مهدی  مهدوی‌گرگانی: موصل نخستین نقطه‌ از عراق بود که به اشغال داعش درآمد و حالا یک عملیات راهبردی برای آزادی این شهر آغاز شده است تا حضور داعش در عراق  به پایان برسد اما به نظر می‌رسد پایان داعش در موصل پایان مصائب دولت بغداد نباشد. از زمان مطرح شدن موضوع آزادسازی و بازپس‌گیری موصل از کنترل تروریست‌های داعش، بحث‌های زیادی درباره حضور نیروهای مختلف و کمیت و کیفیت آنها برای شرکت در این عملیات مطرح شده است تا جایی که این مساله به تنش‌هایی میان عراق با کشورهای خارجی منجر شد که از جمله می‌توان به اختلاف با آمریکا و تنش لفظی شدید با ترکیه اشاره کرد.
اشتیاق قدرت‌های خارجی برای شرکت در عملیات بازپس‌گیری موصل کاملا مشکوک است و نشان‌دهنده آن است که هر یک از طرف‌ها به دنبال پیشبرد اهداف خود هستند، چرا که اساسا آزادی یک شهر تحت حاکمیت یک دولت مستقل و آینده آن نباید دستمایه چنین بحث‌هایی شود.  به‌رغم مانع‌تراشی‌ها، مساله نیروهای شرکت‌کننده در عملیات موصل با تلاش حیدرالعبادی، نخست‌وزیر عراق در دیدار با باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل تقریبا حل و فصل شد. پس از آن بود که نیروهای عراقی برنامه‌ها و هماهنگی‌های لازم را برای شروع عملیات آغاز کردند و این عملیات از روز دوشنبه گذشته آغاز شد.
اما این تمام واقعیات و پیچیدگی‌های موصل نیست. پروژه و توطئه اصلی از چند روز پیش کلید خورده است؛ جایی که کشورهای غربی به همراه ترکیه و عربستان با مطرح کردن مساله «آینده موصل بعد از داعش» در تدارک پیشبرد اهداف خود علیه دولت و ملت عراق هستند.  به‌رغم مخالفت قاطع دولت حیدرالعبادی و نیروهای سیاسی تاثیرگذار با مشارکت ارتش ترکیه در عملیات آزادسازی موصل، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری این کشور گفت: چه بخواهند، چه نخواهند ما در عملیات آزادسازی موصل مشارکت خواهیم کرد(!)  
به دنبال اظهارات مداخله‌جویانه اردوغان، وزیر خارجه فرانسه نیز اعلام کرد کشورش میزبان نشستی بین‌المللی برای تصمیم‌گیری درباره آینده موصل است.
بنا بر اعلام وزارت خارجه فرانسه، این نشست با حضور افسران نظامی ارشد و دیپلمات‌های کشورهای عضو ائتلاف بین‌المللی ضدداعش تحت رهبری آمریکا به منظور گفت‌وگو و رایزنی درباره آزادسازی موصل به عنوان دومین شهر بزرگ عراق از اشغال داعش برگزار خواهد شد.
با توجه به اینکه عراق دارای یک حاکمیت مستقل با تمامیت ارضی مشخص و دولتی برآمده از رای مردم است، تحرکات نیروهای خارجی برای تصمیم‌گیری درباره آینده یک شهر در درون این حاکمیت ابهامات و سوالاتی را به وجود آورده است، بنابراین باید دید این کشورها چه اهدافی را از مواضع اخیر خود در قبال موصل دنبال می‌کنند.
