هادی قائممقامی: یک توئیت جنجالی در «نوروز» آغازی بر مجموعه «صراحت»ها پیرامون موضوعی بشدت حیاتی میشود. صفحه «هاشمیرفسنجانی» در توئیتر این جمله را به نقل از او منتشر میکند: «دنیای فردا، دنیای گفتمانهاست نه موشکها...»
کنایه تلخ و زننده این توئیت به ساختارهای دفاعی و امنیتی، آن هم در روزهایی که غرب بویژه به دنبال چنین اظهارنظرهایی برای اعمال فشار بیشتر در حوزههای موشکی است، عجیب به نظر میرسید، چرا که تحلیلگران بر این عقیده بودند در صورتی که آمریکا همنوایی برخی در داخل را در اختیار نداشته باشد، توانایی فشار از طرق دیگر را نخواهد داشت. در داخل برخی همنواییها، گویا دولت اوباما را به این نتیجه رسانده که میتواند درباره مسائل دیگر نیز با عنوان کلی روح برجام، ایران را به مذاکره فرابخواند. آنچنان که اخیرا ادعاهایی پیرامون روح برجام مطرح کرد. مواضع هاشمی آنقدر در سطح بینالمللی بازتاب پیدا کرده بود که «توئیت گفتمان و موشک» به مرکز ثقل تحلیلها و گزارشهای شبکههای ضدانقلاب در روزهای پس از انتشار تبدیل شد.
رد بازتاب بینالمللی این توئیت را میتوان در اظهارات رئیسجمهور آمریکا یافت، آنگاه که باراک اوباما به صراحت در نشست واشنگتن از ایران میخواهد فعالیتهای موشکی خود را متوقف کند. باراک اوباما که در پایان یک نشست 2 روزه امنیت هستهای در آمریکا سخن میگفت بهطور ضمنی به عدم لغو عملی برخی تحریمها علیه ایران اذعان کرد و در پاسخ به سوالی درباره تحریمهای مالی و پولی گفت: ایران تاکنون متن توافق را رعایت کرده است، اما روح توافق، مستلزم این است که ایران به جامعه جهانی و شرکتها سیگنالهایی بفرستد مبنی بر اینکه اقدام به انجام طیفی از اقدامات تحریکآمیزی که شرکتها را هراسان میکند، نخواهد کرد. وقتی آنها موشک بالستیک با شعارهایی برای نابودی اسرائیل شلیک میکنند، این شرکتها را مشوش میکند. برخی خطرهای ژئوپلیتیک وجود دارد که وقتی آنها (شرکتها) میبینند این اتفاق دارد میافتد، تشدید میشود. اگر ایران به ارسال موشک به حزبالله ادامه بدهد، این کار شرکتها را مضطرب میکند». مشابه اظهارات اوباما به فاصله چند روز از سوی «جان کری» و در جمع اعراب حاشیه خلیجفارس مطرح شد. جان کری وزیر خارجه آمریکا بعد از دیدار با اعضای شورای همکاری خلیجفارس گفت: واشنگتن آماده کار با ایران برای حلوفصل موضوع آزمایشهای موشکی این کشور است. آمریکا با کشورهای خلیجفارس علیه آزمایشهای موشکی ایران متحد است. آمریکا و شرکایش به ایران میگویند آماده همکاری براساس ترتیبات جدید برای حلوفصل مسالمتآمیز موضوع آزمایشهای موشکی ایران هستیم. ایران باید اول از همه روشن کند آماده کاهش چنین فعالیتهایی هست و نیات و اهداف خود را از این موضوع مشخص کند. گویا پیام با موفقیت به آن سوی مرزها انتقال یافته است که بازخوردهای اینچنینی دارد. در داخل اما مواضع سرداران و فرماندهان نظامی و فرمانده معزز کل قوا پیرامون سیستم دفاعی روشن است. رئیسجمهور و ظریف نیز در دفاع از «صنعت موشکی» و غیرقابل مذاکره بودن سیستم دفاعی خطابههایی داشتند. در این میان اما صریحترین واکنش به توئیت «گفتمان و موشک» از سوی رهبر حکیم انقلاب صورت گرفت؛ حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای که در جمع مداحان و ذاکران اهل بیت علیهمالسلام سخن میگفتند در واکنش به اینگونه اظهارنظرها گفتند: «اینکه بعضیها بیایند بگویند «فردای دنیا، فردای مذاکره است، فردای موشک نیست»، این حرف اگر از روی ناآگاهی گفته شده باشد، خب! ناآگاهی است، اگر از روی آگاهی گفته شده باشد، خیانت است. چطور [چنین چیزی] ممکن است؟ چنانچه نظام جمهوری اسلامی دنبال علم برود، دنبال فناوری برود، دنبال مذاکره سیاسی برود، دنبال کارهای گوناگون تجاری و اقتصادی
