گروه سیاسی: چند روز پس از آنکه موسسه سلطنتی چتمهاوس انگلیس اعلام کرد جایزه امسال این موسسه بهخاطر توافق ایران و غرب بر سر برجام، به محمدجواد ظریف و جان کری داده میشود، یکی از اعضای ارشد این موسسه و سفیر سابق انگلستان در ایران طی مقالهای نسبت به نقض برجام توسط آمریکا و وضعیت دشوار حسن روحانی در انتخابات ریاستجمهوری سال آینده ابراز نگرانی کرد.
سِر « ریچارد دالتون» در این مقاله نوشت آمریکا به دلیل ممانعت از دسترسی ایران به سیستم بانکی بینالمللی اشتباه قابل توجهی را مرتکب شده است و این موضوع باعث افزایش ناامیدی در ایران نسبت به اثرگذاری برجام در اقتصاد شده است. دالتون همچنین اذعان کرد اقدام آمریکا در ممانعت از دسترسی ایران به سیستم مالی بینالمللی- که یکی از تعهدات آمریکا در برجام است- به معنای نقض برجام توسط ایالات متحده خواهد بود.
حسن روحانی هفته گذشته در سفر استانی به استان مرکزی گفته بود مردم برای دیدن اثرات برجام باید صبر کنند. اکنون سفیر سابق انگلیس در تهران میگوید با تداوم وضعیت فعلی، نهتنها اوضاع برای روحانی بهتر نخواهد شد، بلکه وضعیت او را نیز به مخاطره خواهد انداخت. سفیر انگلیسیها با استناد به این موضوع بشدت از سیاستهای کاخ سفید در قبال برجام انتقاد کرده و خواستار تغییر این رفتار شده است، چراکه به اعتقاد دالتون، آمریکا باید کاری کند وضعیت حسن روحانی در افکار عمومی ایران بهتر شود! براساس این گزارش سر ریچارد دالتون که در فاصله سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ در تهران بهعنوان سفیر انگلستان فعالیت میکرد، در گزارشی در مجله انجمن سلطنتی امور آسیا در لندن تأکید کرد ایالاتمتحده و متحدانش «برخی اشتباهات بالقوه و قابلتوجهی» در اتصال دوباره ایران بهنظام بانکی بینالملل بعد از معامله هستهای مرتکب شدهاند. او گفت: حسن روحانی که تحت فشار است تا از منافع ملموس لغو تحریمها گزارشی را قبل از انتخابات سال آینده به مردم ایران ارائه دهد، ماه سپتامبر در جریان برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل گلایه کرده بود ایالاتمتحده به تعهدات خود در برجام عملنکرده است. نظر رئیسجمهور ایران توسط رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، علیاکبر صالحی نیز که در ماه گذشته گفتوگویی با گاردین داشت، منعکس شد. او در این گفتوگو بیان کرده بود: «نکاتی وجود دارد که گفته میشود باید دوباره نوشتهشده یا دوباره در معرض تجدیدنظر در معامله هستهای قرار گیرد. از طرف دیگر تحمیل یکجانبه و بیش از حد تحریمها موجب دلسردی ایران درباره اجرای برجام شده است». مقاله دالتون که در نخستین سالگرد توافق هستهای منتشر شده، بیان کرده توافق هستهای محصول دیپلماسی بوده است. دالتون با اشاره به اینکه توافق هستهای در شرایطی قابل اجرا خواهد بود که «همه روی تعهدات خود کار کنند»، نوشت: «حس مشترک نشان میدهد اگر شرایط در طول سال جاری بهتر نشود، این برای ایالاتمتحده و متحدانش سخت خواهد بود که ادعا کنند در معرض نقض توافق هستهای که در ایران به نام برجام شناخته میشود، نیستند».
براساس نوشته دالتون، آمریکا و شرکایش موفق به ارائه اجازه دسترسی ایران به معاملات U-Turn (که توسط بانکهای ایرانی استفاده میشود تا از تحریمهای ایالاتمتحده دور بمانند) و نظام مالی دلاری نشدهاند. آنها همچنین نتوانستهاند به بانکهای غیرآمریکایی اطمینان دهند که از نرمافزارهای مالی ایالاتمتحده در معاملات خود استفاده کنند؛ ضمن اینکه بانکها با وجود تلاشهای جان کری، وزیر خارجه آمریکا و دیگر شرکای اروپاییاش، همچنان در تردید باقی ماندهاند که وارد ایران شوند. دالتون گفت در میان دیگر موانع اجرای برجام میتوان به «عدم تمایل غرب به استفاده از نفوذ دولتی خود در بانکهای دولتی اشاره کرد که بتوانند سیاستهای دولت را به انجام برسانند که میتوان بهعنوان مثال از عدم دسترسی ایران به بانکهای لندن برای برخورداری از تسهیلات تسویهحسابهای بانکی نام برد».
