دانش پورشفیعی: بر پایه مطالعه جدیدی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس صورت گرفته، قدرت خرید خانوار در ایران از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۰ به صورت پیوسته کاهش پیدا کرده است. در این‌باره مطالعات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز نشان می‌دهد این سیر کاهش در سال‌های پس از 1390هم ادامه داشته است به‌طوری‌که در یک دوره ۱۰ ساله، فاصله درآمد بین استان‌ها نه‌تنها کاهش نیافته بلکه بیشتر نیز شده تا آنجا که در سال ۱۳۷۹ شکاف درآمد در برخوردارترین استان کشور نسبت به محروم‌ترین استان 8/3 برابر بود که این میزان در سال 1390 به ۵/۵ برابر افزایش یافته است. این بررسی نشان می‌دهد سیر کاهش قدرت خرید و سرانه خانوار در یک دوره ۱۰ ساله و پس از آن در سال‌های بعد با وجود افزایش ناچیز دستمزدها منجر به کاهش ۳۰ درصدی دوباره قدرت خرید خانوار شده که به معنای این است که درصد دیگری از جامعه زیر خط فقر قرار گرفته‌اند. علاوه‌بر این وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز تصریح دارد در طول ۳ دهه اخیر دستمزدها از نرخ تورم، 22/30 درصد فاصله گرفته و قدرت خرید کارگران نیز به همین میزان کاهش یافته است.
اختلاف 3/4 درصدی درآمد خانوارهای شهری
طبق مصوبه شورایعالی کار حداقل دستمزد ۸۱۲ هزار تومان است. حال چنانچه جدیدترین گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از وضع هزینه و درآمد خانوارهای کارگری و حقوق و دستمزد شاغلان بخش خصوصی مورد بررسی قرار گیرد مشخص می‌شود بین کمترین و بیشترین درآمد سالانه خانوارهای شهری دست‌کم 3/4 برابر اختلاف وجود دارد. بر پایه این گزارش، درآمد سالانه خانوارهای شهری دارای سرپرست مزد و حقوق‌بگیر بخش خصوصی در کمترین میزان سالانه ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و حتی کمتر و در بیشترین میزان نیز سالانه ۱۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و شاید بیشتر باشد. به بیان دیگر دست‌کم 35/22 درصد خانوارهای حقوق‌بگیر ساکن شهرها در بدترین حالت ماهانه ۳۷۵ هزار تومان درآمد دارند.
درآمد 375هزارتومانی 3 دهک اول
آن گروه از حقوق‌بگیران که در دهک اول طبقه‌بندی می‌شوند در واقع کم‌‌درآمدترین گروه‌های اجتماعی هستند که 32/7 درصد خانوارهای این گروه درآمد ماهانه تنها ۳۷۵ هزار تومانی دارند و این رقم نیز مربوط به یارانه نقدی یا کمک سازمان‌های حمایتی می‌شود. دهک دوم درآمدی حقوق‌بگیران، سالانه ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۶ میلیون تومان درآمد دارند که 36/24 درصد خانوارهای این گروه درآمد ماهانه دست‌کم ۳۷۵ هزار تا ۵۰۰ هزار تومانی دارند و در نهایت فشار معیشتی بالایی را به‌دلیل پایین بودن درآمد تحمل می‌کنند. بررسی این گروه درآمدی بیانگر آن است که برخی گروه‌های جامعه در ماه حتی درآمدی به اندازه حداقل مزد مصوب شورایعالی کار به میزان ۸۱۲ هزار تومان در سال ۹۵ را نیز ندارند. دیگر اینکه در دهک دوم حقوق‌بگیران بخش خصوصی کشور، 9/21 درصد خانوارها ماهانه ۳۷۵ هزار تومان تا در نهایت ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارند. در گروه سوم درآمدی نیز گروه قابل توجهی از سرپرستان خانوار سالانه ۶ تا ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارند و طبق بررسی‌ها 26/31 درصد شاغلان این گروه درآمدی، ماهانه در نهایت ۶۲۵ هزار تومان درآمد دارند و ۳۲ درصد خانوارها نیز به همین اندازه هزینه می‌کنند.
