علی البرزی- حامد نجفی‌مهر: «این روزها افراد گوناگون در ملاقات‌ها از من می‌پرسند چه بخوریم و چه نخوریم؟!» این بخشی از صحبت‌های رئیس سازمان غذا و دارو است که در مصاحبه‌ای مشروح با خبرنگاران گروه اجتماعی روزنامه
«وطن امروز» بیان کرده است، صحبتی که نشان می‌دهد رسول دیناروند، به عنوان سکاندار هدایت سازمان مهم و بااهمیتی مانند سازمان غذا و دارو نه‌تنها خودش بلکه سازمان تحت مدیریتش هم از جایگاه ویژه‌ای بین افکار عمومی جامعه برخوردار است و به تمام خبرها، گفتارها، مصاحبه‌ها و اطلاعیه‌های این سازمان استناد می‌شود و حتی مردم برنامه‌های غذایی و دارویی خود را در حوزه سلامت با آن تنظیم می‌کنند. این سازمان در یک سال گذشته به دلیل برخی موضوعات و حاشیه‌های حوزه غذا و دارو بویژه درباره غذا همواره در صدر اخبار رسانه‌های گوناگون قرار داشته است، از ماجرای روغن‌های پالم گرفته تا آب معدنی‌ها و آبلیموهای غیرمجاز همگی موضوعاتی است که به طور مستقیم با سازمان غذا و دارو ارتباط داشته و دارد. برای واکاوی و شنیدن ناگفته‌هایی از حاشیه‌های این روزهای برخی محصولات غذایی با رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. وی در این گفت‌وگو به موضوعات مهمی همچون وضعیت بازار دارویی کشور و اینکه محله ناصرخسرو هیچ‌وقت جمع‌آوری نمی‌شود و همچنین پیش‌بینی واردات یک میلیارد دلار دارو در سال 95 اشاره کرده است. البته وی انتقاداتی هم نسبت به فرهنگ جامعه پزشکی درباره ترویج تجویز داروهای خارجی به‌جای داروهای داخلی دارد. متن زیر حاصل بیش از 2 ساعت همکلامی با شخص اول ساختمان سازمان غذا و دارو در خیابان فخررازی است. ناگفته نماند که این روزها خبرهایی درباره استعفای آقای رئیس در برخی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها هم نقل می‌شود!
***
آقای دکتر! اعلام خبرهایی مبنی بر وجود تقلب در انواع مواد خوراکی از ماجرای پالم گرفته تا خمیرمرغ در چند وقت گذشته، جامعه را با نوعی سردرگمی مواجه کرده است. آیا فکر نمی‌کنید شیوه اطلاع‌رسانی سازمان غذا و دارو به منظور حفظ امنیت روانی مصرف‌کنندگان نیازمند
بازبینی است؟
واقعیت این است که این موضوع ناشی از شیوه اطلاع‌رسانی ما نیست، بلکه به دلیل تغییر شیوه‌های اطلاع‌رسانی در جامعه است. در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی برد بالایی پیدا کرده است و به‌طور مرتب شایعاتی در این شبکه‌ها انتشار می‌یابد و موج‌های شدیدی ایجاد می‌شود. این موضوع چندان به هنر ما که آن را کم یا زیاد کنیم وابسته نیست. براین اساس بسترهای اطلاعاتی جدید رفتار مردم را تغییر داده است. نکته دیگر هم اینکه مردم به حوزه سلامت و مباحث غذا و دارو اهمیت بیشتری می‌دهند چراکه با زندگی آنها سروکار دارد.
این روزها مردم یک پرسش اساسی دارند و آن اینکه سرانجام در این جامعه باید چه بخوریم و چه نخوریم؟! به نظر شما این نگرانی مردم به دلیل شیوه اطلاع‌رسانی دست و پا شکسته سازمان غذا و دارو نیست؟
اینکه چه بخوریم و چه نخوریم را من هم زیاد شنیده‌ام. افراد گوناگون در ملاقات‌ها از من می‌پرسند چه بخوریم و چه نخوریم؟! در پاسخ باید گفت در بسیاری از موارد مردم ما بین اینکه مصرف کالایی از نظر تغذیه مضر است یا اینکه از نظر بهداشتی زیانبار است تفکیک قائل نیستند. درباره پالم همواره در تمام مصاحبه‌ها عرض کردم که پالم روغن غیر قابل مصرف نیست. روغن خوراکی است اما مانند شکر یا نمک مشکل تغذیه‌ای داشت. کالاهای آسیب‌رسان دیگری هم وجود دارند که هیچ سودی ندارند مانند سیگار اما چون زیان فوری ندارد مردم مصرف می‌کنند، بنابراین درباره موضوعات غذایی بخشی از توصیه‌ها تغذیه‌ای است. درباره پالم هم هیچ وقت اعلام نکردیم که مصرف آن ممنوع است، بلکه هشدار دادیم که نباید 51 درصد روغن کشور به پالم تبدیل شود یا اینکه شرکت‌های لبنیاتی به جای چربی شیر از این روغن استفاده کنند که به نوعی تقلب به حساب می‌آید.
درباره پرونده تخلفات روغن پالم چه راهکاری برای برخورد با متخلفان به کار گرفته شد؟
درباره پالم به ما اعمال فشار شد که اسامی شرکت‌های متخلف را اعلام کنیم اما این کار را انجام ندادیم و عنوان کردیم که پرونده در اختیار قوه‌قضائیه است. اگر ما اسامی آنها را اعلام می‌کردیم هیچ یک از محصولات آنها فروش نمی‌رفت و شرکتی که 10 هزار شغل ایجاد کرده هزار برابر بیشتر از جرم خود جریمه می‌شد، بنابراین ما در اطلاع‌رسانی سعی کردیم این موضوع را رعایت کنیم و تندتر از آنچه هست حرکت نکنیم، مگر اینکه مجبور شویم و راه دیگری پیدا نشود. در این باره فکر می‌کنم کار خود را درست انجام می‌دهیم اما به هر حال همه امکان اشتباه دارند.
روند رسیدگی به این پرونده در قوه‌قضائیه در چه مرحله‌ای است؟
تخلفات در شهرهای گوناگون اتفاق افتاد و هر یک از دانشگاه‌های علوم پزشکی ما شکایت خود را در همان شهر پیگیری کردند. برخی به تعزیرات شکایت کرده بودند که گزارش تخلف به دادگاه هم ارائه شد و گزارش همه پرونده‌ها به دادستان کل کشور و دادستان تهران هم اعلام شد. قوه‌قضائیه هم به این نحو عمل نمی‌کند که تمام تخلفات سراسر کشور را در یک شعبه رسیدگی کند بلکه هر یک را در شعبه خاص خود انجام می‌دهد.
در نهایت رسیدگی‌ها انجام و با همه متخلفان برخورد شد. البته این برخوردها یکسان نبود، برخی‌ها به تشخیص قاضی مورد اغماض قرار گرفتند چون شرکت پذیرفته بود که اشتباه کرده و سابقه آنها هم نشان می‌داد که اهل تخلف نبوده‌اند. در زمینه تخلفات پالم 35 پرونده تشکیل شد که بیشتر آنها جریمه نقدی شدند. ما خط تولید آنها را بستیم و جلوی ورودشان را به بازار گرفتیم. اما انتظارات ممکن است یکسان نباشد به عنوان مثال در سازمان غذا و دارو انتظار این است که جریمه سنگین‌تری در نظر گرفته شود اما قاضی تشخیص داده که کافی است. وزیر بهداشت هم در رسانه‌ها اذعان داشت که جرایم بازدارنده نیست اما به نظر دستگاه قضا احترام می‌گذاریم و همچنان گزارش تخلفات را به قوه‌قضائیه منعکس می‌کنیم.
