روابط بین عربستان سعودی و مصر در حال آسیب دیدن است که این در نتیجه فقدان حمایت دولت قاهره از سیاست خارجی پادشاهی سعودی است. از زمان کودتای نظامی علیه حکومت محمد مرسی و ریاستجمهوری عبدالفتاح السیسی در مصر، پادشاهیهای خلیجفارس متعهد به پرداخت میلیاردها دلار به منظور پیش بردن و اداره امور دولت السیسی شدهاند و بهسرعت طرحهای سرمایهگذاری در مصر از سوی کشورهای عربی حوزه خلیجفارس به یک رویه تبدیل شد. این کشورها در عوض از دولت السیسی انتظار داشتند هم از نظر منطقهای و هم در سطح بینالمللی از آنها حمایت کند. یکی از موارد اصلی آزمایش این موضوع، واکنش مصر به مداخله به رهبری سعودی در یمن است. اگرچه دولت مصر بر حمایت کامل خود از عربستان سعودی تاکید دارد اما حمایت نظامیاش، آنطوری که انتظار میرفت خوب و عالی نبود. با این حال در روزهای اخیر مصر سیاست خود در قبال سوریه را برای عربستان سعودی روشن کرده است. دولت السیسی حامی فرآیند سیاسی است که رئیسجمهور بشار اسد را شامل میشود در حالی که ریاض بشدت مخالف ماندن اسد در قدرت است. مصر در چارچوب همین استراتژی، هفته گذشته بر خلاف میل و خواسته عربستان سعودی، به نفع پیشنویس طرح روسیه در شورای امنیت درباره سوریه رای داد. این موضوع خشم رژیمهای سعودی و قطر را برانگیخته است. عبدالله المعلمی، نماینده عربستان در سازمان ملل اعلام کرد رأی مثبت مصر به پیشنویس طرح روسیه، برای آلسعود «دردناک» بود. در این میان، منابع دیپلماتیک میگویند بیش از یک هفته است نشستهای محرمانهای میان مقامات امنیتی، سیاسی و اقتصادی کشورهای قطر، عربستان و امارات در ریاض برگزار میشود که در آن این مقامات تحت نام بررسی مواضع جدید مصر، چگونگی محاصره و ضربه زدن به اقتصاد این کشور را بررسی میکنند. بر پایه این گزارش، ماشین تبلیغاتی وهابیون سعودی و قطری برخی تصمیمات این جلسات را درز دادهاند تا از همین ابتدا بخش گردشگری مصر را با موانع و چالشهای جدی روبهرو کنند. همزمان، وزارت نفت مصر نیز اعلام کرد شرکت عربستانی آرامکو فروش مواد نفتی پتروشیمی به مصر را متوقف کرده است. این مواد قرار بود به مدت 5 سال و هر سال 700 تن در اختیار مصر قرار گیرد. این اقدام آرامکو میتواند تأثیر منفی بر اوضاع داخلی مصر آن هم در شرایطی که این کشور دچار بحران اقتصادی است، بر جای بگذارد. در این میان، یک دیپلمات مصری تصریح کرد اقدام آرامکو، اقدام غافلگیرانهای نبود و در واقع تاییدی بر این بود که عربستان سعودی طرحهای سرمایهگذاری در مصر را به تعلیق درآورده است. یک مقام دولتی مصر گفته است این کشور قصد دارد در پی تحریم نفتی عربستان، ماهانه 200 هزار بشکه نفت دیگر از عراق بخرد تا میزان واردات نفت مصر از عراق به نیم میلیون بشکه در ماه برسد. با این حال بعید است قاهره در همسایگی سوریه بخواهد با این تهدیدات سیاستهایش را تغییر دهد بویژه اینکه صحنه بازی در سوریه به سود دولت قانونی بشار اسد در حال رقم خوردن است، چراکه رئیسجمهوری مصر در واکنشی غیرمستقیم به فشارهای رژیم سعودی علیه کشورش، متذکر شده است مصر سیاستی مستقل و مبتنی بر عدم مداخله در امور کشورها دارد و بحران سوریه باید از طریق راهکاری سیاسی حلوفصل شود. السیسی روز پنجشنبه گفت: «رای مصر به
2 قطعنامه روسیه و فرانسه برخیها (در اشاره به عربستان سعودی و قطر) را خشمگین کرده است. باور ما این است که این دو قطعنامه بر آتشبس و ایجاد شرایط برای ارسال کمکهای انساندوستانه به شهروندان (سوریه) که رنج میبرند، تأکید میکند». همزمان با این تحولات، سفیر عربستان در مصر، قاهره را به مقصد ریاض ترک کرد بدون آنکه دلیل این سفر را اعلام کند اما به گفته برخی منابع خبری، سفر احمد قطان به عربستان میتواند برای بررسی روابط 2 کشور باشد.
انتقاد رسانههای مصر از رژیم سعودی
در پی علنی شدن تنشها میان قاهره و ریاض بر سر سوریه و یمن، رسانههای مصر بشدت از سیاستهای آلسعود انتقاد کردند. احمد موسی، یکی از شخصیتهای شناختهشده تلویزیون مصر، در برنامه سهشنبهشب خود با انتقاد از عربستانسعودی، از هشتگ «#مصر- زانو- نخواهد- زد» در فضای مجازی حمایت کرد. خالد صلاح، سردبیر روزنامه دولتی الیوم السابع نیز گفت: مردم مصر باید به مدت یک سال از شرکت در مناسک حج واجب و عمره خودداری کنند، زیرا این کار باعث صرفهجویی ارزی برای مصر میشود. یکی از مسؤولان وزارت نفت مصر در مصاحبه با شبکه تلویزیونی العربی الجدید خاطرنشان کرد: مقامهای دولت میگویند تصمیم اخیر عربستان برای متوقف کردن ارسال محمولههای نفتی به مصر، «سیاسی» بوده و ممکن است این وضعیت تا پایان سال جاری میلادی ادامه یابد. روزنامه الوطن با انتشار گزارشی تحت عنوان «عربستانسعودی بهای حمایت از تروریسم و گروههای مسلح خشن را میپردازد»، به سیاستهای منطقهای عربستان حمله کرد. این روزنامه از سیاست خارجی ملک سلمان، پادشاه عربستانسعودی بشدت انتقاد و او را به حمایت از گروه تروریستی جبهه فتحالشام در سوریه و گروه اخوانالمسلمین در یمن متهم کرد.
تعلیق پروازهای حج عمره و تمتع در مصر
از سوی دیگر، رئیس سازمان گردشگری مصر در سخنانی از تعلیق پروازهای حج عمره و تمتع توسط این کشور خبر داد. شریف سعید گفت: شرکتهای گردشگری دینی در مصر تاکنون هیچ قراردادی با عربستانسعودی به منظور اعزام شهروندان خود به حج تمتع و عمره امضا نکردهاند. وی در بیان علت این مساله تصریح کرد: عربستانسعودی اخیرا تغییراتی را در عوارض روادید ایجاد کرده که قاهره به آن اعتراض دارد. طبق اعلام رئیس سازمان گردشگری دینی مصر، عربستانسعودی عوارض روادید را به حدود ۲۰۰۰ ریال معادل بیش از
۵۳۰ دلار افزایش داده است.