گروه فرهنگ و هنر: بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در حالی روز شنبه به ایستگاه پایانی رسید که در 10 روز از برپایی‌اش با کمی گشت و گذار در محوطه نمایشگاه «شهر آفتاب»، معضلاتی بسیار نمایان می‌شد و انواع بی‌سر و سامانی‌ها را می‌شد به وضوح مشاهده کرد؛ از اینکه هنوز نمایشگاه به شکلی کامل آماده برپایی مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور نیست تا اینکه هنوز موارد ابتدایی چون برق و خدمات‌رسانی به غرفه‌دارها و مردم دچار مشکلاتی است. اما هر چه باشد برای آنان که با بوی کتاب هنوز نفس تازه می‌سازند و علاقه‌مند به یافتن دوستانی تازه از آثار منتشره جدید در حوزه کتاب هستند، همه چیز رنگ جست‌وجو داشت و تازگی، بویژه که با «شهر آفتاب»ی مواجه شدند که برای نخستین‌بار میزبان برگزاری نمایشگاه بود و از این پس باید خود را پذیرای میهمانان بسیاری در زمینه‌های مختلف کند.
برای بررسی شرایط برپایی این رویداد خجسته باید به چگونگی برپایی آن در بیست‌ونهمین ایستگاه سالانه بپردازیم که در بخش ناشران داخلی، 1423 ناشر در بخش عمومی، 512 ناشر در بخش دانشگاهی، 324 ناشر در بخش کودک و نوجوان و 136 ناشر در بخش آموزشی حضور داشتند.
در بخش بین‌الملل نیز 46 ناشر برای کتاب‌های لاتین و 84 ناشر در زمینه آثار عربی شرکت کرده بودند که روسیه مهم‌ترین میهمان نمایشگاه بود. اگر بخواهیم بلندپروازی کنیم و برای تحلیلی جامع، نمایشگاه کتاب تهران را با نمایشگاه فرانکفورت مورد مقایسه قرار دهیم به فاصله‌های عمیقی خواهیم رسید، چرا که در نمایشگاه قدیمی و معتبر فرانکفورت آلمان به طور متوسط در هر دوره‌ای حدود 7 هزار ناشر از 100 کشور حضور دارند و چیزی در حدود 286 هزار نفر از این نمایشگاه بازدید می‌کنند. اگر چه براساس آنچه اعلام شده است در بیست‌ونهمین دوره نمایشگاه کتاب تهران نمایندگانی از کشورهایی مانند ایتالیا، استرالیا، مکزیک و... شرکت یافتند اما عدم علاقه و اشتیاق نویسندگان، ناشران و افراد مطرح جهانی به این نمایشگاه همچنان وجود دارد و این در حالی است که با توجه به سرانه پایین مطالعه در کشورمان و فاصله فاحشی که با جهان کتابخوانی داریم، لازم است برنامه‌هایی از این دست و اقداماتی جهت تشویق مردم برای حضور در نمایشگاه و ارادت به خوانش کتاب رخ دهد. برای نمونه یادم می‌آید اوایل دهه 90 میلادی کشور ژاپن برای ایجاد انگیزه در میان فعالان رشته فوتبال و تماشاگران بی‌میل به تماشای این ورزش تصمیم گرفت تعدادی از ستارگان بزرگ و شناخته‌شده را از کشورهایی مطرح مانند برزیل وارد لیگ این کشور کند که ثمرات آن، طی دوران منجر به ایجاد فضایی پررونق در این عرصه شد و این مساله در همه زمینه‌ها قابل روی دادن است.
مراسم اختتامیه نمایشگاه بیست‌ونهم کتاب تهران در حالی با حضور علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدباقر قالیباف شهردار تهران، سیدعباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس نمایشگاه کتاب تهران و اهالی نشر برگزار شد که هنوز تلاش‌های بسیار برای برپایی مناسب و ارزنده مهم‌ترین اتفاق فرهنگی کشور لازم است و برای برگزاری دوره سی‌ام نمایشگاه از همین امروز باید آستین‌ها را بالا زد و به فکر حل معضلات موجود و رسیدن به شرایطی مناسب برای میهمانان سال آینده کتاب بود. از سویی باید ایجاد انگیزه از طرق مختلف و با توجه به برنامه‌هایی جهت نزدیکی دیده مردم با آن فعالیت خاص فراهم خواهد شد، برای نمونه اگر بخواهیم هر چه بیشتر مردم را در مشارکت در عرصه کتاب و کتابخوانی سهیم کنیم، باید این کالای ارزشمند فرهنگی را به مردم نزدیک کنیم نه اینکه در روشی معکوس آن را به فاصله‌ای دورتر برسانیم! درباره برگزاری نمایشگاه کتاب اگر چه شرایط دشوار ترافیکی در زمانی که نمایشگاه در مرکز شهر قرار داشت، چاره‌ای جز جابه‌جایی محل نمایشگاه را در پیش رو نگذاشت اما هنگامی که تصمیمی قاطع مبنی بر انتقال نمایشگاه به مکانی دورافتاده و خارج از شهر می‌گیریم باید ابعاد و زمینه مناسب حضور مردم در آن را فراهم کنیم. در این باره اگر چه با راه‌اندازی خط متروی شهری در «شهر آفتاب» توسط شهرداری روند ارتباطی به نمایشگاه تا حدی تسهیل شد اما همچنان محدودیت‌هایی وجود داشت که مانع ایجاد حس و حالی مطلوب برای حضور مردم در نمایشگاه کتاب می‌شد. از این رو دور از هرگونه شعار و در تمام ایام سال باید چنان متعهدانه درباره کم کردن فاصله میان مخاطب ایرانی با کتاب و کتابخوانی عمل کنیم که روزی نه‌چندان دور آمارها نشان از توسعه سرانه مطالعه در کشور باشد که عامل اصلی پیشرفت در تمام زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از مسیر فرهنگ میسر خواهد بود؛ موضوعی که متاسفانه مورد غفلت و نادیدگی مسؤولان قرار می‌گیرد!