برای کارخانه‌های تولیدی بزرگ اینگونه جرایم نقدی می‌تواند بازدارنده باشد؟
ما باید اینگونه تحلیل کنیم، زمانی که تخلفات زیاد شود قبح آن شکسته می‌شود و افرادی که تخلف را تکرار می‌کنند زیاد می‌شوند. ما نباید بگذاریم قبح عمل خلافی شکسته شود. در حال حاضر اگر یک شرکت بزرگ لبنیاتی پالم استفاده کند به طور حتم قوه‌قضائیه بسیار سخت‌تر از زمانی که همه از این روغن استفاده می‌کردند با آن شرکت برخورد خواهد کرد.
البته آقای دکتر! موضوع تنها مربوط به پالم نیست، در بحث آبلیموهای صنعتی هم این موضوع صادق است!
تعداد زیادی از آبلیموهای تقلبی در بازار خطرناک نیستند یعنی نه ماده سمی در ساخت آن به کار رفته و نه رنگ غیرمجاز یا افزودنی غیرمجاز دارند. بسیاری از این آبلیموها از مواد مجاز استفاده کرده‌اند اما نکته اینجاست که مشتری برای خرید آبلیمو پول پرداخت می‌کند و انتظار ندارد که یک ترکیب شیمیایی را به جای آبلیمو خریداری کند. این موضوع حالتی شبیه کلاهبرداری است، در حال حاضر رقابتی منفی بین تولیدکنندگان آبلیموی صنعتی ایجاد شده که برای ارزان‌تر شدن محصول فرمول‌هایی را طراحی می‌کنند، هرچند از نظر بهداشتی مشکلی ندارد اما به نوعی کلاهبرداری شبیه است.
آیا قبول دارید با توجه به قیمت پایین سوسیس و کالباس تقلب در این حوزه نیز زیاد شده است؟
قیمت پایین این فرآورده‌های پروتئینی به دلیل افزودن موادی با کیفیت پایین و ارزان‌قیمت است. البته این مواد پروتئینی هم در آزمایش‌ها فاقد هر نوع افزودنی غیرمجاز یا مواد سمی است اما به دلیل مشکلات تغذیه‌ای که ایجاد می‌کند همواره به مردم توصیه می‌کنیم از سوسیس و کالباس و فست‌فودها کمتر استفاده کنند.
آقای دیناروند! بهتر نیست به جای اعلام مداوم اسامی فرآورده‌های غیرمجاز فهرست پیشنهادی سازمان غذا و دارو در حوزه محصولات سالم به جامعه اعلام شود؟
این شیوه به دلیل اینکه جنبه تبلیغی به خود می‌گیرد نمی‌تواند از سوی سازمان غذا و دارو استفاده شود. بنابراین مجبور هستیم فهرست غیرمجازها را اعلام کنیم، برای مثال درباره آب‌معدنی‌ها سال گذشته حدود 300 نوع از آنها را آزمایش کردیم و ظرف مدت یک ماه همه آب‌های آشامیدنی و معدنی کشور را به صورت ویژه تست کردیم که تعدادی از آنها برگشت خورد و مصرف‌شان غیرمجاز اعلام شد. ما به مردم نگفتیم اینها غیرمجاز است بلکه به شرکت اولتیماتوم دادیم تا همه را از بازار جمع‌آوری کند و اصلاحات لازم را انجام دهد. البته در صورت همکاری نکردن شرکت اسامی آنها به اطلاع مردم خواهد رسید. مانند آنچه سال گذشته درباره برند معروف آب‌معدنی انجام دادیم.
مشکل آب‌معدنی‌ها چیست؟ چرا درباره تولید این محصول هم شاهد بروز تقلب هستیم؟
همواره به صورت مشخص از آب‌معدنی‌ها عرضه شده در سطح بازار نمونه‌برداری شده و آزمایش‌های لازم به عمل می‌آید. در جریان نمونه‌گیری و انجام آزمایش‌های ویژه که سال گذشته روی آب‌های معدنی انجام شد برخی نمونه‌ها دارای آلودگی میکروبی بودند و برخی هم میزان فلزات سنگین‌شان بیشتر از حد مجاز بود که به شرکت‌ها اعلام شد. اگر میزان نیترات در آب زیاد باشد باید برای تصفیه آن اقدام شود و پس از مراحل تصفیه آب‌معدنی به آب آشامیدنی تبدیل خواهد شد و دیگر نمی‌توان آن را تحت عنوان آب‌معدنی در بازار عرضه کرد.
