گروه اقتصادی: در حالی که کلیات لایحه بودجه در کمیسیون‌های مختلف در حال تصویب است اما گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره این لایحه واقعیت‌های تلخی را آشکار می‌کند.مرکز پژوهش‌های مجلس اعتقاد دارد لایحه بودجه 96 غیرواقعی است و با کسری 150 هزار میلیارد تومانی مواجه می‌شود و قطعا وابسته‌تر از سال‌های گذشته به نفت شده است. در بخشی از گزارش مرکز پژوهش‌ها آمده است: در ادبیات مالی گفته می‌شود آن نوع کسری واقعی‌تر است که اولاً تمام هزینه‌های دولت را در نظر بگیرد (هزینه‌های عمرانی را نیز در محاسبه کسری در نظر بگیرد) و ثانیاً منابع ناشی از عملکرد اقتصاد را از آنچه از زمین بیرون می‌آید (نفت و سایر منابع که سرمایه‌های بین‌نسلی هستند) جدا کند. به این ترتیب، کسری بودجه غیرنفتی یا غیرمتکی به منبع که معادل مجموع منابع نفتی (یا کل منابع طبیعی) و استقراض (یا خالص استقراض) است تعریف واقع‌بینانه‌تری خواهد بود. معمولاً از تراز اولیه غیرنفتی یا غیرمتکی به منبع طبیعی، به عنوان مناسب‌ترین روش محاسبه کسری بودجه در کشورهای متکی به منبع (مانند نفت) یاد می‌شود. برای واقعی‌تر شدن برآورد کسر بودجه یک مرحله دیگر هم لازم است و آن اینکه میزان کسری را نه براساس ارقام نوشته شده در لایحه، بلکه براساس پیش‌بینی عملکرد واقع‌بینانه درآمدها انجام دهیم، زیرا ممکن است برخی درآمدها در واقع بیش‌برآورد شده باشد و کسری را کمتر از میزان واقعی نشان دهد.
 وابستگی به نفت در بودجه
ارقام مربوط به محاسبه سهم نفت در بودجه (اعم از نرخ تبدیل دلار به ریال، حجم صادرات و...) به صورت مستقیم و صریح بیان نمی‌شود و باید آن را برآورد کرد. براساس محاسبه انجام شده در لایحه بودجه سال 1396 قیمت هر بشکه نفت‌خام و میعانات گازی حدود 55 دلار، نرخ برابری دلار معادل 3300 تومان و منابع ناشی از صادرات نفت‌خام و میعانات حدود 2 میلیون و 500 هزار بشکه در روز فرض شده است.  از سر جمع منابع حاصل از فروش نفت 5/14 درصد به عنوان سهم شرکت ملی نفت ایران و 20 درصد سهم صندوق توسعه ملی کسر شده و مابقی با تبدیل به ریال به بودجه عمومی واریز می‌شود.  به عبارت دیگر، درآمدهای حاصل از صادرات نفت به 3 جا تعلق می‌گیرد؛ بودجه، صندوق توسعه ملی و شرکت ملی نفت. کل منابع حاصل از نفت در سال 1396 حدود 74/50 میلیارد دلار (167 هزار میلیارد تومان) است که سهم هرکدام از 3 مورد گفته شده عبارت است از: 72/9 میلیارد دلار سهم صندوق توسعه ملی، 36/7 میلیارد دلار سهم شرکت‌ نفت برای تأمین هزینه‌های استخراج و عرضه نفت و 66/33 میلیارد دلار (111 هزار میلیارد تومان) سهم بودجه عمومی. بنابراین در سال 1396 حدود 111 هزار میلیارد تومان منابع نفتی در نظر گرفته شده است.  با کاهش هر دلار از قیمت نفت نسبت به رقم 55 دلاری مفروض، حدود 2 هزار میلیارد تومان از منابع بودجه عمومی دولت کاسته خواهد شد.  پیش‌بینی عملکرد کل منابع نفتی در سال 1396 با در نظر گرفتن قیمت 50 دلاری نفت و صادرات 53/2 میلیون بشکه نفت‌خام و میعانات گازی حدود 12/46 میلیارد دلار خواهد شد که سهم بودجه عمومی 100 هزار میلیارد تومان خواهد بود. به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود حدود 90 درصد از رقم پیش‌بینی شده دولت برای منابع نفتی در سال آینده محقق می‌شود.
وابستگی بودجه به نفت
وابستگی بودجه به نفت در لایحه بودجه سال 1396 (با احتساب برداشت از صندوق توسعه ملی برای کمک به صندوق شکوفایی و نوآوری)، حدود 8/35 درصد خواهد بود، البته باید توجه داشت که این نسبت ممکن است کمتر از میزان واقعی برآورد شده باشد، زیرا همواره بخشی از منابع غیرنفتی پیش‌بینی در بودجه‌های سالانه محقق نمی‌شود.  جهت درک ملموس چگونگی تأثیر فروض در نظر گرفته شده برای اقلام غیرنفتی در کاهش وابستگی بودجه به نفت،‌ به جدول پایین نگاه کنید. برای اینکه بتوان تصوری از نحوه تصمیم‌گیری دولت‌ها در شرایط تدوین بودجه داشت، ارقام این جدول براساس ارقام تصویب شده و محقق شده 6 ماهه است. یعنی درست زمانی که دولت‌ها با توجه به ارقام عملکرد سال جاری، شروع به پیش‌بینی برای تدوین بودجه سال آینده می‌کنند. البته این نسبت‌ها در شرایط معمولی با در نظر گرفتن ارقام 12 ماهه نیز تغییر شدیدی نمی‌کنند.