گروه فرهنگ و هنر: اهمیت دادن به دغدغه‌ها و درخواست‌های گروه‌های مختلف در شبکه‌های تلویزیونی اقدامی است که رسانه ملی جهت درگیر کردن حجم بیشتری از مخاطبان طی سال‌های اخیر مورد توجه قرار داده است. دانشجویان از گروه‌هایی هستند که اگرچه حجم قابل توجهی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند اما مطالبات، دغدغه‌ها و مسائل مربوط به آنان کمتر در رسانه ملی طرح شده بود. در این میان تقریبا یک سال از پخش مستمر و هفتگی اولین مجله تلویزیونی ویژه دانشجویان در شبکه خبر می‌گذرد. «نبض دانشجو» عنوان برنامه‌ای است که برای نخستین بار در تلویزیون به شکلی هفتگی، مستمر و با نگاهی ملی به فضای دانشگاه، توانسته است جای خالی این نوع برنامه‌ها را در رسانه ملی پر کند. با پایان یافتن قسمت 52 برنامه نبض دانشجو که به طور مرتب طی یک سال گذشته روی آنتن رفت، تصمیم گرفتیم با تعدادی از عوامل این برنامه پیرامون چالش‌ها و فرصت‌های برنامه‌سازی درباره دانشجویان در رسانه ملی به گفت‌وگو بنشینیم. متن گفت‌وگو با محمد رضایتی سردبیر و مدیر تولید، سجاد بلوکات کارگردان و حسین اسدی یکی از مجریان این برنامه را در زیر می‌خوانید.
***
شاید خیلی‌ها طی این سال‌ها، دغدغه برنامه‌سازی برای دانشجویان را داشته‌اند اما این اتفاق نیفتاد تا اینکه شما نبض دانشجو را روی آنتن بردید. از چگونگی شکل‌گیری این دغدغه بگویید.
رضایتی: این دغدغه برای ما جدی بود. با توجه به اینکه زمان زیادی هم از سال‌های دانشجویی ما نمی‌گذرد، خیلی برایمان مهم بود بتوانیم مطالباتی که در سال‌های دانشجویی داشتیم را در رسانه ملی مطرح کنیم. دانشگاه و دانشجو ازجمله حوزه‌های مهم و اثرگذار در فضای فرهنگی – اجتماعی کشور است و به‌عنوان یکی از گروه‌های مرجع شناخته می‌شود. دانشجویان علاوه بر تاثیر کیفی و عمیقی که در مناسبات کشور دارند به دلیل حضور پرتعداد در جامعه (بیش از 4 میلیون و 400 هزار دانشجو در کشور) به طور متوسط همه خانواده‌های ایرانی را درگیر کرده‌اند. با همه وسعت جمعیتی دانشجویان، جای خالی یک برنامه دانشجویی در سیما حس می‌شد و خوشبختانه با استقبال مدیران شبکه خبر تولید برنامه نبض دانشجو شروع شد. موضوع اولین برنامه ما هم کاملا چالشی بود؛ اینکه دانشجویان از طیف‌های مختلف انتظار دارند چه مباحثی در حضور رهبر انقلاب مطرح شود.
تولید هفتگی کار سختی به نظر می‌رسد.
بلوکات: همینطور است بویژه برای ما که غالب گزارش‌های‌مان میدانی تهیه می‌شد. ما در دانشگاه‌های مختلف حضور پیدا کرده و از نزدیک مسائل صنفی و دانشجویی را پیگیری می‌کردیم. این کار سختی است اما به یاری خدا توانستیم 52هفته، بی‌وقفه این برنامه را روی آنتن ببریم. تعاملی که با مدیران شبکه داشتیم از ابتدا این بود که برنامه میدانی باشد. برنامه میدانی هم وقتی به داخل دانشگاه می‌رود، خب نقدهایی هم به جامعه دارد. نقدهایی صریح که هیچ جای دیگر شاید نمونه‌اش پیدا نشود اما این ظرفیت وجود داشت و برنامه ما با همه نقدهای صریحش روی آنتن می‌رفت تا جایی که دانشجویان رسانه ملی را در کنار خودشان می‌دیدند نه به‌عنوان یک سازمان صرفا حاکمیتی.