تا به امروز تنها یکبار با قاطعیت نام یک شرکت متخلف اعلام شده؛ آیا برای محصولات دیگر هم چنین رویکردی وجود دارد؟
بله! سخت‌گیری و کنترل با قاطعیت انجام می‌شود اما رسانه‌ای نمی‌شود. ما درباره آب‌معدنی هم نمی‌خواستیم ماجرا رسانه‌ای شود البته هرگاه کالایی تقلبی اعلام شود و کارخانه بدون مجوز فعالیت داشته باشد به سرعت فهرست کالاها رسانه‌ای می‌شود اما زمانی که کارخانه‌ای بزرگ درباره یک محصول با مشکل مواجه می‌شود ما کارخانه را هدف قرار نمی‌دهیم و به آن تذکر می‌دهیم که این شماره و سری ساخت مشکل دارد، باید جمع‌آوری و اصلاح کنید. شرکت هم این کار را انجام می‌دهد، بعد نمونه جدید که به تایید آزمایشگاه رسید وارد بازار می‌شود، اگر این کار را انجام ندهد مجبوریم تنبیه و به قوه‌قضائیه معرفی کنیم. اگر با این کار هم تغییری در رفتارش ایجاد نشد آنگاه نام آن را اعلام می‌کنیم.
شما به عنوان رئیس سازمان غذا و دارو به کیفیت داروهای تولید داخل چه نمره‌ای می‌دهید؟
داروهای تولید داخل متناسب با شرایط داخلی کشور تولید می‌شود. گاهی درباره کیفیت گندم تولید داخل صحبت می‌شود. گندم یک قلم کالاست که همه ایران هم در تولید آن مشارکت دارند اما درباره دارو نمی‌توان اینگونه برخورد کرد. هزاران قلم دارو تولید می‌شود که برخی از آنها 30 تولیدکننده دارد، ما نمی‌توانیم بگوییم که همه عالی هستند بلکه برخی کیفیت خوب، متوسط و برخی کیفیت پایین دارند حتی تعدادی از آنها هم غیرقابل قبول هستند به همین دلیل هر ساله چندین قلم دارو از بازار جمع‌آوری می‌شود. من فکر می‌کنم داروهای ما کیفیت خوبی دارند.
پس با این وجود چرا تعدادی از پزشکان یا حتی بیماران کیفیت داروی داخلی را تایید نکرده و آن‌طور که باید از آن استقبال نمی‌کنند؟
فراموش نکنیم که باید کشور را با شرایط خودمان بسنجیم. حدی از استاندارد با توجه به همه مشکلات و تحریم‌ها و شرایط عمومی کشور و میزان درآمد مردم در نظر گرفته شده است. در حال حاضر پرفروش‌ترین خودرو در ایران پراید است. آیا بهترین خودرو هم پراید است؟ خیر! چون ارزان‌ترین است مردم بیشتر استفاده می‌کنند. ما درباره دارو هم نمی‌توانیم بگوییم با توجه به اینکه مردم پول ندارند گران‌ترین داروی جهان را وارد کنیم. همه چیز باید در جای خود سنجیده شود، من کیفیت داروی داخلی را با سطح عمومی و کیفیت زندگی خودمان که مقایسه می‌کنم به این نتیجه می‌رسم که داروهای ما از نظر کیفیت خوب است.
