گروه سیاسی: برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام که 27 دی ماه سال گذشته با آغاز اجرای تعهدات طرف غربی رسما عملیاتی شد، حالا در کمتر از یکسالگی‌اش، با تصویب قانون تمدید تحریم‌های 10 ساله (ISA) در کنگره و سنای آمریکا در آستانه نقض شدن است. هر چند این قانون برای اجرا نیاز به امضای رئیس‌جمهور آمریکا دارد اما براساس موضع‌گیری مسؤولان آمریکایی، احتمال امضای این قانون توسط باراک اوباما که آخرین روزهای حضورش در کاخ سفید را سپری می‌کند، بسیار بیشتر از وتو کردن آن خواهد بود. هر چند در کمتر از یک‌سال گذشته آمریکا چندین و چند تحریم علیه ایران تصویب کرد که به اعتقاد کارشناسان، بسیاری از این تحریم‌ها ناقض برجام بود اما پس از چندین تخلف و نقض در اجرای برجام از سوی آمریکا، سرانجام دیروز هیات نظارت بر اجرای برجام که وظیفه بررسی اجرای برجام و تشخیص نقض برجام چه نقض کلی و چه نقض فاحش را برعهده دارد، تشکیل جلسه داد تا پیش از امضای این قانون توسط رئیس‌جمهور آمریکا، طرف ایرانی به جمع‌بندی‌های لازم درباره نحوه مواجهه با این نقض برجام توسط آمریکا رسیده باشد.
به گزارش خبرگزاری‌ها، نشست هیأت نظارت بر برجام برای بررسی تمدید قانون تحریمی ISA پیش از ظهر روز چهارشنبه با حضور حسن روحانی رئیس‌جمهور در شورایعالی امنیت ملی برگزار شد. در این جلسه که 5/2 ساعت به طول انجامید علی لاریجانی، حسین دهقان، علی شمخانی، علی‌اکبر صالحی، سعید جلیلی و علی‌اکبر ولایتی دیگر اعضای هیات نظارت بر برجام حضور داشتند. محمدجواد ظریف نیز که به دلیل سفر توکیو امکان حضور در این نشست را نداشت، عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه را به این نشست فرستاد. هر چند جزئیات کاملی از جلسه نسبتا طولانی روز گذشته و مصوبات این هیات از سوی علی شمخانی که وظیفه اطلاع‌رسانی و ارائه گزارش‌های مربوط را بر عهده دارد، اعلام نشده است اما براساس آنچه رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، در این جلسه، وزارت امور خارجه گزارشی از سیر مصوبه ضدایرانی کنگره آمریکا درباره تمدید قانون آیسا را ارائه و اقدامات دیپلماتیک و مذاکرات سیاسی با کشورها در اعتراض به رفتار آمریکا را تشریح کرد.
همچنین سازمان انرژی اتمی، گزارشی از آخرین مذاکرات و توافق‌ها با گروه 1+5 در مسائل فنی از جمله تأمین کیک زرد مورد نیاز و نوسازی نیروگاه هسته‌ای اراک را ارائه داد.
اعضای جلسه با توجه به رفتار غیرقابل توجیه آمریکا در رابطه با تعهدات این کشور در برجام، اجرایی شدن این قانون را نقض فاحش برجام دانستند و پیشنهادهای مطرح‌شده در واکنش به اقدامات آمریکا را مورد بررسی و تصویب قرار دادند و با توجه به سناریوهای محتمل در آینده، برای هرگونه اقدام تصمیمات لازم را اتخاذ کردند.
براساس این تصمیمات، اقدام دولت آمریکا به طور دقیق رصد خواهد شد و براساس تدابیر متخذه، متناسب با اقدام طرف مقابل، واکنش لازم طبق مصوبات اجرایی خواهد شد. هیات نظارت برای پیگیری موضوع، هفته آینده نیز تشکیل جلسه خواهد داد. براساس این گزارش با توجه به اظهارات حسن روحانی در مراسم روز دانشجو در دانشگاه تهران، مصوبات این نشست قطعا برای طرف غربی نگران‌کننده خواهد بود. حسن روحانی روز سه‌شنبه گفته بود «اجرای مصوبه کنگره آمریکا در تمدید تحریم ISA نقض فاحش برجام است و عکس‌العمل ایران به آن تند خواهد بود و حتی اگر رئیس‌جمهور آمریکا این قانون را امضا و بلافاصله تعلیق کند نیز تخلف از برجام است و تهران به آن عکس‌العمل نشان می‌دهد».
