عبدالباری عطوان*: وتوی دوجانبه روسی و چینی برای خنثی کردن پیش‌نویسی در شورای امنیت درباره آتش‌بس یک هفته در شهر حلب که اجازه می‌داد کمک‌های انسانی وارد این شهر شود، غربی‌ها بویژه ایالات متحده آمریکا و همپیمانان اروپایی‌اش را شوک‌زده کرد؛ پیش‌نویسی که کشورهای مصر، اسپانیا و نیوزیلند تهیه کردند و هدفش نجات نزدیک به یکصد هزار غیرنظامی سوری در حلب شرقی و رساندن کمک‌های انسانی به آنها بود. ولی موضوعی که در این پیش‌نویس خشم روس‌ها و چینی‌ها را برانگیخت، اشاره نکردن آن به خروج گروه‌های مسلح و عناصر گروه جبهه النصره و گروه‌های همپیمان آن از این شهر است. سامح شکری، وزیر  خارجه مصر که برای مشارکت در تدوین این پیش‌نویس به نیویورک رفت، تلاش کرد از زیر بار مسؤولیت ناکامی آن یا به عبارت دیگر خنثی کردنش توسط روس‌ها و چینی‌ها شانه‌خالی کند؛ هنگامی که یک منبع نزدیک به وی اعلام کرد که برخی کشورها فشارهای زیادی برای مطرح کردن پیش‌نویس برای رای‌گیری پیش از کامل شدن رایزنی‌ها درباره آن، وارد آوردند و این فرآیند تعجیل باعث این ناکامی شد. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نمی‌خواهد که شورای امنیت سازمان ملل در مساله حلب هیچ‌گونه دخالتی داشته باشد بلکه می‌خواهد توافق دوجانبه با دولت آمریکا در این زمینه داشته باشد. به همین دلیل دیدار کارشناسان این دو کشور در ژنو در روز دوشنبه این هفته ترتیب داده شد و بندهای این توافقنامه در حال تدوین است اما واشنگتن به شیوه وقت‌کشی و تأخیر روی آورد. ائتلاف سوری- روسی موفقیت‌های بزرگی در میدان‌های نبرد به دست آورده و توانسته است بیش از 80 درصد از شرق حلب را بازپس گیرد و این ائتلاف نمی‌خواهد این موفقیت‌ها و پیروزی‌ها با قبول آتش‌بسی که به موجب آن گروه‌های مسلح بدون استثنا همچنان در شهر خواهند ماند، از بین برود ولی گروه‌های مسلح این پیشنهاد روسی- سوری را رد کردند و تصمیم به جنگ تا پای مرگ گرفتند. روس‌ها این مساله را مطرح کرده‌اند که آتش‌بس بدون خروج گروه‌های مسلح یعنی نفس تازه کردن آنها و استفاده از آتش‌بس برای دستیابی به کمک‌های تسلیحاتی و مهمات که آنها را قادر به بازیابی قوای‌شان و دفع حمله زمینی ارتش سوریه و شکست محاصره می‌کند؛ همانطور که در آتش‌بس‌های گذشته اتفاق افتاد. روس‌ها می‌خواهند مرحله خلأ کنونی ریاست‌جمهوری آمریکا را مورد بهره‌برداری قرار داده و همه شهر حلب را پیش از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید در بیستم ماه ژانویه آینده بازپس گیرند. خارج نشدن گروه‌های مسلح از حلب شرقی یعنی اینکه آنها تصمیم دارند جنگ کنند؛ جنگ خیابانی با ارتش سوریه در منطقه‌ای که به‌خوبی می‌شناسند. علاوه بر آن، همانطور که هشام جابر، سرتیپ بازنشسته و کارشناس نظامی می‌گوید این گروه‌ها به درگیری مستقیم با نیروهای ارتش سوریه امید دارند که باعث شود کارایی نیروی هوایی و تاثیرگذاری‌اش از بین برود زیرا بمباران در این حالت منجر به وارد آوردن خسارت‌هایی به نیروهای ارتش سوریه می‌شود. در حالی‌که همه این امیدها با پیشروی سریع ارتش سوریه و از هم پاشیدن گروه‌های مسلح در بسیاری از مناطق شرقی حلب بویژه بخش قدیمی و تاریخی حلب و فرار دسته‌جمعی این گروه‌ها بر باد رفته است. روزها و هفته‌های آینده شاهد کشتار گسترده عناصر گروه‌های مسلح در حلب شرقی خواهیم بود و نکته قابل توجه این است که کشورهای حامی این گروه‌های مسلح از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه در سکوت محض به‌سر می‌برند و دستگاه‌های رسانه‌ای‌شان نیز به نشست سران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در بحرین و سفر دوره‌ای سلمان بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان که پیش از این نشست انجام شد، سرگرم هستند. استفاده چین از حق وتوی خود در شورای امنیت در کنار همتای روسش باعث می‌شود که موضع معارضان سوری مسلح و حامیان عرب و ترک‌شان در موضع بسیار سخت و دشواری قرار گیرد و دارای پیام سیاسی و نظامی مهمی است که می‌گوید چین در اردوگاه دولت سوریه و اردوگاه روسیه و ایران که از دولت سوریه حمایت می‌کند، قرار دارد. خانم نغم الغادری، عضو دفتر رهبری ائتلاف مخالفان سوری در خارج در یک برنامه تلویزیونی گفت: «آمریکا پشت ما را خالی کرد... و بسیاری از کشورهای عربی نیز این کار را با ما کردند... و ما را به حال خودمان رها کردند تا با سرنوشت‌مان رویارو شویم.» آنچه خانم الغادری گفت عین حقیقت بود و نیازی به این نداریم که چیزی به آن اضافه کنیم.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب