گروه اجتماعی: گنبد مرمت شده حرم مطهر علوی در حالی رونمایی می‌شود که بسیاری از ساخت‌وسازها و زیباسازی این بارگاه منور در طول تاریخ، به‌دست ایرانیان صورت گرفته است. گنبد حرم مطهر امام علی(ع)، علاوه بر ویژگی‌های خاص معنوی، از نظر دانش معماری نیز یک اثر کم‌نظیر محسوب می‌شود که به دست توانمند دانشمند دوره صفوی یعنی شیخ بهاءالدین محمدبن حسین عاملی، معروف به شیخ بهایی طراحی و ساخته شده است.
به گزارش «وطن‌امروز»، کار ساخت این اثر ارزشمند هنر و معماری ایرانی- اسلامی با دستور شاه‌عباس صفوى آغاز و در سال ١٠٣٨ به پایان رسید. گنبد مذکور با نمای کاشی‌کاری فیروزه‌اى، در دوران خود یکى از زیباترین آثار معماری به حساب می‌آمده است.
اقدامات پایانی ساخت گنبد را شاه‌صفى انجام داد که با به قدرت رسیدن نادرشاه، وی تصمیم به پوشش گنبد با روکش طلا گرفت. در آن زمان، پس از طلاکاری گنبد حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد از سوى شاه‌عباس، این اقدام نادرشاه دومین عملیات مطلاسازی گنبد در تاریخ تشیع محسوب می‌شد. گنبد حرم مطهر امام علی(ع)، محیطی برابر 5/51 متر و ارتفاعی برابر 5/4 متر دارد. سند تاریخی این اقدام ایرانیان، روی گلدانی گنبد حرم مطهر توسط استادکار ایرانی حک شده و محفوظ مانده است. 3 قرن پس از مطلاسازی گنبد در دوره نادرشاه، روکش طلای خشت‌های مسی که دیواره گنبد را پوشانده بود، براساس عوامل گوناگون، دچار تخریب و فرسایش شده بود. از این رو تولیت حرم مطهر علوی، پروژه ترمیم خشت‌های گنبد را به ستاد بازسازی عتبات عالیات سپرد. این براى دومین‌بار در تاریخ است که شیعیان ایرانی افتخار این را می‌یابند تا گنبد حرم مطهر امام اول شیعیان را به مدد هنر و دانش خود، زیباسازی کنند. به این منظور کارگاه آبکاری طلا در جوار حرم مطهر علوی ایجاد و شروع به فعالیت کرد. به گفته مسؤولان عراقی، پروژه ترمیم خشت‌های گنبد مطهر یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پروژه‌های آستان علوی طی یک‌سال گذشته بوده و در آن 105 کیلوگرم طلای 24 عیار به کار رفته و در هر خشت 15 الی20 گرم طلا استفاده شده است.  تعداد رج‌ها (دورهای قطر گنبد) 76 حلقه و تعداد خشت‌ها نزدیک به 10هزار عدد است.
مراحل اجرای پروژه
در مرحله نخست خشت از دیواری گنبد جدا و گچ و رسوبات قدیمی از پشت آن زدوده و لبه‌های آسیب‌دیده خشت ترمیم شد. در مرحله دوم خشت با مواد شوینده ویژه‌ای شست‌وشو داده شد. در مرحله سوم به شیوه الکتریکی و توسط کارشناسان با تجربه، 17 میکرون پوشش آب طلا روی ورقه‌های مسی آبکاری شد که با این شیوه طلا از مقاومت بیشتری برابر گرما و سرما برخوردار می‌شود. مرحله چهارم و پایانی نیز مرحله نصب خشت بود که با دقت و با استفاده از ابزار مهندسی مانند پرگار گنبد انجام شد.
