روز گذشته روسیه و مصر نخستین رزمایش مشترک خود پس از فروپاشی شوروی را تحت عنوان «حافظان دوستی 2016» برگزار کردند. در این رزمایش ضدتروریستی در مصر مجموعا
۱۵ بالگرد و هواپیمای جنگی به علاوه ۱۰ واحد فناوری ارتش و 6۰۰ کماندوی چترباز شرکت داشتند. وزارت دفاع روسیه در بیانیهای اعلام کرد: «برای نخستینبار در تاریخ، یک بخش نظامی روسیه با تجهیزات فناوری و نظامی در یک رزمایش مشترک بینالمللی در آفریقا شرکت کرده است». واحدهای عملیاتی مخصوصی در ارتش هر دو کشور برای شرکت در رزمایشها در شرایط آبوهوایی گرم تشکیل شده و نظامیان روس و مصری به طور مشترک نحوه مقابله با نبردها در شرایط بیابانی مثل کشور مصر را آموزش دیدند. این رزمایش چندان بزرگی نبود اما پیامدهای بسیار بزرگی بر روند تقسیم قدرت در جهان خواهد داشت. حکومت مصر طی 4 دهه گذشته بویژه پس از پیمان ننگین کمپ دیوید و صلح با اسرائیل- سگ هار آمریکا در خاورمیانه- به یکی از دستنشاندههای اقماری واشنگتن در جهان عرب تبدیل شده بود. تنها طی 2 دهه اخیر ارتش مصر پس از رژیم صهیونیستی، بیشترین کمک نظامی آمریکا به یک کشور خارجی را به ارزش بیش از یکمیلیارد دلار دریافت میکرد. ویکتور بارانتس، مفسر نظامی نزدیک به کرملین در مصاحبه با رادیو اسپوتنیک، اهمیت مانور تفنگداران دریایی روسیه با همتایان مصریشان را کمتر از استقرار پایگاه هوایی «حمیمیم» و پایگاه دریایی دائمی در «طرطوس» سوریه نمیداند. البته او همچنان ایران را مهمترین شریک راهبردی و ژئوراهبردی روسیه در منطقهای میداند که بوی باروت در آن اوج میگیرد. از طرف دیگر پس از دیدارهای سهگانه پوتین و اردوغان در ماه گذشته همگرایی مسکو و آنکارا در مسائل امنیتی به سطحی فراتر از تعارف زدن پایگاه اینجرلیک مورد استفاده آمریکا و ناتو به روسها رسیده و به احتمال زیاد نه فقط این همگرایی بر حل بحران سوریه تاثیرگذار خواهد بود، بلکه ممکن است به پایان رسمی همکاری ترکیه و ناتو نیز منجر شود. در دیدار هفته گذشته پوتین و اردوغان در استانبول، بحث فروش سامانههای دفاع هوایی روسیه و طبیعتا پیشرفتهترین آنها یعنی اس400 به ترکیه مطرح شد. فرانتس کلینتسیویچ، معاون اول کمیسیون دفاعی و امنیتی شورای فدراسیون روسیه نیز احتمال این موضوع را رد نمیکند اگرچه تأکید دارد آمریکا از هیچ تلاشی برای ممانعت از این کار فروگذار نخواهد کرد. به گزارش خبرگزاری اینترفاکس، او نوشته است: «موضوع فروش سامانههای دفاع هوایی روسیه به ترکیه از حیث نظری ممکن است، زیرا ترکیه کشوری مستقل است. بعید نیست که با توجه به تیره شدن روابط ترکیه با آمریکا، دولتمردان ترکیه این مساله را بررسی کنند و گفتوگوهایی انجام دهند اما با قاطعیت میگویم آمریکاییها هر کاری خواهند کرد تا این اتفاق رخ ندهد».