براساس این گزارش، پس از تصویب تمدید تحریم‌های ایران توسط کنگره آمریکا و تصویب 100 درصدی آن توسط مجلس سنا و احتمال بالای امضای آن توسط اوباما، برجام در همان دولتی که آن را به نتیجه رسانده بود، عملا نیم پاره شد تا دولت آینده آمریکا که یکی از وعده‌هایش پاره کردن برجام بود، کار دشواری را پیش رو نداشته باشد اما در شرایطی که سنای آمریکا این قانون را به تصویب رساند، در ایران همچون یک سال گذشته برخی عناصر دولتی از لندن گرفته تا تهران به دنبال ماله کشیدن بر تحریم جدید آمریکا علیه ایران بودند اما این ترفند این بار نتیجه نداد و همان کسانی که برجام را به بار آورده بودند، خود از نقض آن سخن گفتند. در شرایطی که انتظار می‌رفت مسببان تحمیل برجام- که تا همین چندی پیش قهرمانان دیپلماسی و به بار آورنده «آفتاب تابان» برجام بودند- اشتباه‌شان در عدم توجه به هشدارهای مسؤولان و منتقدان را بپذیرند و شیوه جدیدی را در مواجهه با آمریکا در پیش بگیرند، آنان تلاش کردند از هزینه‌های نقض برجام شانه خالی کنند. اظهارنظر روز سه‌شنبه حسن روحانی در مراسم روز دانشجو درباره عمل به شروط رهبر انقلاب در برجام نیز در همین راستا است. این اظهارنظر حسن روحانی دیروز با واکنش نمایندگان مجلس و چهره‌های سیاسی مواجه شد. نمایندگان معتقدند دولت در برجام یا نتوانست یا نخواست به شروط رهبر انقلاب عمل کند. به اعتقاد آنان، اگر به شروط رهبر انقلاب در برجام عمل می‌شد، امروز به این وضعیت نمی‌رسیدیم. حجت‌الاسلام نصرالله پژمان‌فر نماینده مردم مشهد و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در نشست علنی صبح پارلمان در تذکری شفاهی با اشاره به تمدید 10 ساله تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران توسط مجلس سنای آمریکا، اظهار داشت: مقام معظم رهبری برای تایید برجام شروطی را تعیین کرده بودند که متأسفانه دولت یا نتوانست یا نخواست به این شروط عمل کند.
به گزارش فارس، وی افزود: برجام از همان ابتدا موجود ناقص‌الخلقه‌ای بود که قبل از تولدش مرده بود و چند وقتی روی دست‌شان آن را حلوا حلوا می‌کردند اما حالا خود رئیس‌جمهور می‌آید و می‌گوید طرف مقابل در اجرای برجام بدعهدی کرده است. رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در ادامه تصریح کرد: با توجه به اظهارات اخیر شخص رئیس‌جمهور، انتظار این است که رئیس‌جمهور به همان مسیر اصلی که تحقق اقتصاد مقاومتی است برگردد، چرا که مردم انتظار دارند مشکلاتی که زندگی آنان را با چالش مواجه کرده است، برطرف شود. بعد از آنکه چرخ سانتریفیوژها متوقف شد و چرخ زندگی مردم هم متوقف شد، ملت انتظار دارند چرخ زندگی‌شان لااقل بچرخد.
برجام به اینجا نمی‌رسید
یکی دیگر از نمایندگانی که به این اظهارات واکنش نشان داد، محمدعلی پورمختار عضو کمیسیون قضایی مجلس بود. او در گفت‌وگو با بسیج با ابراز تعجب و تاسف از این سخنان رئیس‌جمهور در جمع دانشجویان دانشگاه تهران که اظهار کرده بود ما هیچ قدمی در مساله برجام برنداشتیم مگر آنکه با مقام معظم رهبری مشورت کردیم، گفت: ما توقع نداریم چنین رفتاری را- هرچند مشابه آن را دیده بودیم- از شخص رئیس‌جمهور مشاهده کنیم.
