گروه سیاسی:از آنچه علی‌اکبر ولایتی روز دوشنبه درباره تصمیمات کمیته عالی نظارت بر اجرای برجام گفته و پیش‌بینی کرده بود مردم از اقدامات متقابل ایران به نقض برجام با تمدید 10 ساله تحریم‌های ISA خوشحال خواهند شد، دیروز با انتشار نامه‌های حسن روحانی به محمدجواد ظریف و علی‌اکبر صالحی رونمایی شد.
به گزارش «وطن‌امروز»، حسن روحانی در نامه‌هایی جداگانه به محمدجواد ظریف و علی‌اکبر صالحی دستوراتی در قالب اقدام متقابل به نقض برجام توسط آمریکایی‌ها صادر کرد. دستوراتی که بررسی دقیق آنها نشان می‌دهد در مقایسه با اقدام آمریکایی‌ها در تمدید تحریم‌های ISA، ضعیف و نامتناسب و نامتوازن است. تنها نکته قابل توجه در این نامه‌های روحانی، بند دوم نامه به علی‌اکبر صالحی است که در آنجا خواستار «مطالعه و طراحی» سوخت پیشرانه‌های هسته‌ای دریایی شده است. موضوعی که مربوط به غنی‌سازی 45 تا 90 درصد میشود اما براساس تعهدات برجامی ایران و براساس همین نامه روحانی، ایران در واکنش به تمدید ISA تنها اقدام به مطالعه درباره سوخت پیشرانه‌های هسته‌ای خواهد کرد و نه اقدام عملی برای غنی‌سازی! در واقع آنچه درباره پاسخ ایران به نقض فاحش برجام انتظار می‌رفت، به هیچ عنوان محقق نشد. البته در متن نامه‌های روحانی به ظریف و صالحی، به نقض برجام با تمدید قانون ISA اذعان شده و این موضوع نشان می‌دهد دولت رسما نقض برجام توسط آمریکایی‌ها را پذیرفته است.
نامه به ظریف؛ دستور حاشیه‌ای
نامه حسن روحانی به محمد جواد ظریف،
وزیر خارجه در راستای پیش‌بینی‌های برجام
در صورت نقض تعهدات طرفین صادر شده است.
بر اساس برجام، در صورت اعتراض هر کدام از طرفین، اعتراض‌ها به کمیسیون مشترک می‌رود و سپس بر اساس یک مکانیسم مشخص که پیش از این بارها درباره آن صحبت شده، در نهایت در صورت تداوم اعتراض شاکی، این شورای امنیت سازمان ملل است که در این‌باره تصمیم‌گیری خواهد کرد.
نامه روحانی به ظریف نیز درباره انجام این مراحل حقوقی است. در این نامه آمده است:
جناب آقای دکتر ظریف
وزیر محترم امور خارجه
نظر به اینکه دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون تعلل و اهمال نموده و با توجه به تمدید اخیر قانون تحریم‌های ایران (آیسا) که جمهوری اسلامی ایران از پیش چنین اقدامی را به‌عنوان نقض برجام اعلام کرده بود، در اجرای مصوبات شورایعالی امنیت ملی و هیأت نظارت بر اجرای برجام، به وزارت امور خارجه دستور داده میشود نسبت به اجرای مراحل پیش‌بینی شده در «برجام» برای رسیدگی به موارد نقض، اقدام نموده و دیگر پیگیری‌های حقوقی و بینالمللی لازم را نیز به‌طور جدی معمول دارد.
مقتضی است گزارش اقدامات را ظرف یک ماه به اینجانب ارائه نمایید.
این نامه روحانی به ظریف به غیر از آنکه خواستار پیگیری رویه معمول در برجام است و از این حیث نمی‌توان انتظار چندانی از آن داشت، از این جهت نیز قابل تامل است که پیگیری‌های حقوقی ایران در مسیر تعبیه شده در برجام بیشتر از مدت زمان حضور اوباما در کاخ سفید طول خواهد کشید و در نهایت، اعتراض ایران در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ قضاوت نهایی خواهد شد. از این جهت نیز باید در نظر داشت چشم‌انداز روشنی برای این پیگیری‌های حقوقی وجود ندارد.
نامه به صالحی؛ عشق و نفرت برجام!
