مالک شیخی*: مطالبه‌گری براساس آرمان‌های انقلاب اسلامی، قوانین و چشم‌انداز‌های نظام، موضوعی است که در پیچ تاریخی این روزها، همتی مستمر می‌طلبد. از آنجا که برداشتن کوه مشکلات همواره با برداشتن سنگریزه‌ها آغاز می‌شود و با توجه به سعه صدر اندکی که از دولت محترم در برابر منتقدان و دلسوزان سراغ داریم، این نوشتار سعی دارد به یکی از کوچک‌ترین مطالبات (و نه به معنای کم‌اهمیت‌ترین) بپردازد. یکی از مطالبات مورد تاکید رهبر معظم انقلاب، استفاده از تعبیر «غرب آسیا» به جای اصطلاح «خاورمیانه» است که به نفی سلطه فرهنگی در قالب واژگان و زبان اشاره دارد. به طوری که معظم‌له مردادماه سال گذشته با اشاره مجدد به این موضوع فرمودند: «این منطقه‌ای که اروپایی‌ها اصرار دارند اسم آن را بگذارند خاورمیانه یعنی خاور را، شرق را به نسبت اروپا می‌سنجند. یک‌جا شرق دور است، یک جا شرق میانه است، یک جا شرق نزدیک است؛ این تکبر اروپایی‌ها [را ببینید!] از اول اینجا شده «خاورمیانه»، اسم خاورمیانه غلط است، اینجا غرب آسیاست». این موضوع که توسط استعمارگران اروپایی براساس نظریه «اروپامحوری» بنا شده است یکی از مصادیق سلطه استعمار با واژه‌سازی و نهادینه نمودن آن در زبان ملت‌هاست، چرا که حتی به اذعان دانشمندان اروپایی: «زبان، تجلی‌گاه فرهنگ است و به وسیله آن می‌توان ارزش‌ها و مسائل فرهنگی را منتقل کرد». (استارکی، 1999)
نکته اینجاست که با این وجود، وزارت امور خارجه دولت تدبیر و امید به‌عنوان متولی حوزه دیپلماسی و مرجع واژه‌های سیاسی، در سایت رسمی خود، همچنان ایران را یکی از کشورهای خاورمیانه(!) معرفی کرده و در بسیاری از بیانیه‌ها، ساختارهای دستگاه‌های دولت و سخنرانی‌های مسؤولان نیز تعبیر «خاورمیانه» استفاده می‌شود و پیرو آن، سایر دستگاه‌ها و انگلوفیل‌های وطنی نیز با مرجعیت لغات و واژگان وزارت امور خارجه به‌عنوان نهاد مرجع اصطلاحات سیاسی، آن را پذیرفته و اصطلاح «خاورمیانه» را واژه‌ای مرسوم و صحیح می‌پندارند. حال باید سوال نمود: چگونه است که این وزارتخانه در بخش مصوبات و آیین‌نامه‌های خود، برای «انجام شکارهای تفریحی توسط مقامات عالیرتبه خارجی در مناطق جنوب کشورمان» آیین‌نامه خاص، نمایه می‌کند (ماده 7 آیین‌نامه شماره 3346ت22805‌ه‍) اما یک مصوبه یا آیین‌نامه برای ابلاغ مطالبه صریح رهبری درباره عدم استفاده از اصطلاح «خاورمیانه» ندارد؟! ناگفته پیداست وقتی «مقررات تشکیلاتی، استخدامی، مالی و انضباطی وزارت امور خارجه» از سال 52 همچنان به‌روز نشده و حتی واژه «همایون شاهنشاهی» نیز از آن حذف نگردیده، دیگر حرفی برای گفتن باقی نمی‌ماند! از آنجا که اصل مطالبه‌گری بارها در سخنان مقام معظم رهبری به‌عنوان یکی از انتظارات معظم‌له از دانشجویان مطرح شده، این موضوع توسط نویسنده این یادداشت، با یکی از ادارات مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه  در میان گذاشته شد و این اداره ابراز داشت موضوع مطروحه باید از طریق نامه به وزارت امور خارجه ارسال شود تا نسبت به آن تصمیم‌گیری شود. با توجه به عدم دسترسی نویسنده به رسانه‌های ممنوعه‌ای نظیر «توئیتر» و «فیسبوک» که دولت اعتدال آنها را تنها راه ارتباطی خود با مردم قرار داده است، جهت تسریع در اجرایی شدن این موضوع، نامه ارسالی به وزارت امور خارجه در این رسانه منتشر می‌شود. لازم به ذکر است نگارنده این مرقومه به‌عنوان کوچک‌ترین پیاده‌نظام فرهنگی کشور، سعی در پیگیری کمترین مطالبات رهبر معظم انقلاب داشته لذا رویکرد این نامه، بررسی مفاهیم سیاسی و ژئوپلیتیک نبوده و صرفاً به‌عنوان یک موضوع فرهنگی به آن پرداخته شده است. امید که این تذکر دلسوزانه، با توبیخ، تنبیه، تهدید و تعقیب و تطمیع و تیغ گازانبر دولت اعتدال روبه‌رو نشود.
