عبدالباری عطوان*: رأی یکپارچه اعضای کنگره و مجلس نمایندگان آمریکا به قانونی که امکان اقامه دعوی از سوی خانواده‌های قربانیان حملات 11 سپتامبر علیه عربستان‌سعودی برای دریافت دیه و خسارت را فراهم می‌کند و به منزله ابطال وتوی باراک اوباما درباره این قانون به شمار می‌آید غیر قابل پیش‌بینی نبود اما آنچه باعث شگفتی شد سرعت تصویب این قانون برای ابطال وتوی اوباما و رأی یکپارچه و بی‌سابقه نمایندگان در تصویب این قانون بود. برای نمونه در سنای آمریکا، از مجموع 97 سناتور فقط یک نفر از دادن رأی مثبت به این قانون خودداری کرد که این امر نشان‌دهنده میزان تنفر از عربستان‌سعودی، مورداعتمادترین همپیمان آمریکا در خاورمیانه و جهان طی 70 سال اخیر است. آیا منطقی است این همپیمان که در همه جنگ‌های آمریکا، آن کشور را همراهی کرده است در کنگره، فقط یک رأی داشته باشد؟ در واقع قانون اخیر که نام «عدالت علیه حامیان تروریسم» بر آن گذاشته شده است، تنها ابزاری برای انتقام از این همپیمان آمریکاست که امروز دیگر کارکرد خود را از دست داده و همپیمانی با آن دیگر بی‌فایده است. این در حالی است که کمیته تحقیقات کنگره هرگونه نقش مستقیم یا غیرمستقیم عربستان در حملات 11 سپتامبر را منتفی دانسته بود. پایان رابطه استراتژیک میان عربستان و آمریکا که بنیان‌های اولیه آن، در دیدار ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل‌سعود، پادشاه وقت عربستان با روزولت، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا روی عرشه یک کشتی جنگی در کانال سوئز در سال 1945 بنیانگذاری شد، امروز از سوی آمریکا اعلام شد زیرا امروز دیگر وضعیت مالی عربستان مانند گذشته نیست و آمریکا به نفت این کشور هیچ نیازی ندارد.  این رابطه استراتژیک براساس قاعده «حمایت آمریکا در مقابل نفت عربستان» بنیان گذاشته شده بود و گمان می‌شد از استحکام خوبی برخوردار است. اما به دنبال استخراج نفت فلات قاره در آمریکا (به میزان حدود 10 میلیون بشکه در روز) و یافتن منابع جایگزین دیگر، نیاز این کشور به نفت عربستان به پایان رسیده و در یک چشم بر هم زدن «دوست» به «دشمن» تبدیل شده است. عربستان‌سعودی اکنون در لبه پرتگاه عملیات باج‌خواهی مالی و سیاسی بی‌سابقه‌ای قرار دارد، آن هم در زمانی که ذخایر مالی‌اش کاهش پیدا کرده و رو به افول گذاشته است و برای کاهش کسری کلان در بودجه‌هایش، مالیات و سیاست‌های ریاضتی علیه شهروندانش اعمال کرده است. عربستان 750 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، سپرده‌ها و اوراق بهادار در آمریکا دارد که از جمله اینها 119 میلیارد دلار به شکل اوراق بهادار در خزانه‌داری آمریکا است که به عنوان بخش اول از چندین بخش احتمالی برای دادن غرامت به خانواده‌های قربانیان حملات یازدهم سپتامبر که کارشناسان این غرامت را نزدیک به 3/3 تریلیون دلار تخمین زده‌اند، روی آنها دست گذاشته خواهد شد و بلوکه می‌شوند. این بدان معناست که اگر این تخمین‌ها درست از آب درآید، نفت عربستان به مدت ده‌ها سال در گرو آمریکا درمی‌آید تا غرامت‌های مطلوب را از عربستان بگیرد. آمریکا در چارچوب طرح‌های انتقامجویانه‌ای که در اتاق‌های سیاه تاریک در چندین سال پیش تدوین شده است، عربستان را در جنگ سوریه، یمن، لیبی و پیش از همه اینها در افغانستان گرفتار و سپس پشت آن را خالی کرد و علیه آن موضع گرفت و به حال خود رها کرد تا به تنهایی با سرنوشتش مواجه شود.  آمریکا به تهدیدهای عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان برای خارج کردن سرمایه‌های این کشور اهمیتی نشان نداد، زیرا حاکمیت آمریکا تصمیم گرفت که شمشیر دشمنی و انتقام را علیه عربستان از رو ببندد و مجلس‌های نمایندگان و سنا چاره‌ای جز اجرای آن نداشتند و وتوی اوباما چیزی جز ردگم‌کنی نیست. حاکمیت عربستان در آینده روزهای دشواری را در همه سطح‌ها و زمینه‌ها در پیش خواهد داشت. مقوله‌ای به نام «دوستی با اعراب» وجود خارجی ندارد و زمانی که حاکمیت آمریکا تصمیم به سرنگون کردن نظام یکی از کشورها بگیرد بدون توجه به شخصیت حاکم در رأس هرم قدرت در آمریکا، همه این مفاهیم به یکباره رنگ می‌بازند و از بین می‌روند.  آمریکایی‌ها ابتدا از عراق آغاز کردند، سپس سراغ لیبی رفتند و پس از آن وارد بحران سوریه شدند و کشورهای عربی، اتحادیه عرب و پولشان را برای این عملیات ویرانگر به کار گرفتند و اکنون نوبت به همپیمان سعودی رسیده است که بدون درنگ و با اشتیاق قابل توجه در همه این جنگ‌ها شرکت کرد.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب