دانش پورشفیعی: دیروز پس از مدت‌ها و البته به مناسبت اجلاس کشورهای عضو اتحادیه حاشیه اقیانوس هند- آیورا(IORA)- اکبر ترکان، دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در جمع خبرنگاران حضور پیدا کرد. او ابتدا از اقیانوس اطلس و کشورهای عضو حوزه آتلانتیک سخن گفت و در ادامه به بیان شاخص‌های جغرافیایی و اقتصادی کشورهای حاشیه اقیانوس هند پرداخت. از آنجا که منطقه آزاد چابهار ایران میزبان نخستین کنفرانس رؤسای مناطق آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس هند
(IORA (Indian Oceam Rim Association)  است بنابراین بحث و گفت‌وگو به چابهار کشید و درباره توسعه و پیشرفت این منطقه مهم پرسش و پاسخ شد.
هندی‌ها از آمریکا می‌ترسند
از جمله مواردی که در چند سال اخیر درباره این منطقه آزاد مطرح بوده است حضور سرمایه‌گذاران هندی برای سرمایه‌گذاری و توسعه چابهار بوده موضوعی که بیشتر شبیه‌ بازی است. اینکه چرا هندی‌ها تاکنون در عمل آنچه را که باید انجام نداده‌اند، عنوان پرسش «وطن‌امروز» از اکبر ترکان، مشاور رئیس‌جمهور بود. در پرسشی از اکبر ترکان پرسیدم اکنون چند سال است که هندی‌ها قول سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار را داده‌اند اما تاکنون در اجرا کاری نکرده‌اند و به قولی شل‌کن، سفت‌کن در آورده‌اند؛ آیا چون این منطقه پیشنهاد سرمایه‌گذاری دیگری ندارد ایران به ناچار هندی‌ها را تحمل کرده یا دلیل دیگری دارد؟ ترکان در پاسخ به این پرسش گفت: هندی‌ها تا الان آمده‌اند و قصد دارند کار کنند اما اینکه در عمل چه اتفاقی افتاده باید گفت تاکنون به تعهدات خودشان عمل نکرده‌اند و البته درباره عمل نکردن به تعهدات، سازمان بنادر و دریانوردی می‌تواند تصمیم‌گیری کرده و در صورت نیاز برخورد کند. دبیر شورایعالی مناطق آزاد در ادامه پاسخ خود خاطر نشان کرد هندی‌ها با ما بازی بازی می‌کنند و در این میان از آمریکا حساب می‌برند. وی با تاکید بر اینکه هندی‌ها از آمریکایی‌ها می‌ترسند و در نتیجه حضورشان در چابهار را زمانبر کرده‌اند، افزود: اگرچه تحریم‌ها برداشته و برجام امضا شد و شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز این موضوع را تایید کرده است ولی آمریکا برای اعمال فشار علیه ایران از هر ابزاری استفاده می‌کند و به طور قطع اعمال فشار از سوی قدرت‌های بزرگ بر ما ادامه دارد. ترکان در ادامه پاسخ خود درباره توسعه بندر چابهار و بازی‌های سیاسی هندی‌ها که داوطلب توسعه و سرمایه‌گذاری این بندر بوده‌اند اما هنوز کاری قابل قبولی صورت نداده‌اند، خاطرنشان کرد: سازمان بنادر و دریانوردی از صندوق توسعه ملی تسهیلاتی را گرفته سپس خودش شرکتی به اسم خصوصی تأسیس کرده و سرمایه‌گذار بندر شهید بهشتی چابهار شده است. اینها قسمت زیرساخت و سازه بتنی و فلزی بندر را تمام کرده‌اند اما قرار است ماشین‌آلات آن را هندی‌ها بدهند.  وی با تأکید بر اینکه سازه را خودمان ساخته‌ایم و هندی‌ها بابت عملیات تخلیه و بارگیری پول می‌گیرند، افزود: تاکنون برای ما ثابت شده که هندی‌ها می‌خواهند کار کنند. دبیر شورایعالی مناطق آزاد درباره زیر فشار بودن هندی‌ها از سوی آمریکایی‌ها به این نکته اشاره کرد که جز ایران که حرف مردم خود را می‌زند، کدام کشور را سراغ دارید که تحت تاثیر آمریکا نباشد؟ با این حال دلایل زیادی داریم که هندی‌ها قصد همکاری دارند و ما با نظر مثبت به آن نگاه می‌کنیم اما اگر به تعهدات خود عمل نکنند سازمان بنادر و دریانوردی حق دارد وارد عمل شود و کار را به پایان برساند.  ترکان در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه الحاق ‌بندر چابهار به دلیل دارا بودن جمعیت بالا به منطقه آزاد چابهار می‌تواند تبعیض‌های به وجود آمده در اذهان مردم در این باره را از بین ببرد و باعث توسعه بیشتر این منطقه شود، اظهار داشت: پس از ابلاغیه هیات وزیران درباره توسعه سواحل مکران این تصمیم گرفته شد که بندر چابهار نیز به منطقه آزاد الحاق شود علاوه بر اینکه پیش از این نیز با الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری و محدوده اراضی روستای طیس به منطقه آزاد چابهار موافقت شده بود.  ترکان درباره حضور سرمایه‌گذاران افغان در این منطقه و اینکه تا چه میزان حضورشان جدی است، به «وطن امروز» گفت: در مجموع 400 تا 500 تاجر افغان هستند که کار صادرات و واردات این کشور را انجام می‌دهند که قرار است این تعداد، تجارت خود را از منطقه آزاد چابهار ادامه دهند. وی ادامه داد: چابهار بندری است که می‌تواند به کشورهای محصور در خشکی خدمات بدهد و عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت افغانستان هم پس از بازدید از این بندر بیان داشته افغان‌ها به این بندر به‌عنوان بندر پشتیبان نگاه می‌کنند.