حقوق 600 هزارتومانی برای 35 درصد شاغلان
گروه چهارم سالانه 5/7 تا ۹ میلیون تومان درآمد دارند و 9/33 درصد خانوارهای این گروه جامعه در چنین وضعیتی هستند. از سویی 7/31 درصد خانوارهای دهک چهارم نیز ماهانه ۷۵۰ هزار تومان هزینه زندگی دارند.  حدود ۳۵ درصد از کل حقوق‌بگیرانی که در این گروه مزدی قرار می‌گیرند، ماهانه درآمد و هزینه‌های متفاوتی دارند که می‌تواند بین ۶۲۵ هزار تا ۷۵۰ هزار تومان در نوسان باشد. برای گروه پنجم درآمدی نیز درآمدی به میزان ۹ تا ۱۰ میلیون تومان در سال برآورد شده که 3/43 درصد خانوارهای این دهک ماهانه ۷۵۰ تا ۸۳۳ هزار تومان درآمد دارند و می‌توان گفت بخش قابل توجهی از شاغلان فعلی بازار کار و دست‌کم آنهایی که در سال‌های اولیه اشتغال خود قرار دارند، حداقل‌بگیر هستند. در این گروه درآمدی، 4/36 درصد سرپرستان خانوار ماهانه تا ۸۳۳ هزار تومان هزینه دارند.  اما در گروه ششم درآمدی از حقوق‌بگیران بخش خصوصی، افراد سالانه ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان درآمد دارند. همچنین در این گروه، 2/41 درصد شاغلان ماهانه ۸۳۳ هزار تا یک‌میلیون تومان هزینه دارند و 7/39 درصد افراد نیز به همین میزان در ماه درآمد کسب می‌کنند بنابراین تا دهک ششم، قریب به اتفاق سرپرستان خانوار با درآمدهای پایین و کسری معیشتی روبه‌رو هستند اما درآمد سالانه ۱۲ تا ۱۴ میلیون تومان برای گروه ۷ درآمدی است که در این بخش نیز 6/37 درصد خانوارها ماهانه یک تا یک میلیون و ۱۶۶ هزار تومان هزینه دارند و 2/37 درصد افراد نیز به همین میزان درآمد کسب می‌کنند.
کسری 50 درصدی درآمد حقوق‌بگیران
تا اینجا نگاهی به گزارشات معیشتی کارگران نشان می‌دهد این ارقام با واقعیت‌های هزینه‌ای خانوار فاصله زیادی دارد و افراد دست‌کم ۵۰ درصد کسری درآمدی را تجربه می‌کنند. در گروه ۸ درآمدی جامعه حقوق‌بگیران بخش خصوصی، شاغلان سالانه ۱۴ تا ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان درآمد کسب می‌کنند. دست‌کم در این گروه درآمدی، 2/37 درصد افراد چنین وضعی دارند و 5/36 درصد خانوارها نیز ماهانه یک‌میلیون و ۱۶۶ هزار تومان تا یک‌میلیون و ۳۳۳ هزار تومان هزینه زندگی دارند.  دهک ۹ درآمدی هم سالانه ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۱۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارند و این سیر برای 3/38 درصد شاغلان این دهک صدق می‌کند. همچنین 31 درصد شاغلان در این گروه ماهانه یک‌میلیون و ۳۳۳ هزار تومان تا یک‌میلیون و ۶۲۵ هزار تومان هزینه دارند. حال در دهک ۱۰ درآمدی که شاغلان بخش خصوصی دارای بالاترین میزان حقوق و دستمزد قرار دارند، 23 درصد افراد در ماه دارای درآمدی بالاتر از یک میلیون و ۶۲۵ هزار تومان هستند و در این بخش نیز 7/23 درصد سرپرستان خانوار ماهانه به همین میزان و بیشتر مخارج دارند.  بررسی وضع فعلی۱۰ دهک درآمدی حقوق‌بگیر بخش خصوصی در حالی است که نمایندگان کارگران تأکید دارند هزینه ماهانه زندگی در کلانشهرها به ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسیده و گزارش‌های مرکز آمار و بانک مرکزی آن را تایید می‌کند. اینها همه نشان از فاصله گرفتن دستمزدها از نرخ تورم در یک دهه اخیر و همچنین تاثیر تورم بر زندگی و معیشت خانوار است.