برود-که همه اینها لازم است- اما قدرت دفاعی نداشته باشد، توانایی دفاع کردن نداشته باشد، هر بیسروپایی و [هر] دولت فزرتی کذایی، او را تهدید میکند که اگر فلان کار را نکردید، ما موشک میزنیم؛ خب! اگر شما امکان دفاع نداشته باشید، مجبورید عقبنشینی کنید. قدرتهای دنیا که شما میبینید با صدای کلفت حرف میزنند، زور میگویند، غلط میکنند، حرفهای بد میزنند و زورگویی میکنند، بیشتر از همه به استناد همان سلاحهایی است که دارند؛ آنوقت ما در مقابل اینها بیاییم دست خودمان را خالی کنیم؟ سپاه که پیشرفتهای موشکی خودش را نشان میدهد، نه فقط مایه افتخار و مباهات ایرانیها [است، بلکه] وقتی این موشکهای سپاه با این دقت و با این زیبایی آزمایش میشود، خیلی از ملتهای آزادیخواه دور و بر ما که دلشان از آمریکا و از رژیم صهیونیستی خون است، خوشحال میشوند. وقتی اینها انجام میگیرد، ما بیاییم اینها را بکوبیم و بگوییم آقا! امروز دیگر روز موشک گذشته! نه، روز موشک نگذشته. دشمن دائم در حال بهروز کردن خود و آماده کردن خود است، [بعد] ما اینجا سادهلوحانه خودمان را عقب بکشیم و بگوییم نه. مثل اول انقلاب که همین اف-14های ما را میخواستند بفروشند و میخواستند پس بدهند و بنده نگذاشتم. من خبر شدم که یکی از رجال دولت موقت آن روز گفته است این اف-14هایی که رژیم طاغوت خریده به درد ما نمیخورد، میخواهیم چه کار کنیم این اف-14ها را! پس بدهیم بهشان. آنجا خب ما ایستادیم، هیاهو کردیم، مصاحبه کردیم و مقابله کردیم، جرأت نکردند این کار را بکنند؛ میخواستند پس بدهند. چند صباح بعدش، جنگ ایران و عراق پیشامد کرد و حمله کردند به ما و معلوم شد که ما چقدر احتیاج داریم به همین وسایلی که داریم؛ همین اف-14 و همین اف4 و امثال اینها. امروز هم بعضیها همین آهنگ را پیش گرفتهاند که موشک چیست، موشک میخواهیم چه کار کنیم، روزگار روزگار موشک نیست! پس روزگار چیست آقا؟»
بیان رهبر معظم انقلاب در واقع آغازی برای «صراحت» پیرامون موضوعی مهم و حیاتی بود؛ امنیت و سیستم دفاعی کشور که قدرت مجموعه کشور و در واقع قدرت فردفرد شهروندان جمهوری اسلامی است. موضوع امنیت که این روزها با مباحث «موشکی» بیشتر شناخته و مطرح میشود، یکی از نیازهای اولیه بشر برای زیست است. آموزههای اسلامی از آن به عنوان «نعمتهای ناشناخته» تعبیر میکنند. مباحث موشکی این روزها در ذیل مبحث امنیت مدنظر و توجه است. 8 سال جنگ تحمیلی علیه ایران در سال 67 پایان یافت اما یگان موشکی سپاه پاسداران همچنان پابرجا ماند، با توانی ابتدایی در حوزه موشکی و راکتی. این باعث شد مسؤولان با تجربه گرانقیمتی که از سال 63 تا 67 (دوران تشکیل یگان موشکی سپاه) به دست آورده بودند، موضوع افزایش توان موشکی را در دستور کار قرار دهند. مسؤولان در دوران جنگ به عینه، داشتن توان موشکی و نیاز کشور به این سلاح را دیدند و این موضوع باعث شد بیشتر توان کشور در حوزه نظامی در دوران پس از جنگ تاکنون، معطوف به توان موشکی شود. حالا از آن روزی که جنگ پایان یافته تاکنون، ایران به خاطر اراده یک جمع
13 نفره به عنوان پایهگذاران توان موشکی کشور، یکی از توانمندترین کشورهای جهان در حوزه طراحی و تولید موشکهای بالستیک است. تسنیم، در گزارشی، نگاهی گذرا و بسیار کوتاه به بخشی از توان موشکی کشور و داشتههای ایران در حوزه موشکی داشته است.
