علی قاسمی: برجام خیال خامی برای برخی ساده‌اندیشان در عرصه سیاست بین‌الملل ایجاد کرد. توهمی که ادعا می‌کرد توافق هسته‌ای به معنای پایان یافتن دشمنی دولت ایالات متحده آمریکا با ایران است. لذا هنوز چند روزی از اجرای برجام نگذشته بود که عده‌ای در داخل با آب و تاب بانگ سر می‌دادند که «دیدید آمریکا هیچ دشمنی با ایران نداشت». دیدید رفتار ما در نظام بین‌الملل هزینه‌ساز بوده است! عده‌ای نیز با اظهاراتی پوپولیستی عنوان میکردند وقت آن رسیده که آغوش برای آمریکا گشوده و از فضای پسابرجام در مسیر نزدیک شدن به آمریکا گام برداریم. این جریان سطحی‌نگر داخلی، همه تاریخ چند دهه‌ای دشمنی نظام امپریالیستی را نادیده انگاشته و بر طبل از سرگیری ارتباط با آمریکا می‌کوبید و بانگ فتح‌الفتوح از منابر سیاسی و تیترهای رسانه‌ای و خبری‌شان شنیده می‌شد. از این رو به کارگیری واژه «پساتحریم» موضوعی بود که از همان آغازین روزهای برجام در میان برخی دولتمردان و رسانه‌ها استعمال می‌شد.
گذشت چندین ماه از برجام و صدای دخل کسبه بازار و جیب مردم، این واقعیت را به تصویر کشاند که گویا پسابرجام مترادف با پساتحریم نبوده و هنوز برجام فتح‌الفتوحی بر روی کاغذ است. در واقع تنفس در فضای پسابرجام نشان داد خصومت ریشه‌دار دولت ایالات متحده علیه ملت ایران متوقف نشده و به‌رغم توافق هسته‌ای و تعهد برای رفع تحریم‌ها، نه‌تنها اقدام موثری انجام نگرفته، بلکه این دشمنی با موج جدیدی از تحریم‌ها همراه شده است. از این منظر بازخوانی برخی سیاست‌های خصمانه دولت ایالات متحده در مقطع پسابرجام در شناخت بیش از پیش چهره مذبذب این دولت امپریالیستی حائز اهمیت است:
1- دولت ایالات متحده آمریکا در اولین گام خود با تصویب قانون محدودیت صدور روادید برای مسافران ایران؛ پرده اول در پسابرجام را به نمایش گذاشت. براساس این مصوبه امضا شده به دست اوباما، شهروندان 38 کشوری که تاکنون می‌توانستند برای تجارت یا توریسم مدت 90 روز بدون اخذ ویزا در خاک ایالات متحده آمریکا اقامت داشته باشند، حالا اگر در 5 سال گذشته به ایران سفر کرده باشند دیگر نمی‌توانند مثل قبل بدون ویزا وارد آمریکا شوند. این محدودیت یعنی اتباع بسیاری از کشورهای مختلف جهان که می‌خواهند برای تجارت یا گردشگری به ایران پسا برجام سفر کنند، باید عملاً بین پا گذاشتن روی خاک ایران و سخت شدن ورود به آمریکا، یکی را انتخاب کنند. در واقع این مصوبه مغرضانه از سوی آمریکا، ضمن اینکه در حوزه اقدامات فعالان عرصه اقتصاد و توریست اثرگذار است، چالشی اساسی در مسیر فعالیت علمی و آموزشی بسیاری از نخبگان داخلی و خارجی بوده و طیف وسیعی از فعالان این حوزه را زمینگیر می‌کند.
2- از همان اولین روز از اجرایی شدن برجام قرار بر این بود تحریم‌های بانکی برداشته شود؛ لیکن تا همین امروز بنابر اظهارات متولیان امر بانکی و بازرگانی گشایشی در کار نبوده است. موضوعی که در ابتدای امر از سوی برخی دولتی‌ها و نشریات دولتی انکار می‌شد، لیکن رئیس‌جمهور اتریش در مصاحبه خود نیز بدان اعتراف کرد و آب پاکی را روی دست همه ریخت که «هنوز همه تحریم‌های ضدایرانی برداشته نشده و انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی از طریق سامانه سوئیفت تنها مربوط به اتریش نبوده بلکه این جامعه بین‌المللی است که باید این موضوع را مورد رسیدگی قرار دهد و در این زمینه آمریکا نیز نقش‌آفرین است. واقعیتی که در شرایط پسابرجام دوباره پرده‌ای دیگر از دشمنی آمریکا برداشت. بر همین اساس رهبر فرزانه انقلاب در سخنرانی آغاز سال جدید در جوار حریم رضوی این خدعه و بدعهدی نظام امپریالیتسی را یاد‌آور شدند که «آمریکایی‌ها به آنچه وعده داده بودند عمل نکردند و کاری را که باید میکردند انجام ندادند». اینک سوال اساسی اینجاست که صاحبنظرانی که در آغازین روزهای برجام فصل نوینی از روابط میان آمریکا و ایران را نوید می‌دادند در برابر وضعیت کنونی چه موضعی دارند؟
3- طی چند ماه اخیر بویژه پس از انجام رزمایش موشکی اخیر جمهوری اسلامی ایران، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، تحریم‌های جدیدی را علیه برنامه‌های دفاعی کشور وضع کرد. این در حالی است که به‌رغم آنچه به عنوان «توافق تاریخی» یا همان برجام از آن یاد می‌شود، این توافق نه‌تنها چالش هسته‌ای را پایان نداد، لیکن در مقطع کنونی، طرف غربی، توسعه برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران را که در راستای توانمندی دفاعی کشور قابل ارزیابی است به طور جدی مورد هدف قرار داده است، چرا که آمریکا در بدعهدی جدید خود مدعی است این آزمایش‌ها نقض قطعنامه‌های شورای امنیت هستند؛ موضوعی است که بهانه‌ای برای آمریکایی‌ها در مسیر کارشکنی در روند رفع تحریم‌ها تبدیل شده است. این بدعهدی و زیاده‌خواهی دولت ایالات متحده آمریکا در حالی است که به‌رغم فشار طرف غربی، طرح این مساله در شورای امنیت نیز با شکست روبه‌رو شد. همچنین در ادامه این رفتارهای خصمانه در حوزه مرتبط با توان دفاعی کشور، مخالفت و کارشکنی از سوی آمریکا در مسیر همکاری‌های نظامی- دفاعی جمهوری اسلامی ایران با کشور روسیه به چشم می‌خورد. شواهد بسیاری حاکی از آن است که دولت ایالات متحده به دنبال کارشکنی در مسیر خرید هواپیماهای جنگنده توسط نیروی هوایی ایران از کشور روسیه است.
