گروه بین‌الملل: کودتای نافرجام 15 جولای علیه دولت رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه نه‌تنها پیامدهای داخلی از جمله پاکسازی را که شامل ده‌ها هزار قاضی، استاد، نیروی امنیتی، افسران عالی‌رتبه و کارمندان دولتی شده، به دنبال داشت بلکه موجب شد آنکارا گام‌هایی را در 2 سطح منطقه‌ای و جهانی با هدف بازنگری در روابط با کشورها بردارد. به‌نحوی که حمایت یا مخالفت با کودتا به مبنایی برای تعیین خط‌مشی سیاست خارجی دولت اردوغان تبدیل شده است. در همین راستا، تدابیر و اظهارات غافلگیرکننده اردوغان و مقام‌های دولتش این روزها زیاد شده است. بن‌‌علی ییلدریم، نخست‌وزیر و مرد شماره 2 ترکیه بارها درباره بیهوده بودن جنگ در سوریه و ضرورت متوقف کردن حمام خون و بازگشت به سیاست به صفر رساندن مشکلات با همسایگان سخن گفته است. اما اظهارات جنجالی در این‌باره این‌بار از زبان اردوغان بیان شده است و چه‌بسا غافلگیری بزرگ‌تری را شکل دهد. به نوشته روزنامه صباح ترکیه، اردوغان از موضع‌گیری بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه در قبال کودتای نافرجام در ترکیه تقدیر کرده و گفته است که به‌رغم دشمنی خونی که بین او و همتای سوری‌اش بوده اما اسد کودتا را محکوم کرد در حالی که دیگر همپیمانانش از پشت به او خنجر زدند. رئیس‌جمهور ترکیه از مواضع عربستان، آمریکا و اروپا نسبت به کودتای نافرجام انتقاد کرد و گفت: در حالی که ما نیازمند حمایت آنها بودیم آنها از پشت به ما خنجر زدند. این نخستین‌بار است که اردوغان از همتای سوری‌اش تقدیر می‌کند و این شاخصه‌ای برای بازنگری در روابطش با کشورهای همجوار و کاهش دشمنان و بیشتر کردن دوستانش است. براین اساس، بشار اسد در محکومیت کودتای ترکیه گفته بود: این کودتا بازتاب بی‌ثباتی و تنش‌های داخلی ترکیه و بویژه در سطح اجتماعی است و اینکه در این کشور چه کسی روی کار بیاید، موضوعی داخلی است و وی همانند اردوغان در امور کشورش دخالت نخواهد کرد و نخواهد گفت که اردوغان باید برود یا بماند.
ترکیه به آلمان اعتراض کرد
به دنبال اقدام مقامات آلمان در ممانعت از سخنرانی رئیس‌جمهور ترکیه از طریق ارتباط ویدئویی برای حامیانش در کلن، وزارت خارجه ترکیه دوشنبه کاردار سفارت آلمان را احضار کرد. طبق این گزارش، هزاران تن از طرفداران رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه روز یکشنبه درکلن گرد هم آمدند تا علیه کودتای نظامی نافرجام 15 جولای، اعتراض کنند و اردوغان نیز قصد داشت از طریق کنفرانس ویدئویی در این گردهمایی سخنرانی کند اما دادگاه عالی آلمان در بحبوحه نگرانی‌ها نسبت به اینکه ممکن است تنش‌های سیاسی در ترکیه به آلمان نیز کشیده شود، با سخنرانی سیاستمداران ترکیه مخالفت کرد. پیش‌تر درگیری‌های خشونت‌آمیز میان ترک‌های ناسیونالیست و کردها در آلمان که خانه بزرگ‌ترین جمعیت ترکیه‌ای‌های اروپا است، رخ داده بود.