 متن نامه به وزیر امور خارجه
بسمه تعالی
جناب آقای دکتر محمدجواد ظریف
وزیر محترم امور خارجه دولت تدبیر و امید
با سلام
احتراماً چنانکه مستحضر هستید یکی از مطالبات رهبر معظم انقلاب در خصوص جلوگیری از سلطه فرهنگی و هژمونیک اروپا، عدم استفاده از تعابیر و واژه‌هایی است که هدف استعمارگران از به‌کارگیری و ترویج آنها، سلطه‌پذیر نمودن ملت‌هاست. یکی از این موارد، واژه‌سازی «خاورمیانه» است. زبان و واژگان آن، به‌عنوان نیروی انسجام‌دهنده، نقش ویژه‌ای در بسترسازی، تکوین و بالندگی فرهنگی و تحقق هویت ملی دارد. شایسته است در دوران اکنون که پایداری و فداکاری سربازان جبهه مقاومت از حزب‌الله و سپاه قدس ایران تا فاطمیون و سپاه بدر، کشورمان را به قدرت اول منطقه مبدل نموده و بر نظریه «اروپامحوری» خط بطلان کشیده است، ما نیز در این طلوع پرغرور، واژگان سیاسی مخصوص خود را به دنیا مخابره کنیم. همچنین کمترین انتظار از جنابعالی این است: حال که به‌رغم تذکرات دلسوزانه رهبر فرزانه انقلاب، شما نیز به اصرار خود، زخم پنجه‌های چدنی استعمارگران اروپایی و آمریکایی را از زیر دستکش مخملی آنها با تجربه تلخی به نام «برجام» احساس کرده‌اید، لااقل سلطه فرهنگی آنها را در قالب واژگان نپذیرید. لذا با توجه به اصل 152 قانون اساسی کشور مبنی بر «نفی هرگونه سلطه‏پذیری در سیاست خارجی کشور» و با توجه به سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه، ذیل بخش تعالی و مقاوم‌سازی فرهنگی، بند ۷۳ با موضوع «توجه ویژه به توسعه و تجلی مفاهیم، نمادها و شاخص‌های هویت اسلامی- ایرانی در ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور» و بند 68 با موضوع «تلاش برای تبیین ارزش‌های انقلاب اسلامی»، مقتضی است نسبت به عدم استفاده از اصطلاح «خاورمیانه» و توجه به منویات مقام معظم رهبری در این خصوص، همچنین تدوین مصوبه یا بخشنامه‌ای جهت استفاده از اصطلاح «غرب آسیا» به جای «خاورمیانه» در بیانیه‌ها، رسانه‌های وزارت امور خارجه و سخنان مسؤولان و مدیران این وزارتخانه، اقدام لازم را مبذول فرمایید. امید که اجرای مطالبات مقام معظم رهبری و توجه عمیق به فرامین معظم‌له، در قالب عملیات توأم با درایت و مدیریت خردمندانه، علمی و همه‌جانبه و دقت در دیپلماسی هدفمند کشور، همراه با حفظ منابع ملی، باعث تحولات چشمگیری در همه شؤون اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور گردد.
برادر کوچک شما
*دانشجوی دکترای مدیریت فرهنگی