انتخاب عنوان «نبض دانشجو» برای برنامه عنوان فکرشده‌ای بود؟
رضایتی: عنوان را با فکر انتخاب کردیم. یعنی از همان ابتدا تلاش‌مان این بود نبض ما با نبض دانشگاه و دانشجو بزند. البته امروز این ادعا را نداریم که کاملا هماهنگ با نبض دانشجویان بوده‌ایم اما به‌عنوان اولین گروهی که در این حوزه شروع به فعالیت کرده، در این مسیر گام برداشته‌ایم. واقعا اتفاقات تلخ و شیرین و از وجوه مختلف وقایع مثبت و منفی زیادی در دانشگاه رخ می‌دهد. طبیعتا رصد همه اینها سخت است اما به‌عنوان یک تیم دانشجویی تهیه برنامه، سعی کردیم هم‌سطح دانشجویان باشیم. دانشجویان به منزله گروه‌هایی که در مسائل مختلف از سلف سرویس تا برجام اظهارنظرهای منطقی و درست کم ندارند، در این سال‌ها کمتر دیده شده بودند. این برنامه کمک کرد تا تلقی و ذهنیت واقعی‌تری از دانشگاه در جامعه وجود داشته باشد.
درباره ذهنیت جامعه از دانشگاه توضیح می‌دهید؟
رضایتی: ببینید! تصوری که حتی همین حالا در جامعه وجود دارد، تک‌بعدی است. از بیرون یا دانشگاه را به‌عنوان یک محل برای مناقشه سیاسی می‌بینند یا به‌عنوان محلی صرفا برای گذران عمر و به تاخیر انداختن سربازی یا تصورات دیگر. اما واقعیت دانشگاه چیز دیگری است. مسائل صنفی هست. دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی هست و برنامه‌های فرهنگی هست. موضوعات علمی به معنای واقعی خودش هست و کلی موضوعات دیگر. ما خواستیم این تلقی واقعی درباره دانشگاه را ارائه کنیم. در واقع واقعیت دانشگاه را بدون روتوش نشان بدهیم. البته به خاطر اینکه تولید برنامه دانشجویی بود، محدودیت‌هایی داشتیم.
در واقع دانشگاه را به طور واقعی به رسانه ملی آوردید!
بلوکات: تلاش‌مان این بود. رسانه تا پیش از این هر وقت می‌خواست دانشگاه را نشان بدهد یا مسابقات پل ماکارونی و نجات تخم‌مرغ نشان می‌داد یا اینکه سالی یکبار گزارش درباره 16 آذر. هیچ چیز دیگری در رسانه ملی درباره دانشجویان وجود نداشت.
برای تولید برنامه از دانشجویان هم کمک می‌گرفتید؟
بلوکات: از ابتدا دنبال این بودیم که برنامه را تعاملی پیش ببریم. بعد از چند قسمت ابتدایی دانشجویان برای ما فیلم و گزارش ارسال و کمی بعدتر خودشان گزارش و مصاحبه تولید می‌کردند و برای ما می‌فرستادند. این نشان می‌دهد آنها این را پذیرفته بودند که تلویزیون در کنار آنهاست. گزارش از تجمعات، مراسم، جشنواره‌ها و فعالیت‌های دانشجویی توسط خود دانشجویان برای ما ارسال می‌شد.