شهاب 1، 2 و 3
نخستین موشک بالستیک ایران «شهاب 1» نام دارد که نمونه ارتقایافته موشک بالستیک اسکاد – بی و حاصل تجربه و کار تخصصی متخصصان ایرانی روی موشک اسکاد بود. شهاب 1 اما خیلی در منظر جهانیان مهم نبود و ایرانیها هم خیلی خودشان را معطل این موشک نکردند، چون بردش به نسبت دیگر موشکها خیلی زیاد نبود و البته خطای زیادی هم داشت لذا نیاز به یک موشک جدید در سازمان رزم موشکی ایران بشدت احساس میشد تا اینکه تیم موشکی به فکر تولید موشکی جدید افتاد.
کار روی شهاب 1، با تولید موشک شهاب 2 با 500 کیلومتر برد ادامه یافت اما باز هم این کافی نبود و هنوز با آرمان اصلی یگان موشکی سپاه و شهید حسن طهرانیمقدم در صنعت موشکی فاصلهای نزدیک به 650 کیلومتر در برد موشکی، وجود داشت لذا کار تحقیقاتی ادامه یافت تا اینکه نخستین نمونه از موشک بالستیک میانبرد شهاب 3 با بردی حدود 1150 کیلومتر سال 77 رونمایی و با موفیقت تست شد و این نخستین گام ایران برای دستیابی به موشکهای برد بلند بود. شهاب 3 البته بعدها ارتقا یافت و شهابهای بعدی به برد 1800 کیلومتر نیز رسیدند اما این پایان کار نبود و یگان موشکی سپاه و جهاد خودکفایی سپاه باید به تکنولوژیهای جدید دست مییافتند، لذا شهاب 3 تازه ابتدای کار بود. نمونههای مختلفی از شهاب 3 تاکنون تولید و به خدمت نیروهای مسلح کشور درآمده است که از نظر بُرد و زیرسامانهها ارتقا یافتهاند، اما همگی یک مرحلهای و سوخت مایع بوده و از هدایت اینرسیایی برخوردارند لذا باید تحقیقات با قدرت بیشتری ادامه مییافت.
قدر
روند تکامل صنعت موشکی ایران ادامه یافت تا اینکه موشکهای کلاس «قدر» در 3 مدل اف، اچ و اس متولد شدند که به ترتیب 1950 کیلومتر، 1750 کیلومتر و 1350 کیلومتر برد داشتند.
قدر، در واقع نمونه ارتقایافته شهاب 3 است که قابلیت بهرهگیری از کلاهکهای «Multi War Head» داشته و هماکنون در تعداد بالا، تولید و تحویل ردههای عملیاتی شده است. موشکهای کلاس قدر، همگی تک مرحلهای و سوخت مایع هستند.
سجیل
همه این موشکها از سوخت مایع برای حرکت به سوی هدف بهره میبردند ولی تکنولوژی روز دنیا، سوخت جامد بود و کشورهای معدودی در جهان از این تکنولوژی برخوردار بودند، لذا پروژه جدیدی به نام «عاشورا» تعریف شد و موشک بالستیک سجیل با برد 2000 کیلومتر که 2 مرحلهای عمل میکرد، به عنوان محصول این پروژه، نیمه دوم دهه 80 خورشیدی رونمایی شد. سجیل در 2 نمونه ساخته شده است البته هنوز سجیل 2 رونمایی نشده اما نمونه دوم سجیل که قطعا ارتقایافته سجیل 1خواهد بود، همان موشکی است که سردار حاجیزاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه اخیرا درباره آن گفته بود: «موشک سجیل جدید نیز نسبت به سجیل یک شرایط بهتری دارد و دارای هدایت پایانه مسیر است؛ موشکهای سوخت جامد سجیل که نوع جدیدی از موشکهای دوربرد است، بزودی وارد ظرفیت سپاه میشود». اشاره به «هدایت پایانه مسیر» در موشک سجیل 2، در واقع اشاره به سرهای جنگی جدیدی است که پیشتر روی موشک عماد نصب شده و خطای این موشک را بشدت کاهش داده بود. موشکهایی که از این نوع هدایت بهرهمند هستند، قادرند کلاهک را تا لحظه اصابت به هدف هدایت و کنترل کنند، چیزی که حالا به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه روی سجیل 2 نیز نصب شده است. نکته قابل توجه درباره سجیل این است که سرعت بازگشت به جو زمین و سقوط روی هدف این موشک بالستیک، حدود 13 ماخ است و این یعنی انهدام این موشک قبل از اصابت به هدف، تقریبا غیرممکن است. علاوه بر این، سوخت جامد در موشک سجیل، عمر انبارداری این موشک را نیز بهطرز قابل توجهی بالا برده است.
