روز 23 تیر 57 «هرالد تریبون» نوشت: در حالی که عملکرد ساواک بویژه درباره شکنجه زندانیان سیاسی همواره مورد انتقاد بوده، سیا ارتباط خود با این سازمان را ادامه داده و «نیویورکتایمز» نیز نوشت: در حال حاضر بیش از 250 افسر ایرانی در آمریکا فنون سرکوب تظاهرات و اعمال شکنجه بر زندانیان سیاسی و مردم را فرامیگیرند.
روز 23 تیر 57 دو روزنامه پرتیراژ آمریکا در گزارشهای مستندی به ارتباط گسترده ساواک با سازمان سیا اشاره کردند. «هرالد تریبون» مقالهای را به قلم «نیکلاس گیج» با عنوان «صادرات ایالات متحده و امنیت شاه» چاپ کرد. در بخشی از این مقاله آمده است: «کوشش درباره سیاستهای آزادسازی تا جایی به عمل میآید که با اهداف شاه مغایرتی ایجاد نکند و این بدان علت است که ایران یکی از کشورهایی است که بیش از حد از ایالات متحده کالا وارد میکند [...] ایالات متحده همچنین شاه را در ایجاد، سازماندهی و تجهیز نیروهای امنیتی بویژه ساواک، یاری کرده است».
این مقاله میافزاید: «ساواک که توسط سازمان سیا در سال 1957 [1335] تشکیل شد، افراد خود را تحت برنامههای گوناگون در آمریکا آموزش داده و این وضع تا اواخر دهه 1960 ادامه داشته است. این در حالی است که روشهای ساواک همواره مورد انتقاد قرار داشته است. این انتقاد که بیشتر به شکنجه زندانیان سیاسی برمیگشت، مقامات آمریکایی را وادار کرد کمکها را متوقف کنند [...] اما سیا تماس نزدیک خود را با ساواک حفظ کرده است و اغلب در عملیات مشترکی که کشورهای جهان سوم، بویژه شوروی و عراق و افغانستان را شامل میشود، همکاری میکنند».
نیکلاس گیج افزوده است: «در حال حاضر 50 مامور سیا در شعبه این سازمان در ایران فعالیت دارند و قرار است دستکم یکصد تن از کارشناسان بازنشسته ضدجاسوسی برای شرکتهای خصوصی ایالات متحده که برای ایجاد عملیات یک شبکه کنترل پیچیده مکالمات رادیویی در خدمت ایران هستند، بر آنها اضافه شود. اینکه این کارشناسان چگونه بازنشسته شدهاند، خود جای سوال دارد. ایران از زمانی که دولت ترکیه پایگاههای سیا را در کشور خود تعطیل کرد، مهمترین پایگاه سیا برای رهبری، جمعآوری و ضبط علائم رادیویی اتحاد شوروی، عراق و افغانستان بوده است. یکی از هدفهای اصلی سیا در داخل ایران، نظارت بر وفاداری نیروهای مسلح نسبت به شاه است و با اینکه درباره افسران ارشد شکی وجود ندارد، اطمینان کمتری درباره وفاداری افسران جوانتر دیده میشود».
روزنامه پرتیراژ «نیویورکتایمز» نیز در گزارشی به موضوع روابط ویژه ساواک و سیا پرداخت و نوشت: «به طوری که معلوم است، مشاوران آمریکایی در تاسیس و تشکیل سازمان امنیت ایران فعالانه شرکت داشتهاند و این افسران آمریکایی بودند که نیروهای امنیتی را در ایران سازمان دادند و این سازمان را به جدیدترین وسایل مجهز کردند. ساواک را سیا تاسیس کرد و سپس سازمان جاسوسی اسرائیل در تحکیم و بسط آن شرکت مستقیم داشت».
«نیویورکتایمز» افزوده است: «20 تن از افسران عالیرتبه ساواک در پایگاه نظامی دریایی در ایالت ویرجینیای آمریکا، تعلیمات لازم را دیدند و سپس در کاخ سازمان جاسوسی مرکزی آمریکا (سیا) دوره ویژه سیاسی و جاسوسی را طی کردند. دیگر ماموران ساواک نیز در آمریکا تعلیم داده شده و میشوند. گفته شده اینک بیش از 250 افسر ایرانی در آمریکا تعلیم میبینند که قسمت اعظم آنها افسران ساواک هستند که در آمریکا فنون سرکوب تظاهرات و اعمال شکنجه بر زندانیان سیاسی و مردم را فرامیگیرند [...] اخبار و اطلاعات بین سیا و ساواک به طور مداوم مبادله میشود و این دو سازمان دارای روابط بسیار نزدیکی هستند، به طوری که اکثراً در امور مربوط به کشورهای ثالث مشترکاً عمل میکنند».
منبع: روزشمار انقلاب اسلامی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی