میکائیل دیانی: همزمان با مطرح کردن آزادی بیان از سوی رئیس‌جمهور و در ایامی که نمایشگاه مطبوعات برپا است، سراغ یکی از مجریان توانمند تلویزیون رفتیم که اتفاقا برنامه‌اش در مرز واقعیت حرکت می‌کند و تلاش دارد منطق آزادی‌بیان را حاکم کند. با خیلی از مجری‌های صداوسیما فرق می‌کند، خیلی در محافل روشنفکری دعوت نمی‌شود، خیلی هم تمایلی ندارد به این جمع‌ها برود، دوست ندارد سلبریتی باشد، برنامه‌ای را مجری‌گری می‌کند که هم اسمش
«متن، حاشیه» است هم به قول خودش «حاشیه‌هایش همیشه پررنگ‌تر از متن بوده است». می‌گوید مجری برنامه سیاسی بودن همواره با توهین‌های ناراحت‌کننده‌ای همراه است که گاها تصمیم می‌گیرد مجری‌گری را کلا فراموش کند. گله دارد از سیاستمدارانی که حاضر نمی‌شوند در مقابل مسؤولیتی که دارند پاسخگوی مردم باشند. با «وحید ایمانی» به گفت‌وگوی صریح درباره صداوسیما، متن، حاشیه، سلبریتی‌ها و مجری‌گری پرداختیم که در زیر می‌خوانید.
***
 چه تمایزی بین متن، حاشیه و دیگر برنامه‌های سازمان قائلید؟
می‌دانید که برنامه گفت‌وگومحور امروز در سازمان بسیار وجود دارد. سیاست هر برنامه‌ای هم متفاوت است، برخی موضوعش طنز است، بعضی ورزش، بعضی سینمایی و بعضی مسائل اجتماعی. متن، حاشیه تفاوتش با باقی برنامه‌ها این است که ما در قواعد کلی جست‌وجو نمی‌کنیم، مثلا بگوییم «لطفا عملکردتان را در حوزه مسؤولیت‌تان بفرمایید»، اعتقاد من و تیم تهیه‌کننده برنامه متن، حاشیه این است که وقتی کسی را ملقب کردیم به «مسؤول» یعنی باید مورد سوال قرار بگیرد. ما تلاش کردیم سوالات صریح و شفافی که پیرامون مسؤولان وجود دارد را بپرسیم، حرف‌هایی که شاید هیچ موقع در تلویزیون پرسیده نمی‌شد اما در ذهن مردم وجود داشت و وقتی در تلویزیون پرسیده نمی‌شد، می‌رفت در «بی‌بی‌سی»، «من‌وتو» و «صدای آمریکا» طرح می‌شد و آنها هم با توجه به هدف خودشان به این مساله جهت می‌دادند. ما تلاش کردیم درباره چالش‌های موجود پیرامون مدیران‌مان پیشقدم شویم تا مدیران به رسانه‌های داخلی پاسخگو باشند و آن مدیر خودش این مسائل و ابهامات را مستقیم بیان و اگر اشتباهی بوده است مستقیم از مردم عذرخواهی کند. انتخاب میهمان‌هایی که به برنامه «متن، حاشیه» دعوت می‌شوند هم براساس موضوعات و دغدغه‌های روز مردم صورت می‌گیرد. با این مدل آن وقت یک رسانه غریبه که ربطی به انقلاب ندارد نمی‌تواند آن مساله را دست بگیرد و با آن انقلاب را بزند. اما متاسفانه این مساله از سوی برخی مدیران کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد چون تا پیش از این، روال این بوده که یک مسؤول بیاید هر حرفی می‌خواهد بزند، مجری برنامه هم سر تکان بدهد به نشانه تایید و برنامه تمام شود و برود. شاید این عادت شده باشد که وقتی مسؤولان در تلویزیون حاضر می‌شوند عملکردشان را گزارش دهند و کمتر دیده می‌شود که سوال‌هایی درباره ضعف‌ها پرسیده شود و معمولاً در برنامه‌ها فقط به تقدیر مسؤولان پرداخته شده است که از نظر من جای چنین برنامه‌ای که به ضعف‌ها بپردازد و راهکارهای درست و سازنده ارائه دهد در تلویزیون تا امروز خالی بوده است. برنامه «متن، حاشیه» هم به متن و هم به حاشیه می‌پردازد.
 یعنی شما معتقدید اگر «منتقد طرفدار» باشیم بهتر از آن است که یک «مدافع توجیه‌گر» باشیم؟
دقیقا، به نظر من پایگاه اعتراض هم باید در درون خود ما باشد. ببینید منتقد طرفدار تلاشش بر این است که ضمن نقد کردن نارسایی‌ها، راهکار و پیشنهاد ایجابی هم برای سیستم بدهد چرا که او دلسوز سیستم است و نقادی‌اش هم از این حیث است که طرفدار سیستم است. ما باید آنقدر به نقد بپردازیم تا آرزوی نقد کردن به دل شبکه‌های دشمن و معاند از جمله شبکه‌های BBC، VOA و «من‌وتو» گذاشته شود. این شبکه‌ها هیچ حقی در بحث نقد ضعف‌های کشورمان ندارند اما توجیح‌گری باعث می‌شود نقادی در اختیار آنها قرار گیرد.
 یک مطلبی که درباره متن، حاشیه گفته می‌شود این است که هر موقع یک مسؤول دولتی دعوت می‌شود، حاشیه‌های برنامه پررنگ‌تر از متن می‌شود.
[با خنده] کلا برنامه ما همیشه حاشیه‌هایش پررنگ‌تر از متن است. ببینید اجرای برنامه‌های سیاسی متفاوت از باقی برنامه‌ها است و البته به نظرم سخت‌تر از دیگر برنامه‌ها هم است. تا قبل از نسل من و امثال من برنامه‌های سیاسی قالب خیلی خشک و اتوکشیده‌ای داشت، حالا من می‌خواستم این قالب را هم بهم بزنم کار برایم سخت‌تر می‌شد، تیپ و قیافه‌ام متفاوت بود، سعی می‌کردم واکنش‌هایم به صحبت‌های میهمان دیگر واکنش‌های خشک نباشد بلکه کاملا رفتارهای مردمی داشته باشم، اگر فکر می‌کردم در واکنش به این صحبت میهمان مردم می‌خندند، من می‌خندیدم، اگر فکر می‌کردم مردم این حرف را از مسؤول قبول نمی‌کنند و عصبانی می‌شوند من اخم می‌کردم و اینها خودش کار را سخت‌تر می‌کرد. اما در هر حال وقتی دولتی‌ها می‌آیند این حاشیه‌ها بیشتر هم می‌شود. من در این مدت میهمان‌های زیادی داشتم که فارغ از مسؤولیت‌شان به جناح‌های مختلف منتسب بودند، سردار نقدی آمد در هفته بسیج، من نقدهای بسیار شدیدی که در کف خیابان مطرح می‌شود از او پرسیدم که برنامه خیلی خوبی هم شد، جناب فتاح را دعوت کردیم درباره کمک کمیته امداد به لبنان و سوریه پرسیدم که تاکنون هیچ‌کس این را مطرح نکرده بود که وی هم شفاف توضیح داد. باهنر را گفتیم تو مرد لابی هستی او هم جواب داد، زاکانی را دعوت کردیم به شکلی دیگر زیر نقد بردیمش! اما برای هیچ‌کدام از اینها حاشیه‌ها اینطور نبود اما وقتی دولتی‌ها می‌آمدند اگرچه پشت برنامه شوخی و خنده داشتیم اما بعد برنامه حاشیه‌های زیادی را هم به همراه داشتیم البته همواره هم مدیران سازمان از آقای جبلی گرفته که رفتند و امروز آقای آخوندی جای‌شان آمده‌اند تا آقای ملکی و آقای مهدی قلی حمایت‌شان را از ما برنداشته‌اند و اگر ما در فضای مجازی مورد لطف رسانه‌های حامی دولت بودیم، اینها از ما حمایت می‌کردند.
 یکی از پرترافیک‌ترین روزهای برنامه شما هفته دولت بود و شاید یکی از پرچالش‌ترین هفته‌های متن، حاشیه؛ درست است؟
بعد از برخی برنامه‌ها در حد سکته به من فشار آمده است، اینکه 80 هزار تا پیام بیاید که توهین‌های مختلفی را نثار من کنند، تا این حد که من می‌گویم مجری‌گری را بگذارم کنار، اگرچه آن چیزی را که در آن برنامه پرسیدم می‌توانم قسم جلاله بخورم که صرفا به‌خاطر اینکه درد مردم بوده است پرسیده‌ام اما از پیامک گرفته تا پیام گذاشتن در اینستای شخصی‌ام من را مورد توهین قرار دادند. نامردانه‌ترین اتفاق این بود که گاها خانواده من را خطاب قرار می‌دادند که این دیگر برایم قابل تحمل نبوده است. شخصیت‌های مسؤول معمولا انسان‌های خوش برخوردی هستند و عمدتا مشکل و حواشی ما با آدم‌های رسانه‌ای اطراف آنها است. تفاوت دولتی‌ها با بقیه این است که وقتی وارد مسائل آنها می‌شویم تنش بسیار بالا می‌رود. مثل همین اتفاقی که خانم مولاوردی رقم زدند که بعد از برنامه توهین‌های متعددی را به من به عنوان مجری و کلیت سازمان صداوسیما وارد کردند.
 یکی از اتفاقات رخ داده در برنامه‌های هفته دولت متن، حاشیه مشخص شدن چند پاره بودن دولت بود، با اتفاقی که آقای ترکان رقم زدند.
فکر می‌کنم مردم واقعا از این اتفاق متعجب شدند که مشاور ارشد رئیس‌جمهور علیه وزیر صنعت و معدن موضع‌گیری کرد ولی برای من خیلی هم جای تعجب نداشت، چون پشت صحنه برنامه هم این را از آقای ترکان شنیدم و البته درباره مساله مناطق آزاد ظاهرا وزرای صنعت و اقتصاد حتی اطلاعات با آقای ترکان اختلاف نظر دارند و بعد از برنامه آقای ترکان که آقای دکتر نیلی مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور آمدند هم گفتند من هم با نظر آقای ترکان مخالفم!
 می‌گویند فشار آورده‌اند و برنامه تعطیل می‌شود؟
پخش برنامه «متن، حاشیه» ادامه‌‌دار است و هنوز صحبتی از اتمام این برنامه نشده است و خوشبختانه پخش آن ادامه خواهد داشت، ان‌شاءالله مدیران و مردم هم همچنان مثل سابق حمایت‌شان را از ما دریغ نخواهند کرد.
  آیا به هر مسؤول دولتی که می‌گویید حاضر است تا در متن، حاشیه حضور یابد؟
نه لزوما، برخی تاکنون به میز چالشی متن، حاشیه نیامده‌اند، مثلا خیلی خوب است اگر رئیس‌جمهور هم بیاید متن و حاشیه‌اش را خودش پاسخگو باشد بویژه که من به نمایندگی از قشر جوان جامعه سوالات بسیاری هم درباره جوانان جامعه و از زبان آنها از آقای رئیس‌جمهور دارم، اگر قبول به صحبت کنند. یک نکته‌ای که در کل درباره بعضی دولتی‌ها وجود دارد این است که آنها از پاسخگویی فرار می‌کنند. به عنوان مثال ما ۸ بار ظریف را به «متن، حاشیه» دعوت کرده‌ایم که نیامده است، جناب روحانی هم همین‌طور. بعضی‌ها از گفت‌وگو می‌ترسند اما از آزادی حرف می‌زنند. هر مسؤولی در مقابل سوالات آن هم سوالات چالشی از خود مقاومت نشان می‌دهد. اینکه شعار آزادی بیان بدهیم و به آن ملتزم نباشیم در برخی جریان‌ها امری مرسوم است، فقط می‌خواهند ژست آزادی بیان بگیرند و این در بزنگاه خودش را نشان می‌دهد.
 از دید فردی که هم در سازمان فعالی و هم در شبکه‌های اجتماعی، آیا فضای مجازی را رقیب سازمان می‌دانید؟
صد درصد، بیایید مطالعات دانشگاهی و پژوهش‌ها را مشاهده کنید. وقتی بالغ بر 130 میلیون مخاطب تلفن هوشمند هست، وقتی 30 میلیون مخاطب فعال تلگرام در ایران وجود دارد، یعنی شبکه‌های اجتماعی طعنه می‌زند به صداوسیما البته فقط هم تلویزیون ما نیست، همه تلویزیون‌های دنیا را تحت‌الشعاع قرار داده. شما نگاه کنید حتی در ترکیه هم با وجود اینکه صداوسیما را گرفتند، اردوغان از طریق فضای مجازی پیام خود را ارسال کرد و موفق بود. به همین خاطر است که سازمان باید گرایش به جوانان را بیشتر کند، فضای اجتماعی جدید فضایی است که جوانان در آن می‌توانند کار کنند چون آنها با این فضا رشد کرده‌اند و آن را خوب می‌فهمند. نباید در رقابت با فضای مجازی شاهد کاهش مخاطب صداوسیما باشیم و آن هم تنها از عهده کسانی بر می‌آید که جنس فضای مجازی را هم بشناسند و با آن زیست کرده باشند.
 حرف آخر؟
من را برای برنامه متن، حاشیه دعوت کردید اما آن کسی که بیشتر از من که جلوی دوربین هستم و دارد پشت دوربین زحمت برنامه را می‌کشد، مهدی ترابیان است که تهیه‌کنندگی کار را بر عهده دارد، می‌خواهم از همین جا از او تشکر کنم و خسته نباشید بگویم.