ساخت‌وساز در تاریخ
پس از شهادت این امام همام که با شمشیر جهالت صورت گرفت، قبر مطهر ایشان تا سال 135 هجری قمری مخفی بود. در دوران امامت حضرت امام صادق علیه‌السلام، به خواست ابومسلم خراسانی و با کمک مالی آن حضرت به صفوان جمال، در حکومت منصور، مرقد امام اول شیعیان جهان مشخص شد. سال‌ها بعد (165هـ.ق) در دوران هارون‌الرشید عباسی نخستین بقعه بر فراز مرقد مطهر از سنگ سفید ساخته شد. ساختمانی از آجر سفید و گنبدی از گل سرخ با 4 در نیز در جوار آن بنا شد اما بعدها متوکل عباسی به واسطه دشمنی سختی که با خاندان عصمت و طهارت داشت مرقد مطهر امام علی(ع) را مثل قبر مطهر امام حسین علیه‌السلام ویران کرد. در سال 287 هجری قمری محمد ابن زید ملقب به داعی که از پادشاهان شیعه بود، عمارتی با شکوه بر مرقد مولای متقیان(ع) بنا نهاد. این بنا که صحن آن 70 حجره و طاق داشت در سال 755 هجری قمری در آتش سوخت. ایلخانان مغول به مدت 5 سال مرقد مطهر را بخوبی بازسازی کردند. شاه‌عباس صفوی در سال 1033 هجری قمری به زیارت، مرقد مطهر مشرف شد و ضمن زیارت دستور تعمیرات اساسی داده و با فرش‌های گرانبها که از ایران آورده بود مرقد را مفروش کرد. 14 سال بعد در سال 1047 هجری قمری شاه‌صفی قسمتی دیگر از صحن مطهر را گسترش داده و بنای فعلی با اندکی تغییر یادگار آن دوران است. نخستین‌بار نادر شاه افشار به سال 1155 هجری قمری دستور داد کاشی‌های گنبد و گلدسته را در آورده و به جای آن از کاشی طلایی استفاده کنند.
در سال 1211 هجری قمری، آقامحمدخان قاجار ضریحی از نقره به آستان مولای متقیان امیرالمومنان علیه‌السلام تقدیم کرد. فتحعلی‌شاه هم تغییراتی در حرم مطهر انجام داد. در سال 1262 در دوره محمد شاه ضریحی روی قبر مطهر نصب شد. در سال 1370 هجری قمری سیداحمد مصطفوی نامی حرم را بازسازی کرد و سنگ‌های گرانبهایی در آن به کار برد. گفته می‌شود در داخل ضریح حضرت علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، حضرت آدم و حضرت نوح و حضرت صالح علیهم‌السلام مدفون هستند و باز روایت است چند بار مناره‌ها بازسازی شد ولی باز سر مناره‌ها کج بوده است. ادیب‌الممالک که یکی از مقامات دوره قاجار بود وقتی مناره‌ها را دیده، گفته است: معلوم شد «اگر هزار مرتبه این مناره‌ها را خراب کنید و باز بسازید باز همان است زیرا سازه‌ها رو به مدینه و قبر مطهر جناب نبوی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله تعظیم می‌کند».
نشانه‌هایی از آسمان
هرچند برنامه‌ریزی‌های اولیه برای رونمایی از گنبد مرمت‌شده در روز عید غدیر بود اما این موضوع تا 17 ربیع‌الاول یعنی روز میلاد مسعود نبی مکرم اسلام(ص) به تعویق افتاد تا شاید این نیز همچون مناره‌های حرم، نشانی از ارادت مولای متقیان به رسول اعظم و نمادی برای مسلمانان باشد. یکی دیگر از آثار و نمادهای پر رمز و راز، تاج طلایی گنبد بارگاه مطهر علوی است. این تاج طلایی شامل یک دست به نشانه‌ 5 تن آل‌عبا و 14 شعاع نور به نشانه
14 معصوم(ع) است.
صاحب منتخب‌التواریخ از کتاب انوارالعلویه نقل می‌کند که وقتی نادرشاه گنبد حرم حضرت امیر علیه‌السلام را تذهیب کرد، از وی پرسیدند که بالای قبه مقدسه چه نقش کنیم؟ نادر فورا گفت: یدالله فوق ایدیهم. فردای آن روز وزیر نادر، میرزا مهدی‌خان گفت: نادر سواد (دینی) ندارد و این کلام به دلش الهام شده است، اگر قبول ندارید بروید و مجددا سوال کنید. لذا آمدند و پرسیدند که در فوق قبه مقدسه چه فرمودید نقش کنیم؟ گفت همان سخن که دیروز گفتم. این اثر به دستور رژیم سرنگون شده بعث مصادره و از بین رفته بود که با همت کارشناسان ستاد بازسازی عتبات عالیات بازسازی و دوباره روی گنبد نصب شده است.