حامد نجفی‌مهر: آغاز تابستان شروع فصلی تازه در حواشی آموزش‌وپرورش است. دریافت شهریه‌های میلیونی، انجام برخی زد و بندهای خاص برای ثبت‌نام دانش‌آموزان یا گرو نگه داشتن کارنامه برای دریافت وجه از والدین نمونه‌هایی از حواشی این روزهای آموزش‌وپرورش است. سریال تکراری دریافت وجه هنگام ثبت‌نام دانش‌آموزان و البته تکذیب مدیران آموزش‌وپرورش و تایید بر غیرقانونی بودن این کار این روزها برای بسیاری از خانواده‌ها به یک موضوع عادی تبدیل شده و والدین هنگام مراجعه به مدرسه فرزندشان ناخواسته به محتوای جیب خود یا حساب بانکی‌شان نگاهی می‌اندازند، تا بتوانند مطالبات ریز و درشت کادر مدرسه را پاسخگو باشند. این در حالی است که همزمان با پایان سال تحصیلی و صدور کارنامه دانش‌آموزان شیوه دیگری برای دریافت پول از والدین هم مورد توجه مدارس قرار گرفته و مدیران برخی مدارس کارنامه دانش‌آموزان را تنها در قبال دریافت وجوهی تحت عنوان کمک به مدرسه یا طلب بابت ارائه برنامه‌های فوق‌العاده‌ای که طی سال تحصیلی انجام شده به خانواده‌ها ارائه می‌کنند. جالب اینجاست که باز هم مطابق رسم هرساله مدیران وزارت آموزش‌وپرورش گروکشی مدارس در ارائه کارنامه را غیرقانونی دانسته و بر ممنوعیت دریافت وجه هنگام ثبت‌نام نیز تاکید کرده‌اند.
گروکشی ممنوع!
همزمان با شکل‌گیری دوباره دریافت اجباری وجه از والدین و ارائه کارنامه در قبال دریافت پول از خانواده‌ها علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش در واکنش به این موضوع دریافت وجه هنگام ارائه کارنامه به دانش‌آموزان را غیرقانونی دانست. بنابر اظهارات معاون وزیر آموزش‌وپرورش دریافت پول در زمان ارائه کارنامه خلاف قانون است و دریافت وجه اجباری از دانش‌آموزان معنایی ندارد.
آموزش‌وپرورش از کجا ضربه می‌خورد؟
آنچه درباره حواشی وزارت آموزش‌وپرورش قابل توجه است تکرار چندباره موضوعات مشابه در این وزارتخانه است. به عنوان نمونه ماجرای دریافت‌های غیرمتعارف برخی مدارس یا گروکشی‌های صورت گرفته هنگام ارائه کارنامه از جمله موضوعاتی است که همه ساله شاهد شکل‌گیری دوباره آن هستیم. بر این اساس باید منتظر بروز مشکلات در زمینه سرویس مدارس هم در زمان آغاز سال تحصیلی جدید باشیم، چرا که این موضوع هم در فهرست دردسرهای والدین جا گرفته است. اما نگاهی گذرا به این موارد تنها یک نکته را گوشزد می‌کند و آن هم اینکه چرا با وجود تذکرها و تاکیدات فراوان از سوی مدیران این وزارتخانه، شاهد اثربخشی دستورالعمل‌ها و راهکارهای ارائه شده در سطوح اجرایی نیستیم. در واقع روزنه سوءاستفاده مدیران متخلف چیست و چه نقاط ضعفی در شیوه مدیریت آموزش‌وپرورش وجود دارد که زمینه بروز تخلفات را فراهم آورده و دست متخلفان را برای انجام چنین برنامه‌هایی باز گذاشته است.
جای خالی بازرس ویژه
جالب اینجاست که بازرسی‌های گوناگون نیز همزمان با فصل ثبت‌نام از مدارس متعدد صورت می‌گیرد و در برخی موارد مدیران متخلف هم عزل می‌شوند اما شناسایی خلأهایی که مورد توجه مدیران متخلف قرار گرفته هنوز آنطور که باید در کانون توجه مدیران وزارت آموزش‌وپرورش قرار نگرفته است. هرچند سامانه‌های گوناگون ثبت شکایت و راهکارهای ارائه گزارش به بازرسی وزارت آموزش‌وپرورش مهیا شده اما با توجه به بروز برخی تخلفات خاص در مدارس به نظر می‌رسد نبود سازوکار قانونی و بازرسی ویژه برای جلوگیری از این موضوعات به یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها در زمینه تحصیل فرزندانشان تبدیل شده است.
اداره مدرسه با جیب والدین
در عین حال باید به این نکته هم توجه داشت که زمانی می‌توان دستورالعمل یا بخشنامه‌ای را به عنوان اقدام انجام گرفته درباره این موضوع قلمداد کرد که بازدارندگی آن در نیروهای صف سازمان محسوس باشد و خانواده‌ها تاثیر برنامه‌های ابلاغ شده را در مراجعه به مدارس مشاهده کنند؛ با آنکه نرخ شهریه‌های مصوب بر دیوار مدارس نصب شده یا شماره‌های گوناگون برای پیگیری شکایت‌ها نیز اعلام شده است باز هم مدارسی وجود دارند که بی‌اعتنا به این موارد و تنها با اتکا به الفاظی مانند خدمات ویژه یا برنامه‌های فوق‌العاده آموزشی به خود اجازه می‌دهند با نیم‌نگاهی به جیب والدین بخشنامه‌های ابلاغی را نادیده بگیرند. بر این اساس خانواده‌ها زمانی مهر قبول بر کارنامه آموزش‌وپرورش می‌نشانند که صدور بخشنامه در این وزارتخانه مساوی با حذف تخلفات باشد.