گروه اجتماعی: آیین‌ها و مراسم گوناگون عزاداری که این روزها در گوشه و کنار کشور در حال برگزاری است تنها نمونه کوچکی از دریای بیکران عشق به امام سوم شیعیان به حساب می‌آید که طی روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد. امسال هم به رسم هر ساله در سالگرد این واقعه تاریخی که از سال 61 هجری تا به امروز شور را در دل شیعیان زنده نگاه داشته است در کنار گروه‌های مردمی که تکایا را برپا کرده و در تکاپوی برگزاری عزای امام حسین(ع) هستند نهادها و سازمان‌های گوناگون انتظامی، اجتماعی و فرهنگی هم به میدان آمده‌اند تا به برگزاری هرچه باشکوه‌تر این مراسم کمک کنند. اما آنچه حال و هوای محرم امسال را متفاوت کرده است تجلیل از مقام و جایگاه شهدای مدافع حرم و خانواده‌های آنهاست که تصاویرشان بر سردر برخی حسینیه‌ها و تکایا زینت‌بخش آنها شده است. مداحان و وعاظ هرجا که منبری برپاست در میان سخنان خود از این شهدا یاد می‌کنند و آنها را به عنوان آزادمردانی که شمر زمانه خود را شناخته‌اند و برای دفاع از حریم اهل بیت مشتاقانه رفته‌اند، به جوانان معرفی می‌کنند. این در حالی است که فضای مجازی هم از این قافله عقب نمانده و همزمان با ایام محرم کارکرد ویژه‌ای پیدا کرده است. بسیاری از گروه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در این ایام در تلاشند با اقدامات ابتکاری در جمع‌آوری نذورات و رساندن آنها به نیازمندان جامعه ایفای نقش کنند. بر این اساس آنچه این روزها از فضای مجازی و دنیای واقعی ایرانیان به گوش می‌رسد تنها نوای لبیک یا حسین و برنامه‌ریزی برای یک گردهمایی میلیونی عاشقانه است.
نمایش بندگی در روز ماتم
یکی از برنامه‌هایی که هرساله برگزاری آن با اهتمام جدی‌تری مواجه می‌شود برپایی نماز جماعت در ظهر عاشوراست. هیات‌های مذهبی و مردم عزادار ظهر عاشورا در تأسی از مولا و مقتدای خود قامت می‌بندند و به یاد آخرین نماز امام حسین(ع) تکلیف خود را به جماعت بجا می‌آورند. امسال هم اصلی‌ترین برنامه در روز عاشورا برگزاری نماز جماعت اعلام شده که از سوی مدیران و گردانندگان هیات‌های مذهبی مورد توجه قرار گرفته است.
مرثیه شهدای حرم در عاشورا
از دیگر برنامه‌هایی که فضای حزن و ماتم را در ایام محرم سنگین‌تر کرده است برگزاری مراسم یادبود شهدای مدافع حرم است. دسته‌های عزاداری هنگام عبور از کوچه و خیابان محل زندگی شهدای مدافع آل‌الله با توقف و سر دادن نوای یاحسین، یاد شهدا را زنده نگاه داشته و از خانواده آنها تجلیل می‌کنند. امسال در ایام محرم و صفر، شاه‌بیت مرثیه‌های عزا، شهدای مدافع حرم هستند که به معنای واقعی شور و شعور حسینی را در هم آمیخته‌اند و تمام روضه‌ها با ذکر صلوات به نام و یاد شهدای مدافع حرم ختم می‌شود، چرا که بسیاری از هیات‌ها در محله‌های گوناگون به نام شهدای مدافع حرم همان محله نامگذاری شده‌اند و تصاویر شهدای مدافع حرم در کنار کتیبه‌ها و سیاهی‌های تکیه جا گرفته است.
کارکرد واقعی فضای مجازی در محرم
حال و هوای محرم امسال تنها در تکیه‌ها و مساجد خلاصه نشده و فضای مجازی نیز برای رساندن پیام عاشورا به خط شده است. این روزها در کنار رد و بدل شدن پیام‌ها و تصاویر عزاداری‌های دهه اول محرم، هزاران سایت و گروه در شبکه‌های اجتماعی شروع به فعالیت کرده‌اند تا شاید از فضای مجازی راهی برای کسب ثواب واقعی پیدا کنند. «همدلان حسینی» نام یکی از پویش‌های مردمی است که در شبکه تلگرام به راه افتاده تا نذورات هیات‌های مذهبی را به دست نیازمندان واقعی برساند.
