حسین دارابی*: «دایو» نتیجه یک کار گروهی است. ایده اولیه دایو بعد از تشییع باشکوه شهدای غواص شکل گرفت. زمانی که ما در باشگاه فیلم سوره، فکر کردیم که باید در این باره کاری ساخته شود. بعد سوژه و موقعیت را از آن تصویر مادری که بالای سر 2 شهید لالایی می‌خواند، گرفتیم. این تصویر در همان ایام خیلی دست به دست شده بود و موقعیت منحصر به فردی ایجاد می‌کرد. ما آن را در فیلم بازسازی کردیم و مورد استقبال هم قرار گرفت. در ادامه برای نوشتن دایو، تحقیقات زیادی انجام دادم، مطالعه کردم، خاطرات شفاهی جنگ را خواندم و داستانی برای این ایده نوشتم. «دایو» در واقع خلاصه‌ای از مطالعه ما از خاطره‌نگاری‌های دفاع‌مقدس بود. خاطرات دفاع‌مقدس، خیلی عجیب هستند. خاطرات و روایت‌های شفاهی از جنگ بشدت دارای موقعیت‌های سینمایی و سوژه‌های ناب هستند. با این همه احساس می‌کنم دغدغه‌هایی که در سینما وجود دارد، از این جنس نیست. حتی اگر سینمایی هم به مساله نگاه کنیم، جنگ پر از سوژه و موقعیت است اما امسال در جشنواره فجر جز دو، سه اثر کاری که در رابطه با فضای دفاع‌مقدس باشد، نداشتیم. در واقع سینما از آن کارکرد اصلی که دارد دور است. در این کم‌کاری و بی‌کارکردی متولیان فرهنگی مسؤول هستند. جریان‌سازی که درباره سوژه دفاع‌مقدس در سینما باید اتفاق بیفتد، شکل نمی‌گیرد. در حالی که در هالیوود به عنوان مثال مدیریت فرهنگی، به شکلی است که خودش را موظف به جریان‌سازی درباره ارزش‌های خودساخته می‌کند و تاثیرگذار هم می‌شود.  کاری که آنها با ارزش‌های خودشان می‌کنند، ما با ارزش‌هایی که به آنها اعتقاد هم داریم، صورت نمی‌دهیم. همین تشییع شهدای غواص که به لحاظ شکوهمندی و عظمت تنه به تنه تشییع‌ها و تجمعات ابتدای انقلاب می‌زند، ممکن است هزار سوژه و موقعیت در دل خود داشته باشد و هنرمند می‌تواند از این سوژه‌ها استفاده و موقعیت ایجاد کند. باید این فضا را یادآوری کرد.  در سینمای هالیوود نمونه نزدیکش به ما «تک‌تیرانداز» کلینت ایستوود است که فضایی از درام جنگی گرفته شده و به تصویر کشیده است. در صحنه تیتراژ ما می‌بینیم تصاویر مستند از یک تشییع نمایش داده می‌شود. در حالی که تشییع کسی است که به عنوان یک «آدمکش» مدت‌ها در عراق به شکلی دیوانه‌وار، انسان‌های بی‌گناه را هدف گرفته و کشته است. با این حال فضایی در فیلم ایجاد می‌شود که سرشار از حماسه است. تجمع و تشییع در مناسبات آمریکایی‌ها آنطور که در میان مسلمانان و در ایران هست، موضوعیت ندارد و سخت می‌توانند این جمعیت را آنجا ایجاد کنند اما کارگردان همین فضا را گرفته و یک قهرمان ساخته بود. فضایی ایجاد کرده که در سینما کم‌نظیر است. در حالی که تاریخ ما پر است از قهرمان‌های واقعی که انسان‌های پاکی هم بوده‌اند اما ما کم استفاده کرده‌ایم.
* نویسنده و کارگردان فیلم داستانی «دایو»