به گزارش مهر، براساس این مقاله، مشکلات بانکی مستمر، ایران را از سرمایهگذاری روی منافعی که از بازگشت شرکتهای غربی به ایران به همراه خواهد داشت و همچنین معاملات پرسود با غرب-که ازجمله آنها میتوان به خرید هواپیما از شرکت ایرباس و بوئینگ اشاره کرد- منع کرده است. گاردین به نقل از اسفندیار باتمانقلیچ، ساماندهنده نشستهای مجمع بازرگانی ایران و اروپا نوشت که نگرشها در ایران متفاوت است: «از یکسو شرکتهای بزرگ چندملیتی مانند زیمنس، پژو، یونیلورو، و وودافون، سیگنالهایی در راستای رغبت خود به فعالیت در ایران نشان دادهاند و خوشبینی را برای جامعه تجاری ایران فراهم آوردهاند و از طرف دیگر، شکاف زیادی در دفتر سیاست صدور مجوز کنترل داراییهای خارجه ایالات متحده وجود دارد. اوفک (OFAC) مجوز کلی برای کمک به باز شدن درهای ایران به سوی شرکتهای بازرگانی آمریکایی را ارائه کرده؛ اما لحن کلی آن نتوانسته است از پیچیدگیهای روند مشارکت شرکتهای چندملیتی و سرمایهگذاری آنها در ایران بکاهد». مقاله دالتون در گاردین در حالی نوشته شده که او بیش از ۳۵ سال در وزارت خارجه انگلستان فعالیت داشته و در میان گروهی از سفرای سابق غربی در تهران قرار دارد که در مقالهای در سال ۲۰۱۱ نوشت هیچ شواهدی مبنی بر اینکه ایران در حال ساخت سلاح هستهای است وجود ندارد». او خواستار گفتوگوی غرب با تهران شده بود. دالتون همچنین یکی از کارشناسان اندیشکده چتمهاوس لندن است.
دالتون همچنین در این مقاله پیشبینی کرده است که توافق هستهای تا زمانی ادامه پیدا میکند که «عملاً با سود متقابل 2 طرف همراه باشد» و اینکه ایالات متحده به صورت عاقلانه از قدرت خود استفاده کند. او بیان کرده است: «ایران در معامله هستهای دبه نمیکند و علاقه بسیار زیادی در تهران برای ادامه این توافق وجود دارد». وی افزود: «معامله هستهای همچنان به سیاست خارجی ایالات متحده چسبیده است و حتی اگر یک جمهوریخواه برنده انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا شود، نمیتوان به این نتیجهگیری رسید که دشمنی این کاندیدا با گذشته، به معنای خراب کردن این معامله باشد؛ چراکه کاملاً مشخص است که این معامله، معاملهای خوب برای ایالاتمتحده، امنیت منطقهای و جهانی و جلوگیری از گسترش سلاحهای هستهای در جهان بوده است. ریاستجمهوری دونالد ترامپ نیز به نظر نمیرسد این معامله را با تغییر مواجه کند.» دالتون در ادامه با اشاره به انتخابات ریاستجمهوری ایران در ماه مه سال آینده میلادی، نوشت: «روحانی اعتدالگرا با شرایط سختی در این انتخابات مواجه است. انتظارات بالا از توسعه اقتصادی در ایران با نتیجه مثبت همراه نشده است. ناامیدی از مزایای محدودی که این توافق برای ایران به همراه داشت در حال افزایش است. این برای انتخاب مجدد روحانی در سال ۲۰۱۷ اصلاً شرایط مطلوبی نیست». از لحاظ اقتصادی دالتون ایران را بهعنوان یکی از کشورهای اقتصادی نوظهور و در کنار کشورهایی مانند برزیل و هندوستان میبیند: «آنها اقتصادی 4/1 تریلیون دلاری هستند. این اقتصاد سالانه ۴ تا ۵ درصد رشد دارد، امکان سرمایهگذاری در همه بخشهای آن موجود است، دولتی اصلاحطلب (حداقل تا یک سال دیگر) دارد و جمعیتش مجموعاً ۸۰ میلیون نفر است که تحصیلات عالی دارند و در تلاشند از چشمانداز بهبودیافته کشور بهره گیرند، تولید نفت خام بزودی از ۴ میلیون بشکه در روز فراتر میرود و براساس برنامههای وزیر نفت این کشور در مدت 5 سال این ظرفیت به ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز میرسد».