گروه اقتصادی: با گذشت 20 روز از فاجعه برخورد 2 قطار مسافری در سمنان، دولتی‌ها سعی دارند نقش پررنگ سیستم کنترل هوشمند ریلی را نادیده بگیرند و اذهان عمومی را از شرکت ارائه‌دهنده این خدمات منحرف کنند. به گزارش «وطن‌امروز»، شرکت مهندسی مهاران که مجری طرح کنترل هوشمند راه‌آهن است، بدون برگزاری مناقصه موفق شد این طرح کلان در حوزه فناوری ریلی را بر عهده بگیرد. مسؤولان این شرکت مهندسی وابستگی سیاسی به جریان اصلاح‌طلب دارند و استفاده آنها از رانت سیاسی برای برعهده گرفتن اجرای این طرح اصلا تعجبی ندارد. در تمام گزارش‌های رسمی دولت درباره علل وقوع این حادثه، خطای انسانی علت اصلی حادثه معرفی شده و به طرز مشکوکی از موضوع خطاهای مکرر و کلافه‌کننده کنترل هوشمند راه‌آهن که باعث می‌شده لکوموتیورانان آن را از حالت هوشمند خارج کرده و به کنترل دستی بپردازند چشمپوشی شده است. اینگونه حمایت معنوی از شرکت مهاران این شائبه را ایجاد می‌کند که مسؤولان دولتی در تهیه گزارش‌های خود غیر از ملاحظات فنی ملاحظات سیاسی را هم مدنظر قرار داده و قصد انحراف افکار عمومی از حقیقت را دارند. جالب اینکه شرکت مهاران در نخستین و تنها‌ترین اطلاعیه خود در مقام یک مدعی ظاهر شده و گزارش رسمی راه‌آهن مبنی بر وجود 4000 خطای سیستم کنترل هوشمند را 200 خطا معرفی کرده که تمام آن هشدار بوده است! شرکت مهاران خود به منتقدان تاخته و تلویحا گفته نه‌تنها پول هنگفتی نگرفته بلکه برای اجرای این طرح با مشکلات فراوان لطف هم کرده است!
این شرکت همچنین اعلام کرده تنها شرکت ایران و خاورمیانه است که در زمینه کنترل هوشمند ریلی مشغول به کار است و به همین علت وزارت راه چاره‌ای جز همکاری با این شرکت نداشته است. اگر این ادعای مهاران را قبول کنیم باید بگوییم حتی با وجود کاستی‌ها و خطاهای فراوان شرکت مهاران، وزارت راه‌وشهرسازی اصلا نمی‌توانسته با این شرکت برخورد کند، چون شرکت جایگزینی وجود نداشته است. از طرفی عملکرد کنترل هوشمند راه‌آهن نشان می‌دهد درصد خطا و اشکالات سیستمی این شرکت بسیار زیاد و کلافه‌کننده بوده است. مسؤولان برای انحراف افکار عمومی از این موضوع ادعا می‌کنند تمام خطاها فقط هشدار بوده و کنترل الکترونیکی راه‌آهن بدرستی اشکالات راه‌آهن را تشخیص می‌داده و قطارها را نگه می‌داشته است، در حالی که این ادعا کذب محض است، چرا که به گواهی گزارش‌های رسمی سرما و گرما موجب می‌شده این سیستم خطاهای بسیاری بدهد تا جایی که سوزنبانان به لکوموتیورانان دستور می‌دادند این سیستم را از حالت کنترل هوشمند خارج کنند و قطار را به صورت دستی به مقصد برسانند. در حادثه هفت‌خوان نیز همین خطاهای کلافه‌کننده موجب شد سوزنبان باتجربه‌ای که گویا این خطاها به دفعات برایش رخ داده بود، به لکوموتیوران قطار دوم کتبا دستور دهد که کنترل هوشمند را از کار بیندازد. یکی از مسافران قطار تهران- شاهرود که چند ساعت قبل از این حادثه از همان مسیر برخورد عبور کرده به «وطن‌امروز» گفت: قطاری که در آن بودیم بارها می‌ایستاد و وقتی از مسؤول قطار علت آن را جویا شدیم اعلام کرد وقتی سیستم کنترل هوشمند قطار یخ می‌زند باید آن را گرم کنیم تا خطای اشتباه ندهد. ما مسفران شاهد بودیم که کارکنان قطار در سرمای سمنان برای گرم کردن سیستم به بیرون قطار می‌روند تا سیستم هوشمند را گرم کنند که به قطار اجازه عبور دهد. این سیستم هم مسافران را کلافه کرده بود و هم مسؤولان قطار را.
انحراف اذهان
در چنین شرایطی دولت به عنوان حامی صددرصدی این شرکت و سیستم هوشمند، اصلا زیر بار خطاهای آن نمی‌رود و به گونه‌ای حمایت می‌کند که انگار خود منافعی در آن دارد. سعید محمدزاده، مدیرعامل جدید راه‌آهن در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه سیستم کنترل اتوماتیک قطار موسوم به ATC چه تعداد اعلام خطای واقعی و غیرواقعی داشته است، اظهار کرد: براساس اطلاعاتی که دریافت کرده‌ایم از زمان روشن شدن سیستم ATC (اسفند 93) تا امروز ضریب سلامت این سیستم 8/99 درصد بوده که مستندات آن در داخل سیستم و همچنین مستندات دفتری ادارات در مناطق مختلف موجود است. وی تصریح کرد: براساس آمار این سیستم در 8 ماه ابتدایی امسال از مجموع یک میلیون و 150 هزار بار عملیات انجام شده، 4000 بار هشدار داده که نشان از سلامت آن است!