پورمختار در ادامه عنوان کرد: این رفتار رئیس‌جمهور غیرمنطقی است، در حالی که مقام معظم رهبری بارها مواضع خود را صراحتا بین مردم اعلام کردند که بنده در جزئیات دخالتی ندارم، کلیات را به بنده منعکس میکنند که من هم اگر نظری باشد میگویم، لذا رئیس‌جمهور با این رویکرد میخواهد بهنوعی بار مسؤولیت را از خودش بردارد و این را به مقام معظم رهبری انتقال دهد.
وی بیان داشت: آقای روحانی طوری صحبت کرده که گویی همه جزئیات برجام را به استحضار مقام معظم رهبری رسانده و از ایشان تایید گرفته حتی دستورات کتبی ایشان را نیز اعمال کرده در حالی که اگر دستورات ایشان را اعمال کرده بودند سرنوشت برجام اینگونه نمی‌شد.
عضو کمیسیون قضایی مجلس اظهار داشت: این نوع اظهارات آقای روحانی برای جامعه قابل قبول نیست و توقع چنین رفتاری را از شخص رئیس‌جمهور نداریم.
نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ با اشاره به بخشی از بیانات امام خامنهای مبنی بر اینکه برخی مسؤولان قبل اجرای برجام میگفتند پس از اجرای تعهدات ایران، تحریم‌ها یکباره برداشته می‌شود، بیان کرد: رهبر معظم انقلاب نیز کلیات مذاکره را با این شرط پذیرفتند اما اکنون شاهد هستیم که تحریم‌ها برطرف نشده لذا چه جوابی دارند بدهند؟
پورمختار در خاتمه تصریح کرد: این رفتار رئیس‌جمهور را غیرمسؤولانه میدانیم و رئیس‌جمهور باید پاسخگو باشد نه آنکه بخواهد رفتار و عملکرد خود را به حساب رهبر معظم انقلاب بگذارد؛ مردم نسبت به مقام معظم رهبری ارادت و حمایت دارند و این نباید دلیلی شود که آقای روحانی ضعفهای برجام و نقضهایی که صورت گرفته را با این حرفها پوشش دهد و در حالی که مقابل آمریکای غدار فریب خورده، از این بگذرد و این موضوع را بخواهد داخلی کند.
نامه اعتراضی ایران به بان کی‌مون درباره مصوبه اخیر کنگره آمریکا
نماینده ایران در سازمان ملل با ارسال نامه‌ای به بان کی‌مون اعلام کرد: دولت ایران مصوبه اخیر کنگره آمریکا و تمدید قانون تحریم ایران (ایسا) تا پایان سال ۲۰۲۶ میلادی را مغایر تعهدات آمریکا براساس برجام می‌داند. غلامعلی خوشرو با ارسال نامه‌ای به بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل متحد اعلام کرد: دولت جمهوری اسلامی ایران مصوبه اخیر کنگره آمریکا و تمدید قانون تحریم ایران (ایسا) تا پایان سال 2026 میلادی را مغایر تعهدات آمریکا براساس برجام می‌داند. در این نامه تأکید شده است براساس مفاد برجام، آمریکا به‌عنوان یکی از طرف‌های برجام متعهد شده از تمدید و وضع مجدد تحریم یا هر اقدام مغایر با اهداف، نص و روح برجام خودداری کند. خوشرو افزوده است: تمدید قانون تحریم ایران (ایسا) خلاف تعهدات برجامی آمریکا است و لذا این کشور مسؤول پیامدهای منفی و آثار زیانبار چنین اقدامی خواهد بود. در این نامه از دبیرکل سازمان ملل متحد خواسته شده است از همه طرف‌های برجام بویژه آمریکا بخواهد تا به تعهدات خود پایبند بمانند. همچنین از وی خواسته شده اقدام اخیر آمریکا و سایر موارد بدعهدی در اجرای تعهدات برجام را در چارچوب گزارش آتی خود به شورای امنیت منعکس کند.