مستند «پسرم» از آثار بخش «جایزه شهید آوینی» در دهمین جشنواره فیلم «سینما حقیقت» است. فیلمی که ارتباط عاطفی مادر فداکار افغان را با فرزند برومندش که جزو مدافعان حرم بوده، بازگو می‌کند. نگاهی که از دوربین محمدمهدی خالقی در مدت زمان 25 دقیقه شکل گرفت و پس از پایان فیلم همراه با گفت‌وگویی با او شد که متن آن پیش روی شماست. «نبرد با شیطان»، «پوستین وارونه»، «حرمسرای اشرف»، «خادم بیت‌المهدی»، «وحید آقا» و «رضای زائر» از جمله فیلم‌های پیشین این فیلمساز جوان مشهدی است.
***
آقای خالقی! از دریچه‌ای متفاوت و از زاویه مادرانه به موضوع بسیار مهم مدافعان حرم پرداخته‌اید. دلیل انتخاب این نگاه برای ساخت چه بود؟
با توجه به اینکه پیش از این هم دغدغه ساخت آثاری با موضوعات منطقه را داشته‌ام و همچنین تا به حال حدود 20 فیلم مانند «همزبانی و بی‌زبانی» را درباره افغانستان ساخته‌ام، تولید این فیلم هم چندان از نگاه من دور نبود. درباره موضوع شهدای مدافع حرم می‌توان از طرق مختلفی ورود پیدا کرد و نقش افغان‌ها در دفاع از حرم زینبی بسیار برجسته است. برای ساخت فیلم «پسرم» در زمانی که مشغول تحقیقات بودیم به موارد بسیار عاطفی میان مادر سردار شهید محمدرضا خاوری ملقب به حجت رسیدیم که روابط بسیار جالبی داشت و ما را به این سمت برد تا این نگاه مادرانه را به تصویر درآوریم. فراق‌ها و دلبستگی‌های این مادر با فرزند شهیدش در سال‌های مختلف موضوع مستند «پسرم» شد.
در واقع از دل تحقیقاتی که برای شهید مدافع حرم داشتید به این زاویه جدید برای پرداخت رسیدید؟
ما در ابتدا شروع به ساخت یک مجموعه مستند 10 قسمتی درباره فرماندهان شهید فاطمیون کردیم که کاری گروهی برای شبکه افق است و من تهیه‌کننده‌اش هستم که فیلمسازان جوان مستعدی در آن حضور دارند و مراحل آخر این کار است. 2 قسمت از این مجموعه با عنوان «فاتح» و «پسرم» را من تهیه کردم و مابقی را بچه‌های فیلمساز حزب‌اللهی ساختند. من بعد از اینکه تحقیقاتی برای ساخت مستند «پسرم» انجام دادم به آرشیوهایی درباره ارتباط شهید حجت و مادرش رسیدم. مصاحبه‌ای طولانی با شهید وجود داشت که آن را هم بررسی کردم و در نهایت به کلیدواژه فراق رسیدم که چگونه می‌تواند برای یک مادر و فرزند شهیدش رخ دهد.
درباره شهید حجت و ویژگی‌های معرفتی ایشان بگویید که در مراحل مختلف تحقیق و ساخت به آن رسیدید.
شهید حجت در تمام مراحل زندگی‌اش در حال جهاد بود و شخصیت متفاوت و ممتازی داشت. من هنگامی که زندگی ایشان را بررسی کردم به مبارزاتی که ایشان در جنگ با شوروی و طالبان داشته رسیدم که در نهایت در جهاد و مبارزه با تکفیری‌ها در سوریه به شهادت رسید. مادر شهید حجت که علاقه خاصی به فرزندش دارد با وجود جدایی از فرزند به رضایت بسیار زیبایی از شهادت ایشان رسیده است و من به دنبال نمایش رضایت این مادر از شهادت فرزندش بودم و براساس آن ساختار مستند «پسرم» را شکل دادم.
مراحل ساخت مستند «پسرم» چه مدت طول کشید و طی تولید چه حوادثی رخ داد؟
از اواخر بهار امسال ساخت این مستند را شروع کردیم و تقریبا تا اوایل شهریورماه ساخت آن طول کشید. در این 4 ماه مهم‌ترین چالشی که وجود داشت این بود که پیش از ما چند گروه دیگر برای ساخت فیلمی درباره شهید حجت اقدام کرده بودند - به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در فاطمیون داشت - اما به دلایل مختلف تولید فیلم شکل نگرفته بود و به همین دلیل کسب اعتماد خانواده ایشان کمی سخت شد که بحمدالله وجود شهید کمک کرد این مستند شکل بگیرد.
