گروه اجتماعی: افزایش حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن در وزارت علوم باعث به خطر افتادن موضوعات مهمی مانند اقتدار علمی کشور و کاهش شتاب رشد علمی شده است. این موضوعی است که مورد توجه کارشناسان این حوزه قرار گرفته و چهره‌های علمی و دانشگاهی در این باره ضمن اعلام هشدار نسبت به وضع نابسامان شرایط علمی و دانشگاهی، درباره افت تولیدات علمی ایران اخطار داده‌اند.
کامران دانشجو، وزیر علوم دولت دهم و جعفر مهراد، بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نیز در تازه‌ترین اظهارات خود ضمن تبیین شرایط فعلی علمی کشور از پیش‌بینی افت 2پله‌ای جایگاه علمی کشور خبر دادند.
هشدار درباره وضعیت شتاب علمی
کامران دانشجو، وزیر علوم دولت دهم ضمن اخطار درباره وضعیت شتاب رشد علمی اظهار داشت: اقتدار علمی کشور که حاصل تلاش‌ها و برنامه‌ریزی هوشمندانه طیف گسترده‌ای از دلسوزان کشور بود، در وضع نابسامانی است و باید هرچه زودتر برای آن فکری کرد. وی درباره وضعیت رشد شتاب علمی کشور بیان داشت: ما در این حوزه با 2 مفهوم اساسی رشد علمی کشور و شتاب رشد علمی کشور روبه‌رو هستیم. رشد علمی یا رشد تولید مستندات علمی تابعی است از تعداد مستنداتی که در هر سال منتشر می‌شود نسبت به سال‌های قبل از آن. بدین معنی که اگر در سال جاری ما 100 مستند علمی چاپ کنیم و سال قبل از آن 90 مورد، در سال جاری ما با رشد علمی نسبت به سال قبل مواجه بوده‌ایم اما «شتاب» به تغییرات سرعت رشد علمی گفته می‌شود. به گفته دانشجو، با این تعاریف و با هرگونه تلقی از رشد و شتاب علمی کشور به کار بردن واژه رشد شگفت‌انگیز را مناسب شرایط فعلی نمی‌دانم. عبارت رشد شگفت‌انگیز بیشتر مناسب سال‌های 2010 تا 2012 ایران است.
سقوط به کانال 30 هزار
وزیر علوم دولت دهم خاطرنشان کرد: طبق آماری که بتازگی سایت سایماگو به عنوان یکی از معتبرترین سایت‌های رنکینگ بر مبنای نمایه اسکوپوس اعلام کرده است، تعداد مستندات علمی ایران به 39 هزار و 727 مورد کاهش یافته است و ما پس از حدود 4 سال باز هم به کانال 30 هزار سقوط کردیم. بنابراظهارات وی، اگر آمار فعلی اعلام شده را نسبت به سال 2014 ارزیابی کنیم، رشد علمی ما حدود 9 درصد کاهش پیدا کرده است و ما نمی‌توانیم از کلمه رشد علمی استفاده کنیم، باید بگوییم افت تولیدات علمی داریم.
دانشجو افزود: شتاب علمی کشور که دیگر منفی شده است. اگر در چند سال گذشته با توجه به منویات رهبری حرکت می‌کردیم و اجازه افت در شتاب علمی را نمی‌دادیم و فقط حتی با همان شتاب صفر حرکت می‌کردیم، هم‌اکنون تولیدات علمی ما از مرز 100 هزار هم گذشته بود و هم‌اکنون در رنکینگ بین‌المللی ما رتبه نزدیک به ژاپن یعنی رتبه ششم را داشتیم.
وضعیت نامطلوب ایران در منطقه
وزیر علوم دولت دهم درباره موقعیت علمی ایران در منطقه یادآور شد: در منطقه هم اوضاع مطلوب نیست. سهم تولید علم ایران در منطقه هم در چند سال گذشته به صورت مداوم در حال افول و سقوط است. وی تصریح کرد: متاسفانه عده‌ای بهانه می‌آورند که ظرفیت علمی کشور در همین حد است و بیش از این امکان ندارد. این حرف، حرف درستی نیست. اگر به جای سیاسی‌بازی با بورسیه‌های مظلوم و از بین بردن طرح‌های کلان ملی در دانشگاهها به فکر جایابی بورسیه‌ها در دانشگاهها و نیز رشد طرح‌های کلان ملی مصوب شده در شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری بودند وضع این نمی‌شد.
افت ۲پله‌ای جایگاه علمی کشور
در همین حال بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام پیش‌بینی کرد جایگاه علمی ایران در برخی پایگاه‌ها مانند اسکوپوس از ۱۵ به ۱۷ خواهد رسید. جعفر مهراد، بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اشاره به دلایل کاهش سرعت شتاب تولید علم طی سال‌های گذشته اظهار داشت: سهم ایران از کل تولید علم جهان در حال حاضر 85/1 است و در پایگاه اسکوپوس رتبه 15 را داریم اما این جایگاه ثابت نخواهد بود زیرا تا پایان سال میلادی چند ماه باقی مانده و اطلاعات هنوز در این پایگاه کامل نشده است. مهراد پیش‌بینی کرد ایران در پایان سال نیز جایگاه 17 را در پایگاه اسکوپوس کسب کند.
بی‌ثباتی در وزارت علوم
وی با اشاره به برخی عوامل مؤثر در کاهش سرعت شتاب تولید علم خاطرنشان کرد: انتصاب نشدن وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در ابتدای دولت یازدهم از عوامل مؤثر در کاهش سرعت شتاب تولید علم کشور است.
به گفته بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، جامعه علمی با توجه به نبود وزیر در رأس وزارت علوم از پرداختن به فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی بازماند و دلیل این موضوع هم این بود که آنها می‌دانستند با استقرار وزیر، رؤسای دانشگاهها، پژوهشگاه‌ها و رؤسای گروه‌ها نیز تغییر می‌کند.