4- یکی دیگر از اقدامات بسیار مضحک دولت ایالات متحده آمریکا که در مسیر خصومت‌های پسابرجامی قلمداد می‌شود، این بار از سوی دستگاه قضایی و توسط یک قاضی فدرال آمریکایی مطرح و حکم مربوط به آن نیز صادر شده است. «جورج بنجامین دنیلز»، قاضی دادگاه ناحیه جنوبی نیویورک، چندی پیش ایران را به پرداخت 5/7 میلیارد دلار غرامت به بازماندگان واقعه 11 سپتامبر 2001 و 3 میلیارد دلار به شرکت‌های بیمه پوشش‌دهنده خسارات آن واقعه محکوم کرد! این حکم مضحک در حالی است که در ماجرای حوادث 11 سپتامبر، همه 19 نفر عامل حملات تروریستی از اتباع رژیم سعودی بوده و رهبر القاعده (بن لادن) در همان مقطع با صدور بیانیه‌ای مسؤولیت کامل عملیات تروریستی 11 سپتامبر را برعهده گرفت. در واقع شکل‌گیری اینگونه رفتارهای خصمانه نشان می‌دهد دولت ایالات متحده چگونه برای آنکه از زیر بار بازگرداندن پول‌های بلوکه شده ایران خود را خلاص کند، با بهانه‌ها و عناوین مختلف، اتهامات کذایی را مطرح می‌کند.
در واقع این سلسله اقدامات خصمانه دولت ایالات متحده اگرچه در مقوله دور زدن برجام قابل ارزیابی است و عده‌ای در داخل هنوز آن را نقض برجام نمی‌دانند اما حکایت از واقعیتی تلخ دارد که دلسوزان نظام با یقین به بدعهدی طرف مقابل بارها گوشزد کرده بودند و صد حیف که عده‌ای آن را شک دلواپسان مطرح میکردند. اینجاست که باید در قلمی ساده و خودمانی با گریز به تاریخ معاصر و مقطع کنونی عنوان کرد «آمریکا دشمن ماست لطفا باور کنید». اینک گفتمان آغوش باز برای آمریکا، در فضای پسابرجام با این سوالات چالشی روبه‌روست که آیا با همه صداقت و همراهی ایران در طول مذاکرات هسته‌ای و همراهی پیش‌دستانه پس از توافق و انتقال سیمان به قلب رآکتور اراک؛ آیا رفتار خصمانه از سوی ایران شکل گرفته است یا آمریکا! آیا امضای اوباما بر مصوبه کنگره مبنی بر محدودیت‌های تازه برای ویزای آمریکا یا ممانعت از خرید هواپیمای جنگنده از روسیه و مقابله با توان دفاعی و موشکی ایران و همچنین جلوگیری از چرخه اقدامات بانکی، توهم توطئه از سوی دلواپسان و کثیرالشک‌هاست یا خصومت ریشه‌دار آمریکا با ایران؟ در واقع همان رئیس‌جمهور باهوش و مودب ایالات متحده آمریکا ثابت کرد چگونه راه دور زدن برجام را در اختیار دارد لذا بی‌تدبیری است که این رفتارهای خصمانه، نقض برجام قلمداد نشود و عده‌ای هنوز در امید خوردن مک دونالد آمریکایی هستند. تکرار این رفتار خصمانه دولت ایالات متحده ماجرایی است که بارها در طول تاریخ معاصر ایران از کودتای 28 مرداد گرفته تاکنون در مقاطع مختلف با ابعاد و اضلاع مختلف عملی و اجرایی شده است. موضوعی که در کلام رهبر فرزانه انقلاب بارها تاکید می‌شد که: «طرف مقابل بشدت اهل فریب، دروغ، نقض‌عهد و حرکت در خلاف جهت صحیح است». از این رو در مقطع فعلی موضع‌گیری صحیح و منطقی در رویارویی با کنش‌گر بدعهد آمریکایی در عرصه نظام بین‌الملل از موضوعاتی است که می‌تواند راه هرگونه زیاده‌خواهی و انحراف در مسیر برجام را مسدود و تمامیت ارضی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تامین کند.