به عبارت دیگر اردوغان اگر بخواهد کشورش را از منجلاب تروریسم تکفیری ساخته و پرداخته غرب بیرون بکشد، چارهای جز این ندارد که از زیر یوغ نظامی غرب هم بیرون آید تا از شر کودتاها و شورشهای داخلی آتی در امان بماند. همچنین سال گذشته میلادی وزارت شورای تدارکات دفاع هند با خرید 5 سامانه موشکی اس400 موافقت کرده بود، حتی رایزنیهای پنهان باراک اوباما در سفر به دهلینو برای منصرف کردن هندیها از این تصمیم نیز نتوانست کاری از پیش ببرد. به گفته مقامات کرملین، مسکو از پیشنهاد خرید سامانه اس400 توسط دهلینو استقبال کرده است. قرار است ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه و نارندرا مودی، نخستوزیر هند در نشست هفته آینده سران کشورهای بریکس در ایالت گوا در جنوب غرب هند، قرارداد فروش سامانه اس400 را به امضا برسانند. مجهز شدن هند به اس400 بدین معنی است که یکی دیگر از کشورهای بزرگ آسیا و جهان، سامانه پدافند راداری خود را نیز با مدل روسی تطبیق میدهد که به احتمال قوی هند را در آینده به جای خریدهای نظامی راهبردی از غرب بویژه آمریکا، مشتری موشکها و جنگندههای روسیه خواهد کرد. از آنجا که سامانه راداری پیشرفته مورد استفاده در اس300 و اس400 امکان تعامل دفاعی بین کشورهای مجهز به آنها را فراهم میکند میتوان پیشبینی کرد در آینده نزدیک یک سامانه پدافندی مشترک ضدآمریکایی در طول و عرض آسیا مستقر خواهد شد.
اما موضوع به همینجا ختم نخواهد شد و فراگیری این سامانه پدافندی پیوسته شرقی حتی ممکن است به تغییر تعاریف ژئوپلیتیک بینجامد به طوری که ترکیه از قلمروی شرقی اروپا دوباره به بخشی از آسیا تبدیل شود یا مدیترانه شرقی و شرق اروپا چون شبهجزیره بالکان و یونان پیوندهای تاریخی، قومی، فرهنگی و مذهبی خود را در امنیت آیندهشان لحاظ کنند و سیاست بازگشت به شرق را در پیش بگیرند. زمینه نفوذ این روند در شمال آفریقا هم کاملا مشهود است. در ماههای اخیر چینیها مبالغ بسیار هنگفتتری از کمکهای سالانه یک و نیم میلیارد دلاری آمریکا به ارتش مصر را به ژنرال السیسی پیشنهاد دادهاند و روسها هم که با مانور نظامی روز گذشته دوباره همکاری نظامی قدیمیشان در عصر شوروی را با قاهره از سر گرفتهاند. با توجه به همگرایی همیشگی الجزایر با محور ضدغربی خاورمیانه و نزدیکتر شدن تونس پساانقلاب به این محور، همچنین بلاتکلیفی سودان شمالی با سابقه نزدیک ضدامپریالیستی حکومت بشیر و فقدان یا ضعف حاکمیت مرکزی در لیبی و مالی، محتملترین تحول ممکن در شمال آفریقا، گرایش امنیتی به سوی محور آسیایی است. در سوی دیگر آسیا در فیلیپین، اندونزی و تایلند نیز شاهد موج جدیدی از میل به استقلال حکومتها از نفوذ استعماری آنگلو-آمریکایی هستیم و این روند همراه با توسعه روابط نظامی و تجاری این کشورها با چین، مطمئنا ویتنام، کامبوج و میانمار را هم به فکر بازگشت به بلوک سوسیالیسم در هندوچین خواهد انداخت که البته در آن نظریه کاربردی حاکمیت مرکزی قوی در قالب یک پیمان امنیتی جمعی کارا جایگزین نظریه شکستخورده سوسیالیسم جهانی خواهد شد.
ضمنا از تسلط نسبی سیاست و گفتمان ضدیت با آمریکای شمالی در اغلب دولتها یا جوامع آمریکایی لاتین نمیتوان چشمپوشی کرد.
همه این حقایق در کنار هم و در جهان پرهرج و مرج و تروریسمزده امروز، چشماندازی را در مقابل ما میگشاید که کشورهایی بیاعتماد به هژمونی غرب به گستره تقریبا نصف کمربند کره خاکی را در قالب سامانههای دفاعی یا دکترینهای امنیتی مشابه کنار هم قرار میدهد. این به معنای برتری عملگرایی امنیتی شرقی در مقابل توطئه آشوب جهانی غربی است که توسط راکفلرها طراحی شده بود تا آمریکا با وجود افول اقتصادی و نظامیاش بتواند در جهان تفرقه بیندازد و همچنان به حکومت تکقطبی خود ادامه دهد.
اما امروز به نظر میرسد سامانههای به هم پیوسته راداری- موشکی روسی، گسترهای به مراتب وسیعتر از جهان را علیه هژمونی هوایی آمریکا و ناتو پوشش خواهند داد. البته این به خودی خود موضوعی جدید نیست و مواجهه هژمونیک اتحاد جماهیر شوروی با ایالات متحده آمریکا از نخستین روزهای جنگ سرد پس از هماوردی هستهای، در سطح جنگ متعارف بر پایه اصل مزیت موشکی بلوک شرق در مقابل مزیت هوانیروز سلطه غرب استوار بود. در خلال این سالها و حتی پس از فروپاشی بلوک شرق نیز این دو روند به حرکت تکاملی خود ادامه دادهاند. همان طور که جنگندهها و بمبافکنهای راهبردی آمریکایی و ناوبری آنها پیشرفته و پیشرفتهشدهتر شدهاند، سامانههای موشکی پدافندی و هجومی طرف مقابل نیز در برد و دقت و پوشش راداری و ماهوارهای تکامل بیشتری یافتهاند.
در واقع ضرورت واکنش به تحولات شتابان جوامع بشری در عصر انفجار اطلاعات، مزیت هژمونیک ناوهای غولپیکر اما کند آمریکایی را کمرنگ کرده است ضمن اینکه ژست دموکراتیک غرب نیز اجازه دخالتهای اشغالگرانه کمتری را به واسطه نیروهای زمینی و دریاییاش میدهد.
از طرف دیگر آمریکا هرگز از برتری تهاجمی هوایی خود به واسطه اسکادرانهای گرانقیمت و بسیار پیشرفتهاش به عنوان عامل اصلی هژمونی جهانی نظامیاش در دهههای اخیر نخواهد گذشت و عملا از تحویل سامانههای هدایتی جنگندههای فروخته شده به همپیمانانش خودداری میورزد. تمام هواپیماهای نظامی و مسافرتی ساخت آمریکا و اروپای غربی مجهز به سامانه هدایت خودکار یا اتوپایلوت هستند که اتاق فرمان آن در کنترل ناتو و پنتاگون است. پس برای کشورهای مستقل چارهای باقی نمیماند که به جای برخورداری از مزیت هوایی غربی دستکم امکان مقابله به مثل با آن را از طریق سامانههای پدافند موشکی شرقی پیدا کنند که دست و دلبازانه برای شکستن سلطه غرب به آنها فروخته میشود.
سیا در تدارک حمله سایبری علیه روسیه
مقامهای اطلاعاتی آمریکا به تلویزیون انبیسینیوز اعلام کردند دولت باراک اوباما در تدارک یک حمله سایبری مخفیانه علیه روسیه است. این حملات در صورت وقوع، پاسخ واشنگتن به ادعاها درباره دخالت ادعایی روسیه در فرآیند انتخابات ریاستجمهوری آمریکا خواهد بود. کاخ سفید شنبه هفته گذشته رسماً دولت روسیه را به سرقت و افشای ایمیلهای کمیته ملی حزب دموکرات و برخی از دیگر نهادها و افراد آمریکایی متهم کرد.