قیام
اگرچه سجیل 23 تنی، قدرت و توان موشکی ایران را بشدت بالا برد اما نیاز به موشکی که بتواند پایگاههای آمریکا در منطقه را با بردهای مختلف و با دقت بالا هدف قرار دهد، بشدت حس میشد. این بود که شهید طهرانیمقدم و تیم موشکیاش، طراحی موشکی را در دستور کار قرار دادند که بتواند با دقت بالا، تا 800 کیلومتر اطراف ایران را پوشش دهد. علت تلاش برای دستیابی به موشکی در این برد، این بود که اکثر پایگاههای آمریکا در منطقه حداکثر در فاصله 800 کیلومتری ایران هستند و در این راستا بود که جمهوری اسلامی ایران این ایده را عملیاتی کرد و سرانجام 29 مرداد 89، موشکی جدید به نام «قیام» رونمایی شد.
این موشک بدون باله است و مسؤولان موشکی کشور میگویند «تجربه 25 ساله صنعت دفاعی کشور در عرصه هوافضا، در موشک قیام خلاصه شده است». از نکات برجسته «قیام» تحلیل چگونگی مسیریابی و حرکت آن بدون وجود بال است که این مهم توسط یک تکنولوژی روز دنیا در موشک بالستیک قیام عملیاتی شده است. اصولا موشکها در یک مسیر مشخص حرکت میکنند که اگر آن را یک بردار فرض کنیم، موشک باید در همین خط سیر، حرکت کرده و از آن به هیچوجه منحرف نشود که این کار در موشکهای با بال، توسط بالهای موشک و بالکهای پایدارکننده انجام میشود. با دستیابی به فناوری حرکت موشک بدون بالهای هدایتکننده، این بالها در موشک قیام 1 حذف شدند تا امکان شناسایی موشک توسط رادارها (اعم رادارهای فراافقنگر و رادارهای سامانههای ضدبالستیک) کاهش یابد و این منجر به افزایش توان رادارگریزی موشک قیام شده است. در واقع، نحوه هدایت موشکهایی مانند قیام که بدون باله هستند، اینگونه است که موشک از طریق هدایت گازهای احتراق یافته خروجی از انتهای بدنه (خروجی موتور موشک) و تغییر در بردار رانش، هدایت و کنترل میشود. قیام با این شیوه، کلاهکی معادل 645 کیلوگرم که میتواند بارانی هم باشد را با موتور تکمرحلهای به سوی هدف روانه میکند.
فاتح
اما قیام هم پایان کار نبود تا وقتی فاتح 110 پا به میدان بالستیکهای ایرانی گذاشت. فاتح 110 موشکی بالستیک، زاویهپرتاب، نقطهزن، سوخت جامد و با برد 300 کیلومتر است. نسل اول موشکهای فاتح 110 با بردی حدود 250 کیلومتر سال 81 با موفقیت تست و با گذشت زمان، نمونههای جدیدتر این موشک نیز توسط متخصصان و کارشناسان صنایع موشکسازی سپاه تولید شد. فاتح 110-A، فاتح 110-B، فاتح 110-C و فاتح 110-D نمونههای اصلی این موشک است. کار روی این موشکها همچنان ادامه دارد و پروژه بهروزرسانی موشکهای کلاس فاتح 110 از سالیان گذشته به منظور ارتقای نمونههای موجود و دستیابی به نسل جدیدتر این موشکها با قوت در حال پیگیری است (ناگفته نماند سری D موشک فاتح 110، 270 کیلومتر برد دارد).
حزبالله لبنان یکی از مهمترین متحدان ایران است که دارنده این موشک دقیق و بهروز است و رسما برخورداری از این موشک دقیق را تایید کرده است. البته اینکه کدام نسل از این موشک را در اختیار دارد، هنوز مشخص نیست ولی احتمال اینکه یگان موشکی حزبالله در نبردهای احتمالی آتی، از این موشک برای هدف قرار دادن عمق سرزمینهای اشغالی بویژه حیفا و تلآویو استفاده کند، وجود دارد.
البته فاتح برادران دیگری هم دارد که همگی نسلهای جدیدتری از فاتح 110 هستند. فاتح 313 با بردی در حدود 500 کیلومتر و بهرهگیری از سوخت جامد مرکب، موشک بالستیک خلیجفارس با برد 300 کیلومتر و با قابلیت انهدام اهداف ثابت و متحرک دریایی، موشکهای بالستیک هرمز1 با قابلیت ضدرادار و هرمز 2 با قابلیت ضدکشتی، همگی نسلهای جدید موشکهای فاتح 110 هستند که هر کدام ویژگی خود را دارند.
برادران هرمز
یکی از دستاوردهای مهمی که اردیبهشت سال 93 در جریان بازدید رهبر معظم انقلاب از دستاوردهای جدید نیروی هوافضای سپاه برای اولین بار به نمایش درآمد، موشکهای بالستیک ضدرادار و ضدکشتی هرمز1 و هرمز 2 بود. موشکهای هرمز 1 و 2 را با توجه به شباهت زیادشان به موشکهای کلاس فاتح 110، میتوان امتداد بهینهشده و ارتقایافته همین خانواده دانست که جزو دقیقترین موشکهای ایرانی محسوب میشوند. به گفته سردار حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، برد موشک هرمز1 حدود 300 کیلومتر است و سرعت موشک بالستیک هرمز 2 نیز بین 4 تا 5 برابر سرعت صوت است. موشک هرمز1 (ضدرادار) برخلاف موشکی مثل خلیجفارس که از هدایت اپتیکی بهره میبرد، از جستوجوگرهای امواج راداری بهره برده و به منبع انتشار امواج راداری حمله میکند. وزن سر جنگی این موشک به طور رسمی اعلام نشده است اما با توجه به شباهت آن به خانواده موشکهای فاتح 110 و همچنین موشک خلیجفارس، میتوان وزن سرجنگی این موشک را بین 450 تا 600 کیلوگرم تخمین زد. در تصاویر منتشرشده از آزمایش این موشک، مشخص شد هرمز 1 توانسته است کانتینری به طول تنها 6 متر که راداری روی آن نصب شده بود را منهدم کند که دقت و عملکرد فوقالعادهای محسوب میشود. سردار حاجیزاده در این باره میگوید: هرمز 1 میتواند رادارهای روی ناو هواپیمابر یا یک سایت پاتریوت در خشکی یا یک سایت راداری جستوجوگر را منهدم کند. هدف دیگری که میتوان ضد آن از موشک هرمز استفاده کرد، شناورهای نظامی هستند که امروز تعداد زیادی از آنها با ابعاد بسیار بزرگ در خلیجفارس در حال تردد هستند و اینها، همگی اهداف مناسبی برای شکارچی دقیقی مثل هرمز1 است. نکته دیگر درباره سامانه موشکی هرمز1 بحث تحرک بالای این سامانه موشکی است که روی یک پرتابگر با تحرک بالا قرار دارد. شلیک این موشک به همراه شلیک موشکی مثل خلیجفارس میتواند برای هر دشمنی در سطح دریا یک کابوس واقعی باشد، زیرا حالا دشمن با 2 نوع موشک فوقالعاده سریع روبهرو است که از 2 سیستم هدایتی کاملا متفاوت بهره برده و مقابله با هر کدام از آنها مشکلات خاص خود را دارد.
عماد
پایان کار پروژههای متعدد و مختلف تا امروز، موشکی بوده که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است، موشکی که تا لحظه اصابت به هدف قابل کنترل است. «عماد» موشکی بود که سال گذشته در بحبوحه توافق هستهای رونمایی شد و در آن از تکنولوژی هدایت تا لحظه اصابت به هدف از طریق بالکهایی نصب شده روی کلاهک، استفاده شده است. عماد، طبق اعلام مسؤولان بردی در حدود 1700 کیلومتر داشته و تکنولوژی به کار رفته در آن، در حال بسط به سایر موشکهاست. این موشک مهرماه سال گذشته رونمایی شد.