کودتای 28 مرداد، کودتایی بود از پس کودتای نافرجام 25 مرداد که در روز نخست بیشتر جنبه دیپلماتیک داشت و قرار بود با نامه‌نگاری همه چیز حل و فصل شود اما در 28 مرداد با چماق شعبان بی‌مخ این اتفاق افتاد. یکی از کسانی که 25 مرداد در همان ابتدای شب دستگیر شد و بعد از بی‌سرانجامی کودتا روز بعد آزاد شد، دکتر فاطمی، وزیر امور خارجه دولت مصدق بود که به محض آزادی در میدان بهارستان سخنرانی کرد و چند روز بعد هم بعد از کودتای 28 مرداد به همان دلیل اعدام شد. متن این سخنرانی را روزنامه باختر که مدیر مسؤولی‌اش را خود دکتر فاطمی بر عهده داشت منتشر کرده بود.    «مردم قهرمان تهران! مردم قهرمان! تعظیم به احساسات پاک شما، مردم قهرمان تهران! تعظیم به وفاداری و ثبات شما، شما مردم قهرمان تهران موجب این اوضاع هستید، شما مردم قهرمان تهران پیشقدم و پیشاهنگ نهضت ملی ایران بودید، شما برای اولین مرتبه از همین میدان بهارستان فریاد برآوردید و هموطنان شهرستانی را متوجه حقوق از دست رفته خود کردید.
هموطنان عزیز! وضع مزاجی من طوری نیست که بتوانم زیاد صحبت کنم ولی در مقابل احساسات پاک، احساسات صمیمانه و سرشار شما چاره‌ای نداشتم جز اینکه برای عرض تشکر و تعظیم در مقابل احساسات شما پشت میکروفن قرار بگیرم.
هموطنان! چو تیره شود مرد را روزگار/ همه آن کند کش نیاید به کار [شعر از سعدی] هموطنان! دیشب وقتی شصت تیر گارد شاهنشاهی به طرف من نشانه‌روی می‌کرد، من چون به اراده شما، به ثبات و عقیده شما ایمان کامل داشتم می‌دانستم که نهضت ملی نخواهد مرد. [نیمه شب 25 مرداد کودتاگران به خانه دکتر فاطمی ریخته و پس از ضرب و شتم او و همسرش، وی را بازداشت می‌نمایند].  هموطنان! فرزند آن پدری که قرارداد 1933 را 60 سال تمدید کرد، می‌خواست نهضت شما را از بین ببرد. پدرش 20 سال عامل کمپانی نفت جنوب بود و 40 سال دیگر را برای پسرش گذاشت. [منظور رضا شاه است]. هموطنان! امروز وظیفه شما حساس‌تر و مشکل‌تر از هر روز است، امروز شما باید نشان بدهید ملتی هستید که می‌توانید روی پای خود بایستید و هر مانع هر چه باشد را از میان بردارید. هموطنان! به آنها که می‌گویند نهضت ملی شما رنگ خارجی دارد، بگویید ملت ایران برای نفوذ خارجی به قدر پشیزی ارزش قائل نیست. برای شما آن کسی که خارج از مرز شما است خارجی است [کنایه به شاه است که فرار کرده بود]. استعمار سیاه و سفید، استعمار سیاه و سرخ برای شما علی‌السویه است. هموطنان! جنایات دربار پهلوی روی جنایات ملک فاروق را سفید کرد. [پادشاه وقت مصر بود که 3 روز بعد از کودتای ۲۳ ژوئیه ۱۹۵۲ / 1331 خورشیدی مجبور به استعفا از سلطنت به نفع پسر 6 ماهه‌اش فواد می‌شود.]
هموطنان! اسلحه‌ای که به قیمت عرق جبین شما تهیه شده بود، فرزند عاقد قرارداد 1933 [شاه] می‌خواست علیه نهضت شما به کار اندازد. هموطنان! خائن همیشه خائف است. روزی که صدای رادیو تهران بلند شد، آن دقیقه‌ای که گفت نقش کودتای اجنبی، قوای خائن، نقش برآب شد، راه اولین سفارتی را که انگلستان دارد در پیش گرفت. [منظور فرار شاه از رامسر به بغداد و سپس رم است].
هموطنان! امروز روزی است که فرد فرد شما سرباز مراقب و بیدار وطن باید باشید. امروز شما آمدید و یک بساط ننگینی را که یک کلنل انگلیسی 32 سال قبل برای حفظ منافع انگلستان در نفت جنوب در ایران پایه‌گذاری کرد، واژگون و سرنگون کردید.[ منظور کودتای 1299 رضاخان با حمایت ژنرال آیرون ساید انگلیسی علیه قاجاریه است.] امروز شما باید دست به دست فرزند رشید وطن دکترمحمد مصدق بدهید و برای ایرانِ نو، ایرانِ آباد، ایران دور از تحریکات اجنبی، طرح آینده را بریزید. هموطنان! شکر خدا را که آخرین پایگاه 30 ساله نفوذ انگلستان یعنی دربار ننگین پهلوی آنچنان منهدم شد که جز اراده شما اراده دیگری نمی‌توانست بدون آنکه خون از دماغ کسی بریزد این کانون فساد، این کانون ننگ را منهدم کند. هموطنان! وظایف سنگین این دقایق بحرانی را فراموش نکنید و از همین دقیقه که در اینجا هستید و از آن دقیقه‌ای که اینجا را ترک می‌کنید، مواظب‌تر، مراقب‌تر و بیدارتر از همیشه باشید. خدای ایران بزرگ است، خدای ایران نخواست که نهضت شما واژگون شود. فرزند پهلوی می‌خواست، فرزند عاقد قرارداد 1933 [رضا شاه] می‌خواست به جنگ خدا برود، می‌خواست به جنگ ملت، به جنگ اجتماع که یک نمونه عالی‌ترین مظهر اراده خداست برود. خدا او را آنچنان به زمین زد که هیچکس دیروز در چنین ساعتی حتی در مخیله خود تصور نمی‌کرد. خدای ایران، خدای بزرگ وطن، نگهدار و نگهبان شما باشد».
*منبع: روزنامه باختر امروز