عبدالباری عطوان: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، روز چهارشنبه همه را غافلگیر کرد؛ زمانی که در سخنانی در استانبول تاکید کرد که دلیل ورود نیروهایش به اراضی سوریه در چارچوب «سپر فرات» نه سلطه بر این کشور، بلکه بازگرداندنش به صاحبان واقعی آن است و این یعنی اینکه ما در اینجا برای عدالت هستیم. اردوغان افزود، در اینجا مهم‌تر این است که «ما وارد اراضی سوریه شدیم تا به حکومت بشار اسد که سوری‌ها را به وحشت انداخته است، پایان دهیم و ورود ما برای هیچ هدف دیگری نبوده است»! رهبران روسیه به سرعت خواستار توضیح اردوغان درباره این سخنان شدند که با تفاهم‌ها و توافقنامه‌ها میان 2 طرف در تعارض است و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه با همتای ترک خود تماس برقرار و سخنانش را تقبیح کرد و خواستار توضیح وی درباره آنچه درباره سرنگونی رئیس‌جمهوری سوریه گفته بود، شد. سردار رسول سنایی‌راد، معاون سیاسی سپاه پاسداران ایران نیز به نوبه خود لحظه‌ای در واکنش به رئیس‌جمهوری ترکیه تردید نکرد و گفت: «اردوغان قدرت کافی برای براندازی رئیس‌جمهوری سوریه ندارد... اگر قدرت کافی داشت ترکیه در ایجاد منطقه حایل موفق می‌شد.» در برابر این فشارهای روسیه و ایران، عملیات عقب‌نشینی تدریجی ترکیه آغاز شد. در ابتدا برخی منابع در دفتر اردوغان گفتند که «نباید سخنانش را تحت‌اللفظی تفسیر کرد» و وقتی به اردوغان گفته شد که این توضیح توسط دفترش کافی نیست، از فرصت دیدارش با کدخداهای روستاهای ترکیه در کاخ ریاست‌جمهوری در روز پنجشنبه استفاده کرد تا به طور کلی از این سخنانش عقب‌نشینی کند. اردوغان در چرخشی آشکار گفت: «هدف از عملیات سپر فرات علیه هیچ دولت یا شخصیتی (اسد) نیست بلکه فقط علیه گروه‌های تروریستی است و هیچ‌کس نباید در این زمینه هر از گاهی تردید کند و نباید کسی درباره این موضوع با شیوه خاصی واکنش نشان دهد یا تلاش کند آن را تخریب کند.» این عقب‌نشینی اول اردوغان نیست و قطعا آخرین عقب‌نشینی‌اش نیز نخواهد بود. اردوغان پیش از این اعلام کرده بود که به‌رغم خواسته دولت عراق در عملیات موصل علیه داعش مشارکت می‌کند و از زبان غیردیپلماتیک در مخاطب قرار دادن حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق استفاده کرد؛ زمانی که گفت: «تو کی هستی... تو در حد و اندازه من نیستی... حد و حدود خود را بدان.» اما اکنون ماه اول از عملیات موصل دارد تمام می‌شود و نیروهای ترکیه حتی یک گلوله هم در این عملیات شلیک نکرده‌اند. شاید «لغزش» زبانی خطرناک‌تر اردوغان در گفت‌و‌گوی اخیر با یک شبکه تلویزیونی اسرائیلی رخ داد که گفت: «قدس باید برای همه ادیان باشد» و این «لغزش زبانی» چند روز پس از صدور قطعنامه سازمان یونسکو بیان شد. این قطعنامه تاکید کرد که قدس اشغالی شهری اسلامی است و هیچ ارتباطی با یهودی‌ها و دیانت‌شان ندارد. اردوغان، مورد حمایت گروه دوستان سوریه است؛ این گروه که متشکل از بیش از 150 کشور است از 5 سال پیش تاکنون با تسلیح گسترده گروه‌های معارض سوری، آن هم با دلارهای سعودی و قطر، موفق نشد اسد و دولتش را براندازد و تحولات میدانی به لطف عملیات نظامی روسیه، به نفع نظام دمشق شروع به تغییر کرده است و نیروهای ارتش سوریه فقط چند روز با بازپس‌گیری کامل شهر حلب فاصله دارند. بعید می‌دانیم که اردوغان از اتفاقات دور و برش چه در عراق و چه در سوریه خبر نداشته باشد. ترکیه از جهت‌های چهارگانه در محاصره دشمنانش قرار گرفته است و جالب اینجاست که این دشمنان مانند اروپا، عراق، سوریه و کردها تا همین دیروز دوستان صمیمی‌اش بودند و در نهضت اقتصادی و سیاسی‌اش و دستیابی به رتبه بالای جهانی، سهیم بودند و غیرممکن است که همه اینها در اشتباه باشند و اردوغان راه درست را در پیش گرفته باشد. ارتش ترکیه در براندازی نظام سوریه موفق نمی‌شود، اگرنه بسیاری از جمله باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا و ایهود باراک، وزیر جنگ اسرائیل و تعدادی از رهبران کشورهای حاشیه‌خلیج فارس بر این باور بودند که عمر نظام اسد رو به پایان است ولی اکنون اوباما رفتنی شده و باراک اسرائیلی نیز از سیاست کناره‌گیری کرده است، فهرست در این زمینه طولانی است. عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی که این جمله آرام‌بخش قلبش را بیش از صد بار تکرار کرد که «اسد با صلح یا جنگ ساقط می‌شود» از صحنه عربی به طور کامل ناپدید شده است، ما نمی‌دانیم که آیا همچنان در پست خود هست یا نه. اردوغان باید به سخنانش عنان بزند تا به شیوه‌ای که بارها دنبال کردیم و دیدیم و به شیوه‌های ناشایست از سخنانش عقب‌نشینی نکند.  رئیس‌جمهوری ترکیه قربانی دامی آمریکایی - غربی با ابزارهای عربی شده است.