ما در این مستند سعی کردیم که نگاهی نزدیک به شخصیت شهید حجت داشته باشیم و نقش خانواده شهدا را در ماجرای مقاومت شرح دهیم.
مستند «پسرم» جدا از اکران در جشنواره «سینما حقیقت» به جشنواره فیلم عمار هم ارسال شد و اصولا شما فیلمسازی برآمده از این جشنواره مردمی هستید؛ در این باره توضیح دهید.
البته بنده پیش از جشنواره «عمار» هم فیلم‌هایی با موضوعات ارزشی ساخته بودم و در دوره‌های نخست این جشنواره که تعداد فیلم‌ها و فیلمسازان کم بود، آثار من شرکت داشت و جوایزی گرفت. اهمیت جشنواره فیلم «عمار» در ایجاد جبهه فرهنگی فیلمسازان بسیار زیاد است و اکنون به دوره شکوفایی رسیده است. جشنواره مردمی فیلم «عمار» فیلم‌هایی را درباره موضوعاتی پیگیری می‌کند که تا پیش از آن مورد توجه قرار نگرفته بود و در این جهت فیلمسازان جوان و خلاقی از جنس بچه‌حزب‌اللهی‌ها رشد کردند و خودی نشان دادند. از طرفی جشنواره «عمار» با فهم جایگاه مخاطب توانست اکران‌های بسیار گسترده و مطلوبی را در نقاط دورافتاده کشور انجام دهد که به نظرم اکران‌های مردمی «عمار» گنجینه فعالیت‌هایش است.
برگزاری دهمین جشنواره «سینما حقیقت» را چگونه می‌بینید و فکر می‌کنید نقش بچه‌های فیلمساز انقلابی در این رویداد سالانه چگونه است؟
در این چند روز فیلم‌هایی را دیدم که به لحاظ اخلاقی هنجارشکن هستند و تناسبی با جامعه اسلامی ما ندارند و از طرفی فیلم‌هایی خنثی به لحاظ سیاسی هستند. به روال سال‌های گذشته فیلم‌هایی در جشنواره «سینما حقیقت» وجود دارند که هیچ ربطی به مسائل جامعه ما ندارند و فیلم‌هایی هستند که مخاطب نمی‌تواند تا پایان آنها را تحمل کند، حتی فیلم‌هایی از افراد مشهور دیدم که کاملا ناامیدکننده بود. فیلمسازانی که حداقل پیش از این اگر هم فیلم‌هایی مغایر با اهداف نظام می‌ساختند اما به لحاظ سینمایی قابل تحمل بود. فیلمی از فیلمسازی قدیمی دیدم که دیگر حتی بیش از 5 دقیقه از آن را نمی‌توان تحمل کرد. در دوره‌های گذشته هم اینگونه بوده و امسال اولین سالی است که فیلمی از من پذیرفته می‌شود و برخی فیلمسازان انقلابی هم حضور دارند که می‌توانند خودی نشان دهند. با همه دشواری‌ها مطمئن باشید آینده سینمای مستند ایران در دست بچه‌حزب‌اللهی‌هاست. بچه‌ها دنبال سوژه‌های جذاب و کمتر کار شده‌ای می‌روند که برای مخاطب قابل توجه است و جریان‌هایی مانند «عمار» باعث می‌شود این محصولات ارزشی نشان داده شود. این تفکر شکل گرفته و الان در جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی به لحاظ کمیت در جایگاه خوبی قرار داریم و امیدوارم به کیفیت مطلوبی هم برسیم.
برنامه بعدی‌تان در مستند‌سازی کدام پروژه خواهد بود؟
مستندی را درباره عزاداری مردم بنگلادش در ماه محرم تولید کرده‌ام که به جشنواره امسال «عمار» نخواهد رسید و ان‌شاءالله سال آینده در این جشنواره اکران می‌شود. قرار است یک کار داستانی را هم بسازم که درباره قیام گوهرشاد خواهد بود، چرا که درباره این موضوع مهم هم آثار چندانی ساخته نشده است.