ترکیه به عنوان همسایه شمالی عراق طی دهه‌های گذشته همواره گوشه‌چشمی به شمال عراق داشته و به طور محرمانه و غیرمستقیم فکر دست‌اندازی به شمال عراق را در سر پرورانده است. در این زمینه می‌توان به تلاش‌های آنکارا برای تصرف شمال عراق در سال‌های مختلف اشاره کرد. حتی گاهی طرح‌های بسیار محرمانه برای تجزیه و تصرف شمال عراق مانند طرح «کنابن» در سال 1958 و طرح «لوئیس» در 1977 با مشارکت ترکیه، آمریکا و در مواردی رژیم صهیونیستی تهیه شده بود. در همین خصوص «سلیمان دمیرل» یکی از رؤسای جمهور اسبق ترکیه گفته بود «کشورش در معاهده لوزان (پیمان صلحی بود که ۲۴ جولای ۱۹۲۳ میلادی در شهر لوزان سوییس، برای حل و فصل مناقشه‌ای که از جنگ اول جهانی بین نیروهای متفقین و متحدین آغاز شده بود امضا شد) حاضر نشده است موصل را به عراق واگذار کند». اگرچه موضوع الحاق بخشی از خاک عراق به ترکیه یک طرح آرمانی و هدفی حداکثری برای ترکیه است و قطعا مخالفت جامعه بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت اما دولت اردوغان تلاش می‌کند با دنبال کردن چنین تاکتیکی سهم خود را از آینده موصل و در مجموع عراق طلب کند و قدرت چانه‌زنی و نفوذ خود را در آینده عراق افزایش دهد.
از سوی دیگر کشورهای غربی به رهبری آمریکا نیز استراتژی مشابهی را دنبال می‌کنند. چانه‌زنی و فشارهای زیاد و صرف هزینه‌های گزاف برای مشارکت در عملیات آزادسازی موصل نه برای رضای خدا و کمک به دولت و مردم عراق است، بلکه به منظور در دست گرفتن نبض تحولات بعد از خروج داعش از عراق است. موصل متشکل از اقوام و نژادهای مختلف از جمله کردها، اعراب شیعه و سنی، ترکمن‌ها، آشوری‌ها، ایزدی‌ها، مسیحی‌ها و یهودی‌هاست. اعراب سنی منطقه موصل طی ماه‌های اخیر این بحث را مطرح کرده‌اند که بعد از آزادی این شهر قصد دارند اعلام ایالت فدرال کنند. در واقع بازیگردانان اصلی مسیری که اعراب سنی موصل در پیش گرفته‌اند آمریکایی‌ها، فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها هستند. غربی‌ها به دنبال تضعیف حکومت مرکزی بغداد و پیشبرد طرح استراتژیک خود برای تجزیه عراق هستند و در حال حاضر موصل یکی از بهترین کارت‌های بازی برای آمریکا و همدستانش برای بازی در این چارچوب محسوب می‌شود؛ تشکیل یک اقلیم شبه‌خودمختار تحت عنوان اقلیم موصل که گوش به فرمان کشورهای غربی است و دولت مرکزی عراق را به چالش بکشد.
به همین دلیل بود که ترکیه و آمریکا تلاش داشتند از حضور نیروهای حشدالشعبی در عملیات آزادسازی موصل جلوگیری کنند و نیز به همین دلیل است که آنها سعی می‌کنند کشورهایی را که مخالف تجزیه و تضعیف حکومت مرکزی عراق هستند از متن به حاشیه بکشانند. یکی از نکات جالب برگزاری نشست پاریس درباره موصل عدم دعوت از جمهوری اسلامی ایران است؛ کشوری که از ابتدای بحران همواره در کنار دولت و مردم عراق برای جنگ با تروریست‌ها بوده است. تهران به این دلیل به نشست پاریس دعوت نشده که مانع بزرگی برابر اهداف شوم آنها در عراق است.
موصل تا چند هفته دیگر آزاد و احتمالا تا چند ماه دیگر پاکسازی می‌شود. بعد از آزادی موصل، این شهر باید مثل سایر بخش‌های عراق و براساس قانون اساسی، قوانین و هنجارهای بین‌المللی تحت حاکمیت کامل عراق بگیرد. مطرح کردن مساله اداره موصل بعد از خروج داعش یک موضوع انحرافی برای پیشبرد اهداف شکست‌خورده ترکیه و آمریکا در عراق و سوریه است.