مناطق آزاد دروازه قاچاق نیستند
همچنین در این نشست درباره میزان واردات کالا از مناطق آزاد پرسش شد که پاسخ ترکان به این پرسش بیانگر این نکته بود که تاکنون میان گمرکات مناطق آزاد و گمرکات هیچ‌گونه هماهنگی برای واردات کالا وجود نداشته است.  ترکان با بیان اینکه 2 نوع گمرک داریم، یکی گمرکی که در منطقه آزاد قرار دارد و دیگری گمرک ایران است، گفت: تاکنون هر یک از این گمرکات برای خود واردات انجام می‌داد و گاه کالاهای مشابه با کدهای مختلف از این گمرکات وارد کشور می‌شد اما پس از توافقنامه‌ای که میان گمرکات ایران و مناطق آزاد برای ثبت مشترک واردات میان گمرکات 2 طرف امضا شد بنابراین کل داد و ستد مناطق آزاد در ثبت گمرک ایران و همچنین واردات هر دو گمرک در سیستم‌های 2 طرف با یکدیگر تطبیق پیدا می‌کند تا کدها یکسان شود.  وی با رد ورود هرگونه کالای قاچاق از دروازه‌های گمرکی مناطق آزاد تصریح کرد: آنها که می‌گویند مناطق آزاد دروازه کالاهای قاچاق شده‌اند به‌طور قطع معنای قاچاق را نمی‌فهمند چراکه کالاهای وارد شده از دروازه گمرکات ایران را نمی‌توان قاچاق نامید.  ترکان با بیان اینکه گمرکات مناطق آزاد به گمرکات اصلی وصل هستند و رصد می‌شوند، خطاب به کسانی که نسبت به مناطق آزاد تهمت ناروای قاچاق زده هشدار داد که این موضوع را پیگیری قضایی می‌کند.  
گردشگری حلال در مناطق آزاد
 وی درباره گردشگری حلال هم سخن گفت و با اشاره به رقم خروج سالانه 5/3 میلیون گردشگر ایرانی به خارج از کشور، گفت: چنانچه برای این تعداد گردشگری حلال ایجاد کنیم اینها از کشور بیرون نخواهند رفت همچنان‌که در نوروز امسال هم مناطق آزاد کشور بیشترین بازدیدکننده را در مقایسه با سال‌های گذشته داشتند. دبیر شورایعالی مناطق آزاد به آسیب‌های فرهنگی ناشی از مناطق گردشگری که در اطراف ایران قرار دارند اشاره کرد و بیان داشت: مناطقی از جمله اربیل، آنتالیا، ایروان، تفلیس، باکو، عشق‌آباد و دوبی بازاری برای آن بخش فرهنگی شده‌اند که از نظر ما نامطلوب بوده و پاتوقی برای خواننده‌های آن‌ور آب شده است. به‌گفته ترکان، ما می‌توانیم مسیر موسیقی درست و گردشگری درست را با رعایت گردشگری حلال با توجه به ظرفیتی که مناطق آزاد دارند، توسعه دهیم.  وی اضافه کرد: مناطق آزاد کشور می‌توانند پایگاهی برای این کار شوند و از خواننده‌های داخلی هم می‌توان برای این منظور استفاده کرد که در نتیجه بسیاری از این خانواده‌ها برای گردش به خارج نخواهند رفت.   
چرا چابهار میزبان شد؟
دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره ویژگی‌های کشورهای عضو آیورا گفت:تاکنون 21 کشور در این اتحادیه عضو هستند که جمعیتی بیش از 2 میلیارد نفر را دارا بوده که یک میلیارد آن مسلمان هستند و در حوزه‌های  گردشگری، تجارت، دریانوردی، علم و فناوری کار و نهادسازی کرد‌ه‌اند. ترکان درباره انتخاب چابهار به عنوان میزبان این نشست هم اظهار داشت: ما می‌توانستیم در هر یک از مناطق هفت‌گانه خود میزبان این نشست باشیم اما از آنجا که رهبر حکیم انقلاب اسلامی توجه ویژه‌ای به توسعه بنادر و سواحل جنوب شرقی و دریای عمان دارند و دولت نیز در برنامه ششم آبادانی سواحل مکران را در دستور کار قرار داده و همچنین با توجه به موقعیت مناسب چابهار، تصمیم گرفتیم این اجلاس را در روزهای 30 و 31 اردیبهشت در چابهار میزبانی کنیم. وی دستور کار این جلسه را هم توسعه روابط بین مناطق آزاد کشورهای حاشیه‌ اقیانوس هند و ایجاد یک دبیرخانه دائمی برای مناطق آزاد آیورا برشمرد. وی چابهار را دروازه توسعه کشورهای همسایه از جمله افغانستان دانست که راه‌آهن چابهار- مشهد به همین منظور در دست ساخت است. ترکان درباره ایجاد قطب سوم خودروسازی با سرمایه‌گذاری ژاپنی‌ها در چابهار هم سخن گفت که البته تاکنون کار روشنی انجام نشده با این حال ژاپنی‌ها مایل به سرمایه‌گذاری در چابهار هستند که برای این منظور ظرفیت و استعدادهای طبیعی چابهار، فرودگاه کنارک و زیرساخت‌های ریلی و حمل‌ونقل و ابر وای‌فای نیز در آن اجرا شده است.  ترکان درباره برنامه‌های ایران در دوره پسابرجام برای مناطق آزاد گفت: رهبری 4 دستور از جمله توسعه صادرات، انتقال فناوری‌های پیشرفته، تأمین نیازهای ضروری و مالی کشور از خارج و همچنین کمک به تولید را درباره اقتصاد مقاومتی ابلاغ کرده‌اند و همه پروژه‌های ما با این هدف طراحی می‌شوند که به این دستورات پاسخ دهند. وی با تصریح اینکه به پیشنهاد دولت و هم در برنامه ششم توسعه قرار است تمام سواحل مکران از گوادر پاکستان تا بندرعباس توسعه پیدا کند و از آنجا که در این نوار ساحلی از خرمشهر تا گوادر تنها 5/1 میلیون نفر زندگی می‌کنند که کمتر از 2 درصد جمعیت کشور است بنابراین باید با برنامه‌ریزی درست و در راستای توسعه این مناطق گام برداریم، علاوه ‌بر اینکه قرار است همه این سواحل جزو قوانین مناطق آزاد قرار گیرد.
راه‌اندازی 18 بانک فراساحلی
مشاور رئیس‌جمهور  درباره راه‌اندازی بانک‌های خصوصی در مناطق آزاد گفت: مقررات در مناطق آزاد آسان‌تر است و بر این اساس تاکنون 18 تقاضای بانک فراساحلی از سوی سرمایه‌گذاران داخلی برای عملیات ارزی ارائه شده که منتظر تصمیم‌گیری بانک مرکزی هستند، البته در این‌باره منعی هم برای حضور بانک‌های خارجی وجود ندارد. ترکان خاطرنشان کرد: دومین فرودگاهی که در این منطقه ساخته شده، فرودگاه هندورابی است که آماده افتتاح و بندر آن در حال تکمیل است. علت تاخیر نیز به دلیل سواحل مرجانی منطقه است و باید مرجان‌ها را به عرض مناسبی از کف دریا برداشته و در جای دیگری بکارند. محیط‌زیست تاکید دارد که مرجان‌ها باید جابه‌جا شوند زیرا در غیر این صورت مرجان‌ها می‌میرند. البته ما باید در مناطق آزاد ارس و چابهار نیز فرودگاه بسازیم. وی افزود: پایانه صادراتی شلمچه یک میلیارد و 200 میلیون دلار به عراق صادرات داشته است. پایانه سوم صادراتی در حال ساخت در ارس است. بخش دیگر مربوط به بندر انزلی است که با هدف صادرات به حوزه خزر و روسیه در حال ساخت است. وی با اشاره به فنس‌کشی اطراف منطقه آزاد اروند گفت: شهرهای آبادان، خرمشهر و منطقه اروند همه منطقه آزاد شده و وسعتی بالغ بر 34 هزار هکتار را شامل می‌شود که می‌خواهیم با این کار هر طور که می‌توانیم اشتغالزایی در این منطقه آزاد (آبادان، خرمشهر و اروند) را ایجاد کنیم.