همکاری مسؤولان دانشگاهی چگونه بود؟ یعنی با این مساله که تلویزیون به مشکلات دانشگاه‌ها بپردازد، مشکلی نداشتند؟
رضایتی: مشی ما این بود که منصفانه به مسائل بپردازیم. این رویکردهای منصفانه باعث شد مسؤولان دانشگاه‌ها این برنامه را به نوعی مچ‌گیری تلقی نکنند. در واقع نسبت به برنامه گارد نداشته باشند. واکنش‌ها البته متفاوت بود. برخی مسؤولان خودشان پیشنهاداتی برای حل مسائل داشتند، برخی در نقاط چالش برانگیز دانشگاه‌ها همکاری می‌کردند.
اسدی: کاری که ما کردیم به نوعی خط‌شکنی بود. پخش گزارش‌های دانشگاهی با جسارت بیشتر و به دور از برخی محافظه‌کاری‌های مرسوم که البته منطقی هم نیست، باعث شد دانشگاه و دانشجویی را در تلویزیون نشان بدهیم که تا حالا کمتر نشان داده شده بود. در واقع نمونه‌اش را کمتر دیده بودیم. از این رو دانشگاه‌ها برایشان سوژه و محور برنامه ما خیلی جذاب بود. من که خودم برای تهیه گزارش‌ها به دانشگاه‌های مختلف می‌رفتم، متوجه می‌شدم این برنامه چقدر برایشان متفاوت است.
شما در دانشگاه‌های شهرستان‌ها هم حضور پیدا می‌کردید؟
اسدی: بله! اسمش را هم گذاشته بودیم سفر استانی(باخنده). ما واقعا صرف اینکه این برنامه پخش شود، کار نمی‌کردیم. هدف و دغدغه اصلی‌مان حل مشکلات بود. از این جهت گاهی لازم بود خودمان به دانشگاه‌های مختلف برویم. خب این برای ما که هنوز زندگی دانشجویی داریم و برنامه را دانشجویی تولید می‌کنیم خیلی سخت است. اما این کار را کردیم. به دانشگاه‌های مختلف که می‌رفتیم، مسؤولان دانشگاه فکر می‌کردند خودرویی در اختیار ما قرار گرفته یا مثلا خودمان وسیله داریم. اما وقتی با موتور یکی از دانشجویان برای تهیه برنامه می‌رفتیم یا از دانشگاه با تاکسی برمی‌گشتیم ترمینال متوجه می‌شدند خبری نیست. در واقع به معنی واقعی کلمه برنامه‌ها را میدانی تولید می‌کردیم.
به نظر می‌رسد ارتباط خوبی با بدنه دانشجویان برقرار کردید.
بلوکات: بله! خدا را شکر. گزارشگر ما در کنار آنها حضور پیدا می‌کرد. اینطور نبود که تیم برنامه‌ساز ما جای خاصی در دانشگاه‌ها در اختیار داشته باشد یا اینکه میهمانسرایی برای ما در نظر بگیرند. ما با دانشجویان در سلف غذا می‌خوردیم و در خوابگاه‌های آنها استراحت می‌کردیم.
اسدی: یکی از دغدغه‌های اصلی رهبر انقلاب در چند سال اخیر پیرامون فضای دانشگاه‌ها، ارتباط گرفتن با بدنه دانشجویی است. کاری که ما کردیم در راستای همین امر بود. مدیران دانشگاهی به ما می‌گویند با دیدن برنامه شما دقیقا می‌فهمیم کف دانشگاه چه خبر است. از طرفی طی رابطه‌هایی که با دانشجویان گرفتیم امید داریم در سال‌های بعد کمتر دانشگاهی باشد که نبض دانشجو از آنجا برنامه نداشته باشد. ما باید این پویایی و نشاط را نشان بدهیم. البته اجازه هم ندادیم برنامه سفارشی شود. 16 آذر در دانشگاه به شعاع 500متر در دو- سه سالن مجزا طیف‌های مختلف برنامه داشتند. این عزت جمهوری اسلامی است که همه گروه‌ها در آن حق اظهارنظر دارند. ما تلاش کردیم نشان بدهیم برخلاف همه دروغ‌پردازی‌هایی که ممکن است در خارج شود، در جمهوری اسلامی آزادی بیان حتی بیشتر از آنچه فکرش را بکنید وجود دارد. در راستای دغدغه رهبر انقلاب یک قدمی هم برای بحث کرسی‌های آزاداندیشی برداشتیم و بخش ویژه پاتوق دانشجویی را با بحث درباره موضوعات مختلف برگزار کردیم که با استقبال مواجه شد.
