مهدی جابری: صغری، کبری، نتیجه! یک مکان تا آنجا در آتش می‌سوزد که موادی برای سوختن موجود باشد؛ هر پتروشیمی یک مکان است؛ بنابراین پتروشیمی بوعلی بالاخره خودش خاموش می‌شود! این تنها منطق، امید و تدبیر دولت برای مهار آتش‌سوزی در پتروشیمی بوعلی بود و البته آتش با همین منطق پس از 3 روز خاموش شد!
به گزارش «وطن امروز»، یکی از واحدهای پتروشیمی بوعلی سینا در بندر ماهشهر که عصر چهارشنبه دچار حریق شده بود، پس از 3 روز و البته با اذعان مقامات ارشد وزارت نفت به ناتوانی در مهار آتش، خود به خود خاموش شد تا فضا را برای ارسال نامه‌های تشکر و قدردانی دولتی‌ها از یکدیگر مهیا کند! رسانه‌های دولتی در حالی از عادی بودن شرایط و طبیعی بودن این حادثه سخن می‌گفتند که در مصاحبه‌های مدیران استانی و منطقه‌ای هیچ نشانه‌ای از امید و بهبود شرایط نبود. براساس همین نگرانی‌ها بود که بیژن نامدارزنگنه که در شهر دماوند حضور داشت، شبانه عزم سفر کرد و خود را از نزدیکی‌های آتشفشان خاموش دماوند به جهنم پتروشیمی بوعلی رساند تا شاید حضور او تاثیری در فروکش کردن زودهنگام شعله‌های آتش داشته باشد اما واقعیت این بود که آتش‌سوزی مهیب پتروشیمی ماهشهر با دستور وزیر نفت و مصاحبه‌های او خاموش نمی‌شد و اینجا شعار و ژست به کار نمی‌آمد و مهار آتش در انتظار تدبیر بود. این‌بار حتی «باد» هم به کمک دولت نیامد و مطابق اذعان مقامات محلی و آتش‌نشانان، شدت و جهت وزش باد موجب می‌شد بخش زیادی از 10  تن فومی که با هلیکوپترها روی آتش ریخته می‌شد به دلیل وزش باد به اطراف آتش برسد تا خود آتش!
زنگنه که لقب و عنوان «وزیر نفت مفت» را با خود همراه دارد، این‌بار از نزدیک شاهد دود شدن فرآورده‌های ارزشمند و کمیاب نفتی بود تا با چشم خود ببیند که ارزش واقعی نفت در این دولت چیست؟ در این میان، تنها مزیت و فایده حضور وزیر نفت در محل آتش‌سوزی این بود که او به برتری توان آتش بر تدبیر دولت پی برد و به این نتیجه رسید که وزارت نفت برای کنترل و مدیریت بحران ناتوان است؛ چه بحران اقتصادی و قیمت نفت و چه بحران آتش گرفتن فرآورده‌های کمیاب و استراتژیک نفتی! در هر دو بحران، این نفت است که می‌سوزد و تمام می‌شود!
 دیروز سیل، امروز آتش، فردا...
درماندگی وزارت نفت در پیروزی بر آتش پتروشیمی بوعلی، حامل این پیام نگران‌کننده است که دولت برای مقابله با بحران‌های سخت‌تر و حوادث گسترده‌تر چه برنامه‌ای دارد؟ ناتوانی دولت در مقابله با حوادثی که «غیرمترقبه» نام دارند، امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست. در 3 سال گذشته شاهد وقوع چندین سیلاب بودیم که دولت در تمام آنها تقریبا ناکارآمد بود و تنها راه خلاص شدن و فرار برای دولت، این بود که سیلاب‌ها آنقدر مردم و خودروها را با خود ببرند تا خود به خود تمام شوند! در همین‌باره می‌توان به اظهارات عجیب مدیران دولتی در حوادث سیلاب اشاره کرد: «صداهایی از رودخانه برای درخواست کمک می‌شنویم اما به دلیل نبود سیستم روشنایی، امدادرسانی با کندی پیش می‌رود... برخی اعضای ستاد مدیریت بحران در مرخصی هستند... امدادرسانی با 2 ساعت تاخیر آغاز شد!» واقعیت این است که مدیریت بحران‌هایی همچون سیلاب، مستلزم مغتنم دانستن لحظه‌هاست و آغاز امدادرسانی با 2 ساعت تاخیر، یعنی مرگ ده‌ها و شاید صدها نفر! در همین‌باره می‌توان به بحران آلودگی هوا اشاره کرد که دولت برای مهار آن فقط دست به دامان «باد» شد و اگر وزش باد نبود، دولتی‌ها نمی‌توانستند به خاطر «پایان موقت آلودگی هوا در برهه‌ای از زمان» برای یکدیگر نامه تشکر و قدردانی ارسال کنند! امروز نیز ناتوانی و درماندگی دولت برای مدیریت آتش‌سوزی در یک واحد پتروشیمی، نشان می‌دهد که آتش هم مانند سیلاب و آلودگی هوا باید خود به خود خاموش شود و تا آنجا بسوزد و به آتش بکشاند که دیگر چیزی برای سوختن باقی نماند. در این حادثه نیز مانند یکی از حوادث سیلاب (که اعضای مدیریت بحران در مرخصی بودند)، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی که به‌تازگی از سوی زنگنه منصوب شده، تا 2 روز بعد از حادثه در منطقه حضور نداشته است. شباهت دیگر این حادثه با سیلاب‌ها این بود که تأخیر در رسیدن امکانات و هماهنگ شدن نیروها و تجهیزات موجب گسترش بحران شد. مطابق تصاویر منتشر شده در وبگاه‌های وابسته به شرکت صنایع پتروشیمی، شروع آتش‌سوزی با یک انفجار و آتش‌سوزی محدود بود اما به خاطر ضعف مدیریتی و غیبت مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ابعاد آن گسترده‌تر شد. بنابراین دولت از ریشه و اساس برای مدیریت بحران دچار مشکل و ضعف است؛ ضعفی که زنگنه به صراحت (و احتمالا ناخواسته) به آن اشاره کرده است: «عملیات مهار آتش فرمانده ندارد و باید هرچه سریع‌تر فرمانده‌ای متخصص و کاردان برای این عملیات انتخاب شود».