مسیر پرتردد کربلا در تاسوعا و عاشورا
علاوه بر برگزاری تمام رسم‌ها و عزاداری‌های سنتی که در شهرهای گوناگون ایران آن هم متناسب با فرهنگ و زبان ساکنان همان منطقه در جریان است بسیاری از افراد راه کربلا را در پیش گرفته‌اند تا روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در کنار مرقد امام سوم شیعیان ندای «لبیک یا حسین» سر دهند. با توجه به افزایش درخواست زائران برای سفر به کربلا ظرفیت اعزام‌ها افزایش یافته است. آنطور که محسن نظافتی، مدیرکل عتبات عالیات سازمان حج و زیارت اعلام کرده است در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی روزانه 24 هزار نفر عازم این سرزمین خواهند بود. مدیرکل عتبات عالیات سازمان حج و زیارت درباره اعزام‌های ایام سوگواری تاسوعا و عاشورا گفته است: «براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده اعزام‌ها را به 2 برابر افزایش دادیم و بر همین اساس توانستیم روزانه حدود ۲۴ هزار نفر در عراق زائر داشته باشیم». وی با اشاره به اینکه از ۱۴ استان اعزام هوایی خواهیم داشت، خاطرنشان کرد: در این دوره از سفرها، زائران علاوه بر کربلا و نجف به سامرا و کاظمین نیز اعزام خواهند شد و بسته‌های سفر 3، 4، 5، 6 و 7 روزه و همچنین ۱۰ و ۱۲ روزه به انتخاب زائران فراهم شده که آنها می‌توانند با توجه به زمان‌شان یکی از این بسته‌ها را انتخاب کنند.
برپایی خیمه‌های حسینی
در همین حال بسیاری از سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی و اجتماعی نیز برای برگزاری هرچه با شکوه‌تر مراسم عزاداری امام سوم شیعیان وارد عمل شده‌اند و هر یک به نحوی سعی دارند گوی سبقت را در خدمت‌رسانی به عزاداران حسینی از یکدیگر بربایند. یکی از نهادهایی که در پایتخت برای این منظور اقداماتی را در دستور کار دارد شهرداری است. غیر از اجرای برنامه‌های هنری، نمایشگاهی و شب شعرهای عاشورایی در ایام محرم، برنامه‌های خاصی برای روزهای تاسوعا و عاشورا از سوی شهرداری تهران مورد توجه قرار گرفته است. علیرضا شریفی، مدیرکل فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به برپایی خیمه‌های معرفت حسینی در روزهای تاسوعا و عاشورا بیان داشت: این خیمه‌ها در بوستان‌های اصلی شهر به منظور نمایش آثار و کتب عاشورایی و پاسخ به شبهات از سوی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی مناطق بیست‌ودوگانه برپا می‌شود. بنابر اظهارات وی، بازخوانی نقش کودکان در کربلا با هدف درک کودک امروزی از واقعه کربلا با تکیه بر عنصر عاطفه نیز از دیگر برنامه‌هایی است که در سرای محلات سیصدوپنجاه‌وچهارگانه شهر تهران اجرا خواهد شد.
آماده‌باش نیروها
این در حالی است که نهادهای انتظامی و خدماتی در روزهای تاسوعا و عاشورا به حالت آماده‌باش در می‌آیند. هرچند نیروی انتظامی از ابتدای ماه محرم با هیات‌های عزاداری هماهنگی‌های لازم را داشته است اما به اوج رسیدن عزاداری‌ها در روزهای تاسوعا و عاشورا باعث شده ناجا تمهیدات ویژه‌ای برای تردد بهتر عزاداران در نظر بگیرد. سردار سیدتیمور حسینی، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی پایتخت از آماده‌باش صددرصدی ماموران این پلیس برای تامین امنیت ترافیکی در ایام عزاداری عاشورا و تاسوعا خبر داد و عنوان کرد مراکز پرتردد در این ایام شناسایی شده و پلیس برای پوشش ترافیکی این مناطق شرایط خاصی را در نظرگرفته است. علاه براین 12 هزار نیروی امدادی نیز در این ایام به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. همچنین پیرحسین کولیوند، رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی کشور در این باره اظهار داشت: 12 هزار و 700 نیروی اورژانسی با حضور 60 دستگاه اتوبوس‌آمبولانس، 3هزار و500 دستگاه آمبولانس و 40 دستگاه موتورآمبولانس در آماده‌باش هستند.