایران شده و همین امر اصل توافق هستهای را در معرض تهدید قرار داده است. در حالی که دولت آمریکا با وجود فشار تهران تأکید کرده دسترسی ایران به چرخه دلاری را بار دیگر برقرار نمیکند اما ممکن است تغییراتی را در قوانین تحریمی اعمال کند؛ نمایندگان کنگره این کشور تصریح کردهاند که نباید با درخواست ایران موافقت کرد. در همین راستا، نمایندگان کنگره در مجلس نمایندگان و سنا، سه طرح را برای کسب اطمینان از عدم دسترسی ایران به دلار مطرح کردهاند. به گزارش فارس، تازهترین طرح کنگره برای جلوگیری از دسترسی ایران به دلار را «دیوید تروت» نماینده جمهوریخواه ایالت میشیگان آمریکا مطرح کرده است. هدف از این طرح «منع وزارت خزانهداری از صدور مجوزهایی که امکان تهاتر برونمرزی دلار خارج از سیستم مالی ایالات متحده را برای تراکنشهایی که ایران در آنها دخیل است یا از آنها نفع میبرد، فراهم کند»، اعلام شده است.
جلوگیری از دسترسی ایران به دلار
در سنا هم طرح مشابهی با عنوان «قانون جلوگیری از دسترسی ایران به دلار ایالات متحده» از سوی «مایک روندز» سناتور جمهوریخواه داکوتای جنوبی ارائه شده است. هدف از این طرح «ممنوعیت تسهیل تراکنشهای مالی مشخص که دولت ایران یا هر شخص ایرانی در آنها دخیل است و اعمال تحریم در ارتباط با تسهیل این تراکنشها و اهداف دیگر» اعلام شده است که در صورت تصویب نهایی و تبدیل آن به قانون، رئیسجمهور آمریکا از صدور تهاتر برونمرزی دلار ایالات متحده برای تراکنشهایی که دولت ایران یا هر شخص ایرانی دیگر در آنها دخیل است و فراهم کردن دلار ایالات متحده برای هرگونه سیستم تهاتر برون مرزی ایالات متحده که یک دولت یا موسسه مالی خارجی برای تراکنشهایی که دولت ایران یا هر شخص ایرانی در آنها دخیل است، بخواهد تسهیل کند، منع میشود. علاوه بر این، وزارت خزانهداری آمریکا هم باید فهرستی از موسسات مالی را که برای تراکنشهای مرتبط با دولت ایران یا اشخاص ایرانی تهاتر دلاری برون مرزی انجام میدهند و همچنین گزارشی از تلاشهای خود برای مقابله با این تراکنشها را به کنگره ارائه دهد. این طرح در صورت تبدیل شدن به قانون، رئیسجمهور آمریکا را موظف میکند موسسات مالی خارجی را که برای ایران تهاتر دلاری انجام دهند، تحریم کند.
محدودیت دسترسی ایران به نظام مالی آمریکا
طرح سوم هم از سوی «دن سالیوان» سناتور جمهوریخواه ایالت آرکانزاس با عنوان «قانون محدودیت دسترسی نظام مالی ایران» به سنا ارائه شده است. هدف از این طرح «ممنوعیت تراکنشهای مشخص با ایران و اعمال تحریم در ارتباط با موسسات مالی خارجی که چنین تراکنشهایی را تسهیل میکنند»، اعلام شده است که در صورت تبدیل آن به قانون، هرگونه تهاتر دلاری برون مرزی مرتبط با ایران منع و رئیسجمهور آمریکا ملزم میشود موسسات خارجی دخیل در این فرآیند را تحریم کرده و داراییهای آنها در آمریکا را مسدود کند.