ژنرال به دنبال فرمانده!
«عملیات مهار آتش فرمانده ندارد»؛ این شاید واقعی‌ترین و پذیرفتنی‌ترین اظهارات زنگنه در  چند سال اخیر است! وزیر نفت در حالی بر ناتوانی در مهار آتش و نداشتن فرمانده در این عملیات اقرار می‌کند که تیرماه 1392 برای موجه نشان دادن تغییرات مدیریتی در مجموعه وزارت نفت گفته بود: «گروهبان‌ها باید جای خود را به ژنرال‌ها در صنعت نفت بدهند و افرادی باید وارد وزارت نفت شوند که حرفه‌ای و کاربلد باشند، بنابراین باید گروهبان‌هایی که الان سر کار هستند بروند کار گروهبانی کنند تا ژنرال‌ها کارها را انجام دهند!... در حال حاضر برخی افراد که برای سمت وزارت نفت مطرح می‌شوند به درد این کار نمی‌خورند و تعداد خیلی خیلی اندکی هستند که می‌توانند این کار را انجام دهند!» 3 سال از نیش و کنایه زنگنه به مدیران وقت وزارت نفت می‌گذرد؛ او به قول خود، ژنرال‌های نفتی را وارد وزارت نفت کرده است و اکنون انتظار می‌رود که ژنرال‌ها مشکلی در مدیریت بحران‌های کوچک نداشته باشند و بتوانند از گسترش بحران جلوگیری کنند اما حادثه‌ای که در سطح محدود در یکی از مخازن پتروشیمی بوعلی ماهشهر ایجاد شده بود خیلی زود تبدیل به یک نگرانی ملی شد. مهر در همین‌باره نوشته است: «در 3 سال گذشته بیش از ۷۰ مدیرعامل، معاون وزیر و مدیران ارشد صنعت نفت برکنار شده‌اند و همزمان با برکناری این مدیران، نه‌تنها مدیران معتبر و باتجربه صنعت نفت حاضر به بازگشت نشده‌اند که در طول چند ماه گذشته تعدادی از مدیران به دلیل اختلاف نظر با وزیر نفت برکنار شده یا استعفا داده‌اند. برهمین اساس، مدیرانی که جانشین شده‌اند، نام و نشانی از یک مدیر تمام‌عیار را نداشته و حتی از نظر سوابق کاری در رده‌های پایین‌تری قرار دارند. از سوی دیگر تاکنون وزارت نفت هیچ گزارش جامعی درباره تربیت مدیران نخبه و جوان ارائه نکرده است و در اکثر انتصابات انجام گرفته بویژه در طول ۶ ماه گذشته مدیران بازنشسته یا در آستانه بازنشستگی جایگزین مدیران قبلی شده‌اند».
پیام‌های تشکر و یک تضاد درونی!
در حالی که بحران آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی به اذعان مقامات محلی و شخص وزیر نفت، تقریبا بدون مدیر و فرمانده بود و نیز در شرایطی که اقدامات انجام شده برای مهار آتش بی‌فایده و کم‌اثر  بود، مدیران ارشد دولتی به تقدیر و تشکر از یکدیگر پرداخته‌اند. در همین باره حسن روحانی رئیس‌جمهور از وزیر نفت و عوامل دخیل در مهار آتش تشکر کرده است! احتمالا زنگنه اکنون با یک تضاد درونی مواجه است: چگونه می‌شود کنترل آتش و مدیریت بحران بدون فرمانده باشد اما در نهایت، همه از یکدیگر تشکر کنند! اما شاید وزیر نفت طبق یک سنت و روال اداری، موظف است که پیام تشکر را ابلاغ کند! ایرنا نوشته است: بیژن نامدارزنگنه روز شنبه در جمع عوامل شرکت‌کننده در مهار و خاموش کردن آتش در پتروشیمی بوعلی سینا، مراتب قدردانی دکتر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری را ابلاغ کرد.