عبدالباری عطوان: خبری که روزنامه الشرق الاوسط پنجشنبه منتشر و در آن تأکید کرد اسماعیل حقی تاکین، ژنرال و دیپلمات سابق ترکیه و معاون رئیس حزب «الوطن» 5 بار به دمشق سفر کرده و در جریان آنها با مسؤولان ارشد سوریه از جمله بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه در چارچوب تلاش‌هایش برای ایجاد همگرایی بین 2 کشور همسایه دیدار کرده است، ما را غافلگیر نکرد. تاکین برای دولت و دستگاه‌های اطلاعاتی سوریه شناخته شده است. او کسی است که در جریان بحران سابق بین ترکیه و سوریه در پی حملات حزب کارگران کردستان با آنها مذاکره کرد و به مهندسی توافق «اضنه» در سال 1998 موفق شد؛ توافقی که به تبعید عبدالله اوجالان، رهبر پ‌ک‌ک به نایروبی و سپس به بازداشت و تحویل وی به آنکارا منتهی شد. وی یعنی ژنرال تاکین به‌عنوان مرد ماموریت‌های سری دشوار معروف خوانده می‌شود. مذاکرات سری بین ترکیه و سوریه از ماه مه گذشته بویژه از زمان استعفای احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر و رئیس حزب حاکم «عدالت و توسعه» و انتخاب بن‌علی ییلدریم به جانشینی وی آغاز شده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه با این عزل و نصب تصمیم گرفت سیاست‌های خود در پرونده سوریه را مورد بازنگری قرار دهد و از روسیه عذرخواهی کند و همچنین باب گفت‌وگو با دمشق از طریق دروازه ایران را باز کند. یک منبع موثق در ترکیه برای ما درباره دیدارهای سری و محرمانه‌ای میان سرهنگ علی مملوک، مسؤول ارشد امنیتی در دمشق و همتای ترکی‌اش، هاکان فیدان در تهران و الجزایر سخن گفت و تأکید کرد افسران دستگاه‌های اطلاعاتی طرفین بارها در دمشق و آنکارا ملاقات کرده‌اند. ییلدریم در روز نخست تصدی سمتش تأکید کرد که برای به حداقل رساندن اختلافات با همسایه‌ها تلاش خواهد کرد. او جنگ در سوریه را بیهوده خواند. جدی‌ترین چیزی که ژنرال تاکین به روزنامه الشرق‌الاوسط گفت، این پیش‌بینی بود که «نظام سوریه به شهر حلب باز می‌گردد» و «ارتش جمهوری عربی سوریه با پشتیبانی روسیه وارد آن خواهد شد». وی اظهار داشت روابط سوریه و ترکیه بزوی به روال عادی خود بازخواهد گشت. اردوغان متوجه شد قربانی توطئه عربی- آمریکایی شده که وی را در باتلاق سوریه و رویارویی با روسیه - بزرگ‌ترین همپیمان منطقه‌ای ترکیه- گرفتار کرده است. این سیاستمدار حرفه‌ای تصمیم گرفت انقلابی را در سیاست‌های کشورش رهبری کند که در چارچوب آن با روسیه و سوریه آشتی و روابطش با ایران را تقویت کند. متحدان سابق اردوغان از میان کشورهای عربی و آمریکا قطعا از این نیات او آگاه بودند و اگر آنها  پشت کودتای 15 ژوئیه گذشته نبودند، به دلیل شکست آن دچار ناامیدی نمی‌شدند و حالت «بی‌تفاوتی» که بر روابط ترکیه و عربستان سعودی در حال حاضر حاکم شده است و نیز پایان ماه عسل روابط بین طرفین که تنها یک‌سال دوام آورد، آن را توجیه می‌کند. ورود نیروهای ترکیه به شهر مرزی جرابلس نخستین گام برای اجرای عملی تفاهم‌های سری سوریه و ترکیه است و ممکن است در مقابل، نه‌تنها مرزهای ترکیه و سوریه روی عناصر افراطی بسته و تمام شریان‌های امدادی آنها قطع ‌شود بلکه ارتش سوریه وارد حلب ‌شود. چه‌بسا برخی استدلال می‎کنند بیش از 1200 تن از نیروهای وابسته به «ارتش آزاد سوریه»، پس از آنکه در «غازی‌عینتاپ» (قازان‌تپه) آموزش دیده‌اند، با همراهی نیروهای ترکیه وارد این شهر شدند. این استدلال درست است ولی این نیروهای معارض سوری در اصل وابسته به گروهک‌هایی هستند که ترکیه آنها را تاسیس و پشتیبانی کرده است نظیر «حرکت نورالدین زنکی» و جنبش السلطان مراد. اردوغان روابط با اسرائیل را کاملا عادی‌سازی و در پی آن، شرط لغو محاصره نوار غزه را ساقط کرد و منافع کشورش را در راس همه امور قرار داد و بعید نیست همین اقدام را با همین هدف با معارضان سوری نیز انجام دهد. تازه‌ترین نسخه راه‌حل سیاسی در سوریه که در حال متبلور شدن است (تشکیل) دولت سوریه فراگیر است که معارضان «میانه‌رو» در آن برخی پست‌های غیرحاکمیتی را برعهده می‌گیرد و در مقابل رئیس‌جمهور بشار اسد سوگند می‌خورد و سپس مرحله انتقالی که ممکن است به طول بینجامد و حتی شاید مرحله‌ای پایدار باشد، آغاز می‌شود. این امر را اظهارات اخیر اردوغان تفسیر می‌کند که در آن موافقت خود را با حضور بشار اسد در مرحله انتقالی اعلام کرد. خدا بهتر می‌داند.