رئیس ستاد ارتش آمریکا در اینجرلیک
از زمان کودتای نافرجام در ترکیه، تئوری‌های توطئه فراوانی از طرف این کشور مطرح شده است و یکی از این تئوری‌ها این است که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) تامین مالی این کودتا را به عهده داشته و یک ژنرال بازنشسته آمریکایی نیز از افغانستان آن را هدایت می‌کرده است. در بحبوحه اتهام‌زنی مقام‌های آنکارا به واشنگتن، ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، دوشنبه وارد پایگاه نظامی اینجرلیک در جنوب ترکیه شد و با نظامیان آمریکایی مستقر در این پایگاه هوایی دیدار کرد. به عقیده برخی کارشناسان، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا در سفر خود به ترکیه درباره 5 پرونده با همتای ترک خود و دیگر مقامات ترکیه بر سر میز مذاکره خواهد نشست. کارشناسان با تاکید بر اینکه سفر رئیس ستاد ارتش آمریکا به ترکیه نخستین دیدار نظامیان ارشد 2 کشور در پی کودتای ضد اردوغان است، عقیده دارند مسائل حساسی که موجب تنش میان
2 کشور است در این سفر مورد مذاکره قرار خواهد گرفت. به عقیده آنان، استفاده کودتاچیان از 2 پایگاه اینجرلیک و دیاربکر در جنوب و جنوب شرق ترکیه در جریان کودتا درحالی که نیروهای آمریکایی دراین پایگاه‌ها حضور دارند، چگونگی همکاری
2 کشور پس از این در مبارزه با داعش، اختلافات 2 کشور بر سر حمایت آمریکا از کردهای سوریه موسوم به اتحاد دموکراتیک و شاخه نظامی آن که از نظر دولت ترکیه گروهی تروریست و همدست «پ‌ک‌ک» است، موضوع استرداد فتح‌الله گولن که از سوی دولت ترکیه به عنوان رهبر جماعت نور و عامل اصلی کودتای اخیر ترکیه معرفی شده و ارتباط احتمالی محافل آمریکایی با کودتای ترکیه، 5 پرونده‌ای است که در کیف رئیس ستاد ارتش آمریکا خواهد بود. اردوغان جمعه گذشته به اظهارات یک مقام بلندپایه ارتش آمریکا که از پاکسازی‌های گسترده در میان سران ارتش ترکیه ابراز نگرانی کرد، گفت: اینها با اظهارات خود نشان می‌دهند که در قبال کودتای نافرجام، در کجا ایستاده‌اند. رئیس‌جمهوری ترکیه با متهم کردن فرمانده آمریکایی به اظهارنظر در ورای اختیارات و مسؤولیت خود، گفت: متاسفانه اینها به جای اینکه از مردم و دولت ترکیه به خاطر ایستادگی شجاعانه در قبال کودتا تقدیر و تشکر کنند، در کنار کودتاگران می‌ایستند.
ترکیه در افغانستان می‌ماند؟
در حالی‌که فرضیه‌هایی مبنی بر مشارکت یک ژنرال آمریکایی مستقر در افغانستان در کودتای ترکیه وجود دارد، ادامه ماموریت ارتش ترکیه در افغانستان سوال‌برانگیز شده است. روزنامه حامی دولت ترکیه در گزارشی اعلام کرد که این کودتا توسط سازمان سیا حمایت مالی شد و همچنین توسط ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا با استفاده از تلفن از افغانستان هدایت می‌شده است. پیش از این، جان نیکلسون، فرمانده ارشد نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان اعلام کرد که کودتا در ترکیه هیچ تاثیری بر حمایت آمریکا از افغانستان و جنگ علیه طالبان ندارد. همچنین چند روز پس از کودتای ترکیه، جوزف دانفورد، رئیس ستاد ارتش آمریکا به افغانستان سفر کرد و با فرمانده ارشد نیروهای آمریکایی و ناتو در این کشور درباره اوضاع ترکیه بحث و گفت‌وگو کرد. برخی کارشناسان بر این باورند که کودتای اخیر در ترکیه بر توانایی‌های ارتش این کشور برای اجرای وظایف خود در ماموریت‌های خارجی از جمله ناتو در افغانستان تاثیر منفی می‌گذارد. براساس وب‌سایت ناتو، ترکیه 523 نظامی در افغانستان دارد که بیشتر آنها در پایگاه مرکزی در کابل مستقر هستند. کارشناسان بر این باورند که احتمال آن می‌رود تا ترکیه مانند عراق نیروهای خود از افغانستان را خارج کند. ترکیه از سال 1952 میلادی عضو ناتو شد و نظامیان این کشور در کنار نیروهای آمریکایی در افغانستان نیز حضور دارند.