امسال به عنوان سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» نامگذاری شده است اما پزشکان بیشتر به داروهای خارجی تمایل نشان می‌دهند چه برنامه‌ای برای تحقق شعار سال در سازمان غذا و دارو دنبال می‌شود؟
ما از شرایط موجود راضی نیستیم. متاسفانه فرهنگ جامعه پزشکی ما ترجیح داروی خارجی به داخلی است. البته این فرهنگ ویژه جامعه پزشکی نیست و همه مردم این فرهنگ را دارند که کالاهای خارجی را به داخلی برتری می‌دهند. ما باید فرهنگ خود را اصلاح کنیم و بدانیم منافع ملی ما در این است که از کالای ساخت داخل حمایت کنیم اما این موضوع عمومیت ندارد و پزشکان هم همین‌طور هستند، البته این باعث نشده بازار دارویی ایران خارجی شود. درباره بیماران ام‌اس از هر 6 بیمار 5 نفر داروی ایرانی مصرف می‌کنند. یعنی نسبت 5 به یک است. درباره تمام داروها هم اگر در نظر بگیریم نسبت 49 به یک است. یعنی در ازای مصرف 49 داروی ایرانی یک داروی خارجی مصرف می‌شود.
اما به نظر می‌رسد تجویز داروی خارجی برای پزشکان منفعتی به دنبال دارد!
همیشه داروی خارجی برای پزشک منفعت ندارد اما گاهی اوقات روش‌های بازاریابی و فروش شرکت‌های خارجی به‌گونه‌ای است که پزشکان را به تجویز داروی خارجی ترغیب می‌کند. قیمت مشابه ایرانی
20 درصد داروی خارجی است. به عنوان مثال اگر 100 میلیون دلار صرف واردات دارویی کنیم همان داروها اگر در داخل تولید شود 20 میلیون دلار هزینه دارد. بنابراین برای شرکت‌های خارجی قدرت مانور و هزینه کردن برای اینکه پزشک را به خارج از کشور و کنفرانس دعوت کرده و تحت تاثیر قرار دهند وجود دارد. همچنین برخی پزشکان ما به این دلیل داروی خارجی تجویز می‌کنند که فکر می‌کنند کیفیت داروی خارجی بهتر است و اعتمادی به داروی ایرانی ندارند، بر این اساس این نقطه ضعف داروساز ایرانی است که نمی‌تواند خود را به پزشک اثبات کند.
برخی کارشناسان معتقدند سهم زیادی از بازار دارویی کشور وارداتی است، نظر شما در این باره چیست؟
خیر این‌طور نیست، علاقه‌مند هستند این کار را انجام دهند اما این امکان وجود ندارد. ما واردات را کنترل می‌کنیم. در سال 94 یک میلیارد دلار دارو وارد کشور شد. از این یک میلیارد دلار دارو 75 درصد یعنی حدود 750 میلیون دلار سهم داروهایی بود که مشابه تولید داخل نداشت و
250 میلیون دلار آن صرف واردات داروهایی شد که مشابه داخلی دارد که همان داروهای ام‌اس، تالاسمی، سرطانی و صعب‌العلاج است که یا نتوانستیم پزشک و بیمار را راضی کنیم از داروی داخلی استفاده کنند یا ظرفیت تولید در کشور به سقف اشباع بازار نرسیده و واردات آن گریزناپذیر است.
در حال حاضر وضعیت کمبودهای دارویی کشور به چه صورت است؟
یک سال است که ما و تامین‌کنندگان دارو در برابر مشکلات و کاستی‌های بیمه‌ای مقاومت می‌کنیم اما بیش از این سخت است و این دغدغه جدی ما است که بازار دارویی از دست خارج شود و کمبود دارویی زیاد شود. البته تا به حال مدیریت شده و کمبودها در حد معقول و قابل پذیرش نگه داشته شده است به نحوی که در حال حاضر میانگین کمبودها از 30 قلم بیشتر نیست.
دغدغه بعدی اجرای سیاست کاهش وابستگی به واردات و توسعه صادرات است. تبلور اقتصاد مقاومتی در وزارت بهداشت در دارو و تجهیزات پزشکی تعریف می‌شود. باید بتوانیم درباره دارو و تجهیزات پزشکی صادرات را بالا برده و واردات را کم کنیم، این هم دغدغه و مشغله ذهنی ما است. امسال پیش‌بینی ما واردات یک میلیارد دلاری است و برای این کار برنامه‌ریزی صورت گرفته تا حداکثر بین 800 میلیون دلار تا یک میلیارد دلار واردات انجام شود.
وضعیت قیمت دارو در سال 95 به چه شکل خواهد بود، آیا در راستای طرح تحول قیمت دارو کاهش پیدا می‌کند؟
اعتبارات این حوزه به اندازه سال گذشته است، ما کنترل قیمت دارو را تشدید می‌کنیم تا قیمت افزایش نیابد. طی 2 سال گذشته موفق شدیم قیمت داروهای وارداتی را کاهش دهیم. یعنی ما در سال 94 نسبت به سال 95 منفی 8درصد افزایش قیمت داشتیم. در سال93 هم در مقایسه با سال 92 درباره قیمت داروهای وارداتی کاهش قیمت ارزی داشتیم اما کاهش قیمت ریالی اتفاق نیفتاد. در سال 95 هم امیدواریم بتوانیم هم صرفه‌جویی ارزی داشته باشیم و هم کاهش قیمت ریالی دارو را تجربه کنیم.
آیا این روزها در بازار دارویی کشور برخی گروه‌ها و افرادی با عنوان مافیا وجود دارند؟
مافیای دارو را افرادی که دستی بر آتش دارند و با نظام دارویی کشور از نزدیک آشنا هستند به رسمیت نمی‌شناسند. اما افرادی که در بیرون از مجموعه هستند فکر می‌کنند مافیایی وجود دارد که در بازار دارویی دخالت دارد. دلیل آن هم این است که نظام دارویی شفاف نیست و یا شفافیت آن به اندازه کافی نیست. برای اینکه این معضل حل شود در 2 سال گذشته بشدت تلاش کردیم پرتال سازمان غذا و دارو را نهایی کنیم و تمام فرآیندهای صدور مجوز و فرآیند مربوط به صدور پروانه ساخت و واردات دارو همه مبتنی بر فناوری اطلاعات شده و در لحظه گزارش‌گیری شود تا سلیقه‌ها حذف شود. در حال حاضر بخش‌هایی از این موضوع اجرایی شده و امیدواریم بتوانیم طی سال 95 آن را نهایی کنیم. در آن زمان می‌توان با اطمینان گفت چیزی برای پنهان کردن وجود ندارد و چون تصمیم‌گیری‌ها غیر شفاف نیست بنابراین مافیای دارو هم می‌تواند کمرنگ شود.
بازار دارویی کشور در مقایسه با دیگر کشورها در چه وضعیتی قرار دارد؟
سرانه مصرف دارو در ایران 53 دلار است در حالی که سرانه میانگین جهانی100 دلار است، سرانه کشورهای غربی از 300 دلار تا هزار دلار و سرانه ترکیه
130 دلار است. این رقم در عراق80 درصد بیشتر از ما است. سرانه مصرف ما از افغانستان و پاکستان بیشتر است اما از تمام کشورهای عربی پایین‌تر قرار دارد. بنابراین مصرف بالایی نداریم. 70 درصد بازار دارویی تولید داخل است، بیش از نیمی از شرکت‌های تولیدی هم شبه دولتی هستند مانند تامین اجتماعی، گروه بانک ملی، گروه ستاد فرمان امام(ره) و بنیاد شهید پس چطور می‌توان پذیرفت که مافیایی در کار باشد چراکه حجم کسب و کار و تجارت آن خیلی بالا نیست.
آیا با راه‌اندازی پرتال سازمان غذا و دارو می‌توان امیدوار بود بازارهای سیاه دارو مانند ناصرخسرو جمع‌آوری شود؟
محله‌ای به نام ناصرخسرو هیچ وقت جمع‌آوری نخواهد شد. من با اطمینان بیان می‌کنم که 90 درصد داروهای عرضه شده در ناصرخسرو برای مصارف غیرقانونی مانند سقط‌جنین، دوپینگ یا مخدر است. این طیف از متقاضیان در بیمارستان و داروخانه‌ها نمی‌توانند دارو دریافت کنند و سر از ناصرخسرو در می‌آورند و از داروی قاچاق استفاده می‌کنند. راه اندازی پرتال هم نمی‌تواند این موضوع را مدیریت کند چراکه پرتال فرآیندهای قانونی را شفاف می‌کند اما فعالیت‌های غیرقانونی را نمی‌توان از این طریق کنترل کرد. البته برخی فعالیت‌های غیرقانونی در داروخانه را تحت کنترل درخواهد آورد.