خودتان کدامیک از بخش‌های برنامه را بیشتر دوست دارید؟
رضایتی: بخش تور علمی. ما در هر قسمت تلاش کردیم به یکی از دستاوردهای علمی در دانشگاه‌های مختلف بپردازیم. اگرچه در همه 52قسمت این کار را کردیم اما باز گروه‌های زیادی ماندند که نتوانستیم تولیدات علمی‌شان را در برنامه نشان دهیم. ما واقعا دیدیم که در دانشگاه هستند گروه‌هایی که آن رسالت اصلی دانشجویی را با جدیت دنبال می‌کنند. برای مردم هم جذاب بود. یعنی بازخوردهایی که داشتیم نشان می‌داد این بخش از برنامه عام‌پسندتر است. مردم همین که می‌بینند اینقدر نیروی داخلی می‌تواند دقیق و ابتکاری در حوزه‌های مختلف علمی وارد شود، خوشحال می‌شوند.
بلوکات: برای من هم بخش تور علمی دوست‌داشتنی‌تر بود.
اسدی: تور علمی و پاتوق دانشجویی. ما در پاتوق صراحت به خرج دادیم و نظرات دانشجویی را با ظرفیت انتقادی بالا منعکس کردیم. در واقع یک نوع کرسی آزاداندیشی بود. این انعطافی که نشان داده شد، بازخورد خوبی داشت.
نکته‌ای اگر مدنظرتان هست بفرمایید.
بلوکات: یکی از شیرین‌ترین بخش‌های برنامه برای ما این بود که موضوعی را پیگیری می‌کردیم و به نتیجه می‌رسید و حل می‌شد. این خیلی خوشحال‌کننده بود، چرا که تلاش ما این بود هرچند کوچک مسائل صنفی دانشگاهی به شکلی حل شود. اگرچه شاید حجم مسائل زیاد است اما در اندازه خودمان تلاش کردیم در سطح
دانشجویان باشیم.
رضایتی: نبض دانشجو تلاش کرد با نبض دانشگاه و دانشجو هماهنگ بزند. علاوه بر برنامه‌های مرتبی که داشتیم، در13آبان و 16آذر، ایام اعتکاف، ایام امتحانات و مناسبت‌های دیگر پوششی که مناسب بود از برنامه‌ها دادیم و امیدواریم در مهرماه با تندتر شدن نبض دانشگاه و دانشجو ماهم فعالیت جدی‌تر و صریح تری داشته باشیم.
اسدی: به نظر من دانشگاه‌های ما بر خلاف آنچه برخی با تبلیغات سعی می‌کنند به نفع خودشان مطرح کنند، اصلا امنیتی نیستند. دانشگاه‌های ما بانشاط، پرشور و پرحرارت هستند. مباحث علمی هم در آنها دنبال می‌شود. دانشگاه‌های ما تک‌بعدی نیستند و مسؤولان نباید بازی‌های سیاسی خود را به دانشگاه بکشند و از این محیط پرشور سوءاستفاده کنند. ارتباط چهره به چهره ما با دانشجویان زیاد است. فکر می‌کنم «نبض دانشجو» تا حد قابل قبولی توانسته اعتماد دانشجویان را به خود جلب کند. شاید در برخی موارد به برنامه و کار بنده و دوستانم انتقاداتی وجود داشته باشد اما طبق رصدی که صورت گرفته، نوع پرداخت به موضوعات و سوژه‌ها مورد علاقه و استقبال دانشجویان است.