نامه روحانی به علی‌اکبر صالحی البته متفاوت از تکالیف ظریف است. در این نامه سازمان انرژی اتمی موظف شده است برای غنی‌سازی در سطوح بالاتر از 20 درصد مطالعه کند. در نامه روحانی به صالحی آمده است:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
جناب آقای دکتر صالحی
معاون محترم رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران
نظر به اینکه دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون تعلل و اهمال نموده و با توجه به تمدید اخیر قانون تحریم‌های ایران (آیسا) که جمهوری اسلامی ایران از پیش چنین اقدامی را به‌عنوان نقض برجام اعلام کرده بود، در اجرای مصوبات شورایعالی امنیت ملی و هیأت نظارت بر اجرای برجام، به سازمان انرژی اتمی ایران دستور داده میشود در توسعه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشور در چارچوب تعهدات بینالمللی جمهوری اسلامی ایران، مأموریت‌های زیر را اجرا نماید:
1- برنامه‌ریزی برای طراحی و ساخت پیشران هسته‌ای جهت بهره‌گیری در حوزه حمل‌ونقل دریایی، با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی
2- مطالعه و طراحی «تولید سوخت» مصرفی پیشران هسته‌ای، با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی
مقتضی است طرح و برنامه زمان‌بندی شده جهت تحقق بندهای فوق را حداکثر ظرف 3 ماه به اینجانب ارائه نمایید.
نامه روحانی به صالحی از چند زاویه قابل بررسی است.
1- روحانی به رئیس سازمان انرژی اتمی دستور داده برای ساخت کشتی و زیردریایی‌های هسته‌ای «برنامه‌ریزی» کند و سپس در بند دوم دستور داده شده درباره تهیه سوخت مورد نیاز پیشرانه‌های هسته‌ای، مطالعه شده و سپس طراحی شود. این دستور روحانی در حالی است که سال 92 در کمیسیون صنایع مجلس با محوریت مهندس مهرداد بذرپاش، طرح تهیه سوخت کشتی‌های هسته‌ای ایران مطرح شده بود. در واقع این اقدام براساس حقوق مصرح ایران در ان‌پی‌تی مطرح شده بود. اکنون دولت روحانی در پاسخ به نقض فاحش برجام، در همین راستا و البته در سطح پایین‌تری اقداماتی را مطرح کرده است.
2- سوخت مورد نیاز برای پیشرانه‌های هسته‌ای مرسوم، از اورانیوم با غنای 45 تا 90 درصد تشکیل شده است. البته این سوخت به غیر از پیشرانه‌های دریایی، در سایر پیشرانه‌ها و صنایع از جمله صنعت موشکی هم استفاده میشود. با این حال اما روحانی دستور «مطالعه و طراحی» این سوخت را به علی‌اکبر صالحی داده است. در واقع این دستور، بستر قانونی برای انجام مقدمات غنی‌سازی در این سطح را فراهم کرده است. شاید از این جهت، این اقدام قابل توجه و مهم باشد. با این حال اما آنچه قابل انتقاد است این است که این واکنش در واقع پاسخ به نقض برجام است. ایران در واکنش به بازگشت بخش مهمی از تحریم‌های حوزه انرژی، مطالعه برای غنی‌سازی بیشتر از 20 درصد را آغاز می‌کند! اقدامی که ماده 4 ان‌پی‌تی اجازه آن را به ایران داده است. در واقع آمریکایی‌ها برجام را در حوزه اقتصادی نقض کرده‌اند و ایران در مقابل مطالعه برای غنی‌سازی در سطوح بالاتر از 20 درصد را آغاز می‌کند. اقدامی که خلاف برجام هم نیست، چراکه در برجام مجوز تحقیقات تا هر سطح غنی‌سازی اورانیوم به ایران داده شده است. از این جهت، واکنش ایران نسبت به اقدام آمریکایی‌ها متوازن نیست! بلکه یک پاسخ ضعیف است.
با این حال اگرچه پاسخ ایران به نقض فاحش برجام ضعیف و دور از انتظار بوده است اما آنچه در این میان می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، اقرار دولت به شکست نسخه برجام است. برجام که قرار بود الگویی برای سایر تعاملات باشد اکنون با این دستور حسن روحانی تبدیل به یک محل اختلاف جدید میان ایران و آمریکا شده است. بر همین اساس روند اعتبارزدایی برجام که در دولت باراک اوباما کلید خورده بود حالا با دستورات جدید روحانی به 2 نفر از عوامل اصلی به بار آمدن برجام، از سوی ایران نیز آغاز شده است.