با شنیدن واژه تراریخته نخستین موضوعی که به ذهن رئیس سازمان غذا و دارو می‌رسد چیست؟
نخستین چیزی که به ذهن من می‌رسد این است که برخورد غیرعلمی با چنین موضوعی نباید انجام شود. محصولات تراریخته تعدادی سینه چاک دارد که بشدت طرفدار آن هستند و می‌گویند تراریخته بهترین محصول است و تعدادی هم دشمن جدی دارد. من فکر می‌کنم افراط و تفریط در این حوزه غلط است، ما در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو طرفدار برخورد عاقلانه و علمی هستیم. معتقدیم مهندسی ژنتیک هم می‌تواند مفید باشد و هم می‌تواند خطرناک باشد. هر دو را باید در نظر داشت و آنجایی که مفید است مانع استفاده نشویم و در جایی که خطر دارد از مصرف آن جلوگیری کنیم. در دنیا هم برخورد عمده کشورها برخورد سلبی مطلق نیست. بسیاری از کشورها قوانینی دارند که محدودیت ایجاد می‌کند اما راه را بر محصولات تراریخته نبسته‌اند. در حال حاضر تولید محصولات تراریخته در کشور نداریم اما واردات تراریخته انجام شده است.
آقای دکتر! تا به امروز چه محصولات تراریخته‌ای به بازار ایران راه پیدا کرده است؟
آنچه تا به امروز شناسایی شده دانه سویا و مشتقات آن مانند روغن سویا یا کنجاله سویا به همراه ذرت تراریخته است که وارد کشور شده است، در بازار داخلی کشور برنج تراریخته شناسایی نکرده‌ایم. همه محصولات را آزمایش می‌کنیم اگر تراریخته باشد باید رخداد تراریختگی تایید شده بین‌المللی باشد. حدود 30 سال است که ذرت‌های تراریخته یا سویا در دنیا استفاده می‌شود و ده‌ها کشور یا میلیون‌ها نفر از آن مصرف کرده‌اند، در این مدت هم اتفاق خاصی گزارش نشده و مصرف این محصولات مورد تایید است. همچنین بتازگی پرونده‌ای درباره پنبه تراریخته هم در سازمان وجود دارد که در حال بررسی و انجام آزمایش است.
اصلی‌ترین برنامه سازمان غذا و دارو برای کمک به درمان ناباروری با توجه به سیاست‌های جمعیتی کشور چیست؟
داروهای ناباروری تحت پوشش بیمه نبودند که با توجه به سیاست‌های جمعیتی این داروها را از سال گذشته تحت پوشش قرار دادیم و هزینه دارویی درمان ناباروری را به بیمه پرداخت می‌کنیم. 30 درصد هزینه دارو را فرد پرداخت می‌کند و 70 درصد الباقی از پوشش بیمه‌ای بهره‌مند می‌شوند. اما مشکل اصلی این است که افراد نابارور یک‌سوم هزینه‌های‌شان دارویی است و دو سوم آن غیردارویی به حساب می‌آید که هنوز هیچ پوشش بیمه‌ای ندارد. ما مشکل دارویی را حل کردیم و 70 درصد آن را پوشش می‌دهیم اما اصل هزینه درمان ناباروری مانند بستری، ای‌وی‌اف و آزمایش‌های تخصصی مشمول بیمه نیست. بنابراین این افراد احساس نمی‌کنند هزینه‌های آنها کم شده است چون فقط دارو تحت حمایت بیمه قرار گرفته و مابقی هزینه‌ها به قوت خود باقی است.