محمد پورغلامی: در بخشی از پیام حج رهبر انقلاب در توصیف آل‌سعود، از اصطلاح «شجره ملعونه» استفاده شده است. این اصطلاح که برگرفته از متن قرآن کریم است اشاره به ماجرای رؤیایی دارد که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دیده‌اند. در آیه ۶۰ سوره اسرا چنین آمده است: «وَ إِذْ قُلْنا لَکَ إِنَّ رَبَّکَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَه.. لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَه.. الْمَلْعُونَهَ فِی الْقُرْآنِ وَ نُخَوِّفُهُمْ فَما یَزِیدُهُمْ إِلَّا طُغْیاناً کَبِیراً؛ و چون برایت گفتیم: براستی پروردگارت به مردم احاطه داشته و آن رؤیایی را که به تو نمایاندیم و (نیز) آن درخت لعنت‌شده در قرآن را، جز وسیله‌ای برای امتحان مردم قرار ندادیم. و ما بیم‌شان می‌دهیم، پس ایشان را به‌جز طغیانی بزرگ نمی‌افزاید».
سوال آن است که این شجره ملعونه چیست که خداوند آن را وسیله‌ای برای آزمایش و امتحان مردم قرار داده است؟ بویژه آنکه در هیچ یک از آیات قرآن کریم، شجره‌ای به چشم نمی‌خورد که مورد لعن خداوند قرار گرفته باشد. برخی از مفسران معتقدند این شجره، شجره «زقوم» است و به آیه ۶۲ سوره صافات اشاره می‌کنند که «أَمْ شَجَرهُ الزَّقُّومِ إِنَّا جَعَلْناها فِتْنَهً لِلظَّالِمِینَ». اما همانگونه که مشخص است در این آیه، صرفا به محل امتحان بودن زقوم اشاره می‌شود و دیگر مورد لعن قرار نگرفته است. به همین علت برخی مفسران دیگر اعتقاد بر این دارند که کلمه «شجره» را نباید به معنای تحت‌اللفظی آن یعنی «درخت» ترجمه کرد، بلکه با توجه به محتوای آیه می‌توان دریافت که مراد خداوند از بیان آن چیز دیگری بوده است. شبیه چنین موضوعی در آیات ۲۴ و ۲۶ سوره ابراهیم(علیه‌السلام) نیز آمده است که خداوند از 2 عبارت «شجره طیبه» و «شجره خبیثه» برای توصیف وضعیت 2 جریان حق و باطل استفاده کرده است: «أَلَمْ‌تر کَیْفَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلًا کَلِمَهً طَیِّبَهً کَشَجَرَهٍ طَیِّبَهٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِى السَّمَاءِ» و «وَمَثَلُ کَلِمَه..خَبِیثَهٍ کَشَجَرَهٍ خَبِیثَهٍ جْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ».
در این آیه نیز کلمه شجره را، بنا بر تفسیر مفسرانی چون مرحوم علامه طباطبایی، باید به معنای خاندان و دودمان در نظر گرفت که در زبان عربی نیز اتفاقا کاربرد زیادی دارد. مثلا می‌گویند فلانی از شجره مبارکی است، یعنی اینکه از خاندان مبارک و با اصل و نسبی است. در احادیث معصومین(علیهم‌السلام) نیز چنین معنایی از شجره به کار رفته است. به‌عنوان مثال پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) خطاب به امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «أنا و أنت من شجره واحده». پس مراد از شجره ملعونه در این آیه نیز در حقیقت، خاندانی است که به دلیل کارهایی که کرده‌اند مورد لعنت خداوند قرار گرفته است. پس پرسش بعدی این است که این خاندان، کدام خاندانند؟
در تفسیر نمونه آمده است جمعى از مفسران شیعه و همچنین اهل تسنن نقل کرده‌اند رؤیایی که در ابتدای آیه عنوان شده است، اشاره به همان ماجرای معروف پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دارد که خواب دیدند میمون‌هایی از منبر ایشان بالا و پایین می‌روند و پیامبر بعد از این خواب، بسیار غمگین شدند به‌طوری‌که کمتر می‌خندیدند. این خواب را بسیاری از برجستگان اهل سنت چون «خطیب بغدادى»، «ترمذى»، «ابن جریر»، «طبرانى»، «بیهقى»، «ابن مردویه» و علمای شیعه چون «شیخ کلینی» نقل کرده‌اند. بر همین اساس، مفسران سنی و شیعه (مانند قرطبی از مفسران معروف اهل سنت در تفسیر الجامع، فخر رازی در تقسیر کبیر و...) این خواب را دلالت بر روی کار آمدن خاندان «بنی‌امیه» بعد از رحلت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) داده‌اند. خاندانی که با اعمال خود موجب فتنه در جهان اسلام شدند و تاریخ اسلام را از مسیر اصلی خود منحرف کردند. حال، به کار بردن عبارت شجره ملعونه برای آل‌سعود در پیام حج رهبر انقلاب، بیانگر همان خط منحرفی است که در جهان اسلام به‌وجود آمده که با رفتار و گفتار خود، موجبات فتنه بین مسلمین را ایجاد کرده‌اند. همکاری و هماهنگی با شرورترین دشمنان مسلمانان یعنی آمریکا و رژیم صهیونیستی، پشتیبانی مالی و لجستیکی از گروهک‌های تروریستی چون داعش و القاعده، کشتار مردم بی‌گناه یمن، و بی‌کفایتی در ماجرای منای حج گذشته که موجب شهادت ۶ هزار حاجی از سراسر جهان اسلام شد، از نمونه‌های ملعونه بودن این خاندان است.