وضعیت آثار داستانی معاصر پیرامون شخصیت امام علی(ع) در گفت‌وگو با فیروز زنوزی‌جلالی و ابراهیم حسن‌بیگی

که گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم

گروه فرهنگ و هنر: شخصیت‌هایی که رتبه والای انسانی دارند  و اساسا حتی در تراز مقایسه با دیگران قرار نمی‌گیرند، غیرقابل توصیفند. می‌شود ماه‌ها، سال‌ها و قرن‌ها از آنان سخن گفت اما چگونه می‌شود آنان را توصیف کرد؟ امام علی علیه‌السلام در روزگاری در 1400سال پیش زیستنش و اندیشه‌اش به پویایی همه حیات بشری و به گونه‌ای است که تا امروز هر که به ادراک معرفتی از او رسیده، نتوانسته ساکت بنشیند. نه اینکه توانسته باشد توصیفش کند، نه! اما نتوانسته از آن‌که در همه تاریخ بشر بی‌نظیر است، ننویسد. نتوانسته و از علی(ع) که انسان کامل همه روزگاران است، نوشته است. در میان همه گفت‌وگوهای کم‌نظیر سریال به یادماندنی «امام علی(ع)» که داوود میرباقری به تصویر کشیده، کلامی پردرد در گفت‌وگوی میان مالک اشتر و عمار یاسر هست، آنجا که مالک، رنجور از بی‌وفایی مردمان عصر امیرالمومنین(ع) به عمار می‌گوید: «ای کاش قادر بودم علی(ع) را به روزگاری ببرم که مردمش قدر هم چون او را می‌دانستند.» و چه پاسخ عالمانه‌ای است از عمار که: «می‌رود مالک، می‌رود.» علی علیه‌السلام آمده است و روزگاری نیست که با علی همدوره نبوده باشد. نویسندگان و گویندگان هر عصری، آنجا که می‌خواهند حق بنویسند و حق بگویند، نمی‌توانند از شخصیت امام علی(ع) نامی نیاورند. مسیحی و مسلمان، شیعه و اهل سنت هم فرق نمی‌کند.  آنجا که از حق می‌نویسند، علی هم هست و آنجا که علی است، حق است.  مرحوم شریعتی در جایی می‌گوید: امام علی را باید از دولاشاپلی پرسید که 12 سال است شب و روز درباره او می‌اندیشد و نهج‌البلاغه‌اش را به زبان خود تدوین کرده و افکار، حالات، زندگی، رنج‌ها، دردها و گرفتاری‌هایش را در این کوفه پلید پردشمن پست می‌داند و می‌داند که این «خونریز خشمگین صحنه پیکار» چه شد که «سوخته خاموش خلوت محراب» شد؟ این شیر خدا در این نخلستان خاموش چرا تنها می‌نالد؟ چرا سر در حلقوم چاه برده است؟ و سوال‌هایی که از این شخصیت ناشناخته، هنوز در اذهان وجود دارد. در این میان رمان و داستان، شاید کمتر به این حوزه پرداخته‌اند. البته تصویرسازی‌ها و نوشتن قصه‌هایی از دل 1400سال پیش کار آسانی نیست، تولید اثری که علی در تمام روح آن جریان داشته باشد. در سال‌های اخیر اما این اتفاق افتاده است و نویسندگانی هرچند انگشت‌شمار با تدوین و تهیه رمان‌هایی که علی(ع)، شخصیت محوری آن و روح حاکم بر آن است، از وجوه والای حضرت علی بهره برده‌اند.  گفتارهایی از فیروز زنوزی‌جلالی، نویسنده رمان «برج 110» که در نمایشگاه کتاب امسال رونمایی شد و ابراهیم حسن‌بیگی، نویسنده رمان قدیس را درباره آثارشان و وضعیت فعلی فضای ادبیات داستانی در زیر می‌خوانیم.