وزیر از سیستم هوشمند دفاع می‌کند
حمید بنایی، عضو کمیسیون عمران مجلس درباره علت وقوع این حادثه به «وطن‌امروز» گفت: این کمیسیون حساسیت بالایی نسبت به موضوع دارد و تمام زوایای علت وقوع چنین رخدادی را با کار کارشناسی گزارش کرده و به این نتیجه رسیده که هم نقص فنی و هم خطای انسانی در بروز چنین حادثه‌ای محرز است. وی افزود: موضوعی نیست که بتوان به آسانی از کنار آن گذشت، با این وجود از وزیر راه‌وشهرسازی دعوت کرده‌ایم به کمیسیون عمران مجلس بیاید و درباره سهل‌انگاری‌ها نسبت به تجهیزات راه‌آهن و مدیریت آن پاسخگو شود. وی البته منکر هرگونه نقص فنی شده و خطاها و ایرادات را که بارها از سوی سیستم دیده شده، هشدار تلقی کرده که نقص فنی نیست.
بنایی در پاسخ به این سوال که گزارش کمیسیون عمران از علل وقوع این حادثه چه موقع در مجلس قرائت می‌شود، گفت: در هر صورت همه بررسی‌ها صورت گرفته و قرار است گزارش کمیسیون هفته آینده در صحن علنی مجلس قرائت می‌شود. وی افزود: این موضوع را نیز در مجلس مطرح کردیم که چرا شرکتی که استاندارد تجهیزات آن مورد تردید است باید مجری طرح‌های عظیمی چون کنترل هوشمند شود و به آن طرح‌ها حدود 140 میلیارد تومان اختصاص داده شود. پشنگ، عضو کمیسیون عمران مجلس نیز به «وطن‌امروز» گفت: کمیسیون عمران جلسه‌ای درباره این حادثه برپا کرد و قطعا همه زوایای این فاجعه مو به مو مورد بررسی قرار گرفت. ناوگان حمل و نقل ریلی ما به روز نیست و اعتراف می‌کنیم که منابع نیز برای آن کم است.
وی افزود: استعفای مدیرعامل راه‌آهن اقدام خوبی بود اما قطعا کفایت نمی‌کند و باید با مقصران اصلی این مساله برخورد شود.
به رئیس‌جمهور تذکر داده بودیم
سیدمهدی هاشمی، رئیس سابق کمیسیون عمران مجلس درباره ابعاد گسترده فاجعه برخورد 2 قطار در سمنان گفت: متاسفم از اینکه بگویم خطای مدیریت و بی‌کفایتی مسؤولان در این حادثه نقش مستقیم داشته و خطای چند کارمند راه‌آهن و سوزنبان نمی‌توانسته به تنهایی چنین فاجعه‌ای را رقم بزند. وی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» با اشاره به اینکه حادثه برخورد قطارها قابل پیش‌بینی بود، گفت: باعث تاسف است که مسؤولان به جای اینکه به اشتباهات خود اعتراف کنند قصد قربانی کردن چند کارمند راه‌آهن را دارند. طبق اسنادی که قابل کتمان نیست کمیسیون عمران مجلس در دوره گذشته به صورت کتبی وقوع چنین حوادثی را به شخص رئیس‌جمهور و وزیر راه‌وشهرسازی هشدار داده بود. وی افزود: در وزارت راه‌وشهرسازی انتصابات بسیاری وجود دارد که مدیریت آنها می‌تواند در حوزه حمل‌ونقل خطرات بسیاری بیافریند. وقتی یک پیمانکار مدیر ارشد وزارت راه و راه‌آهن می‌شود باید چنین حوادثی را هم پیش‌بینی کنیم. اگر آن کارمند و سوزنبان در این حادثه یک درصد مقصر باشد، انتصابات و مدیران ناکارآمد 99 درصد تقصیر دارند اما متاسفانه در گزارش‌های این حوادث اصلا به این موضوع اشاره نمی‌شود. هاشمی با اشاره به اینکه سیستم کنترل هوشمند قطار ATC بارها و بارها دچار خطا شده، گفت: وقتی سیستمی کنترل راه‌آهن را بر عهده دارد که یک نفر براحتی می‌تواند آن را از حالت کنترل اتوماتیک خارج کند و به صورت دستی به راه ادامه دهد و کل سیستم هوشمند را از کار بیندازد، قطعا مشکل دارد. موضوع خطای ATC در نوروز امسال نیز خطای بسیاری داشت. شرکت مذکور یک شرکتی بوده که از استاندارد خاصی برخوردار نبوده و نظارت خاصی روی آن نبوده است و با زدوبند خاصی در راه‌آهن قرار گرفته است و قطعا عملکرد آن نشان می‌دهد مدیریت و تجهیزاتش صلاحیت کار در راه‌آهن را نداشته اما معلوم نیست چه اصرار خاصی برای ماندن این سیستم پرخطاست. وی در پایان گفت: آیا استعفای مدیر راه‌آهن برای فرار از پاسخگویی اقدام مناسبی بوده است. قطعا مرگ بیش از
40 نفر در این فاجعه نمی‌تواند با یک استعفا بخشیده شود.