دکتر محمدرضا مهدیاراسماعیلی: اول آنکه جای بسی خرسندی است که یادداشت «اندوه ساغند» اگر حریف بیدار کردن تعطیل‌کنندگان ساغند نشد، لااقل شاهد آن بودیم که- در کمتر از یک هفته- از مجموع
6 ـ 5 مصاحبه و تکذیب و اطلاعیه، چه بسیار دستپاچگی و تناقض و اعلام نظر غیرفنی که دیده نشد! اکنون زمان آن است که ببینیم که آیا سازمان انرژی اتمی به آنچه پذیرفته باز خواهد گشت یا خیر.
دوم؛ گفته شد پرسنل معدن ساغند تعدیل نشده‌اند. برای دانستن اینکه طی 3 ماه گذشته در این معدن تعدیلی رخ داده است یا نه، کافی است از اداره کار و امور اجتماعی حوزه ساغند و اردکان استعلام کنیم. طبق لیست‌های ارسالی از معدن ساغند به اداره کار و امور اجتماعی اردکان، 300 نفر در دی ماه سال 94 و 300 نفر در فروردین 95 جهت اعلام تسویه‌حساب و پایان قرارداد به این اداره معرفی شده‌اند. ظاهراً رئیس محترم سازمان انرژی اتمی از این موضوع اطلاعی نداشته‌اند که اعلام کردند هیچ یک از پرسنل این معدن اخراج نشده است.
سوم؛ آنچه در سخنان رئیس محترم سازمان انرژی اتمی مبنی بر «استراحت معدن» گفته شد، هیچ وجه فنی و اقتصادی‌ای ندارد و تلویحاً تایید توقف فعالیت ساغند است که در اطلاعیه اداره کل دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی تکذیب شده بود! معدن ساغند دارای یک عمر مفید مشخص است و هر روز تعلیق در فعالیت آن به معنای اتلاف منابع است.
چهارم؛ گفته شد علت استراحت معدن، انباشته شدن سنگ معدن جهت تهیه خوراک مجتمع شهید رضایی‌نژاد اردکان است. اگرچه این سخن نیز تا همینجا با اطلاعیه رسمی آن سازمان که گفته بود معدن در حال فعالیت است مغایر است، با این‌حال اضافه کنید طبق آمار تولید معدن ساغند، کل کانسنگ استخراج شده از این معدن از لحظه شروع بهره‌برداری، قریب به 100 هزار تن است و ظرفیت سالانه مجتمع اردکان نیز- به نقل از آمار‌های رسمی- تقریبا همین مقدار است. یعنی کل تولید معدن ساغند تا این لحظه فقط خوراک یک سال از مجتمع اردکان را تامین کرده است. این در حالی است که گفته شد مجتمع اردکان تا 3 سال دیگر دارای خوراک ذخیره است!
پنجم؛ خوراک مجتمع اردکان باید لااقل دارای عیار 460 باشد. این در حالی است که کانسنگ‌های بخش روباز معدن ساغند به طور متوسط دارای عیار 100 است و کانسنگ‌های بخش روبسته این معدن گاهی به عیار 800 هم رسیده است. لذا برای رسیدن به عیار 460 لازم است حتماً بایدکانسنگ‌های این دو بخش با یکدیگر مخلوط شوند. در غیر این صورت، کانسنگ‌های بخش روباز ساغند قابلیت فرآوری در مجتمع اردکان را ندارند. قبلاً هم تاکید کردم تمام نگرانی ما ناظر به قسمت روبسته معدن ساغند است و بروز وقفه در بخش روباز معدن زیاد نگران‌کننده نیست. کما اینکه فعالیت آن نیز اکنون موضوع سخن ما نیست بنابراین توجه مقطعی به بخش روباز تنها جنبه رسانه‌ای دارد که امیدوارم با این توضیح برای خوانندگان مرتفع شود. به روشنی، اینکه گفته شده در حال حاضر خوراک لازم برای مصرف کارخانه فرآوری سنگ معدن شهید رضایی‌نژاد برای چندین سال استخراج و انباشت شده، سخنی نادرست است و معدن ساغند حتی در صورت کار تمام وقت نیز نمی‌تواند خوراک لازم برای ظرفیت اسمی سال آینده مجتمع اردکان را تأمین کند.
ششم؛ همانطور که قبلا اشاره کردم ارزش کانسنگ‌های معادن تحت تولیت سازمان انرژی اتمی در ایران بسیار بالاست و با توجه به جنبه استراتژیک مساله به هیچ عنوان نباید این ثروت مهم ملی را ارزان پنداشت. اگرچه پیش از این سازمان انرژی اتمی در دیپلماسی عمومی خود طی محاسباتی زرگری ارزش این ثروت مهم ملی را تا 4 سنت پایین آورد اما در اینجا برای حل محاسبات ریاضی منتشر شده از سوی اداره کل اطلاع‌رسانی این سازمان ضمن توصیه به برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت و تاکید جهت برگزاری بیشتر جلسات داخلی برای هماهنگ شدن صف و ستاد در این سازمان مهم- و ضمن سپاس از بیان رئیس محترم این سازمان- کافی است سخنان اخیر ایشان را بازخوانی کنیم. امروز روشن است که «ما اورانیومی که استخراج می‌کنیم، عناصر همزادی در معدن اورانیوم همراه آن هستند که جزو عناصر نادر خاکی به شمار می‌روند. یک کیلو از برخی از این عناصر نادر خاکی چند هزار دلار است. حتی برخی از آنها یک گرم‌شان چند هزار دلار است». «این عناصر نادر خاکی را ما همیشه از خارج وارد می‌کردیم. [اینها] عناصری استراتژیک هستند. 3 کشور عمده دنیا چین، آمریکا و روسیه تأمین‌کننده عمده این عناصر خاکی در دنیا هستند». بنابراین به نظر نمی‌رسد لازم باشد بیش از این نسبت به اهمیت چندجانبه معادن ملی شاهد آوریم. انتظار می‌رود اصل امانتداری و پرهیز در تصمیمات سیاست‌زده، اکنون بیش از پیش در دستور کار قرار گیرد.
هفتم و سخن آخر آنکه رصد فعالیت معدن ساغند و مجتمع کیک زرد اردکان به حسب وظیفه و دغدغه ملی همچنان برعهده ما و رسانه‌های کشور قرار دارد و بالطبع تعلل در اتلاف این معدن مهم مورد توجه خواهد بود.