شورای امنیت سازمان برای نخستینبار از 36 سال پیش، درباره شهرکسازی غیرقانونی رژیم صهیونیستی در قلمروی اشغالی فلسطینیها قطعنامهای صادر کرد و آمریکا، در یک سنتشکنی، این قطعنامه را وتو نکرد و به آن رای ممتنع داد. این قطعنامه به پیشنهاد نیوزیلند، مالزی، ونزوئلا و سنگال در شورای امنیت مطرح شد. مصر که جزو بانیان این قطعنامه بود، با فشار آمریکا و شخص دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب این کشور در آخرین ساعات خود را کنار کشید. ترامپ و صهیونیستها از دولت آمریکا خواسته بودند این اقدام را وتو کند ولی جمعهشب در نهایت این قطعنامه با 14 رای موافق و یک رای ممتنع به تصویب رسید. این قطعنامه شورای امنیت که نخستین قطعنامه درباره موضوع فلسطین و رژیم صهیونیستی است که در 8 سال اخیر به تصویب رسیده، هشدار داده است گسترش شهرکسازیهای اسرائیل «به طور مداوم در حال از بین بردن راهحل تشکیل 2 دولت است و به دنبال جا انداختن (راهحل) یک دولت به عنوان واقعیت است». این قطعنامه همچنین از رژیم صهیونیستی میخواهد «فورا و به طور کامل شهرکسازیهای اسرائیل در مناطق اشغالی فلسطین از جمله شرق بیتالمقدس را متوقف کند». سازمان ملل و بیشتر کشورهای جهان، شهرکهای اسرائیلی ساختهشده در کرانه باختری و بیتالمقدس را غیرقانونی میدانند، چراکه رژیم صهیونیستی در جنگ سال 1967 این سرزمینها را اشغال کرد. بر مبنای کنوانسیون ژنو هرگونه ساختوساز از سوی اشغالگر در سرزمینهای اشغالی ممنوع است. بیش از نیم میلیون صهیونیستی در بیش از 230 شهرک که اسرائیل بعد از جنگ 1967 و اشغال سرزمینهای فلسطینی در کرانه باختری و شرق بیتالمقدس ساخته است، سکنی گزیدهاند.
شوک در تلآویو
اسرائیل از دولت باراک اوباما به دلیل وتو نکردن این قطعنامه بشدت انتقاد کرده و گفته است به این قطعنامه پایبند نخواهد بود. دفتر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی در بیانیهای اعلام کرده است: «اسرائیل این قطعنامه ضداسرائیلی سازمان ملل متحد را رد میکند و خود را ملزم به رعایت مفاد آن نمیداند». نتانیاهو که مدتهاست رابطهای سرد با باراک اوباما دارد، کاخ سفید را متهم کرد «در پشت صحنه با سازمان ملل تبانی کرده است». این بیانیه تاکید کرده است: «اسرائیل در انتظار همکاری با دونالد ترامپ و همه دوستان خود در کنگره اعم از جمهوریخواه و دموکرات است تا پیامدهای منفی این قطعنامه بیاساس را بیاثر کند». دنی دانون، نماینده رژیم صهیونیستی در سازمان ملل نیز از رای ممتنع آمریکا در جریان رایگیری قطعنامه ضد شهرکسازی در شورای امنیت انتقاد کرد و گفت آمریکا باید از حق وتوی خود استفاده میکرد. او همچنین افزود: «چه کسی به شما حق تصویب چنین قطعنامهای را داده است؟» از سوی دیگر یووال اشتاینیتز، وزیر انرژی کابینه نتانیاهو نیز در واکنش به قطعنامه اخیر شورای امنیت و عدم وتوی آمریکا گفت: «واشنگتن اسرائیل را در سازمان ملل تنها گذاشت». رژیم صهیونیستی همچنین در واکنش به تصویب این قطعنامه، سفیران خود در کشورهای نیوزیلند و سنگال را به سرزمینهای اشغالی فراخواند.
واکنش تهدیدآمیز ترامپ به قطعنامه
تصویب این قطعنامه واکنشهای گستردهای را در واشنگتن بویژه میان جمهوریخواهان در پی داشته است. دونالد ترامپ در یک پیام توئیتری به تصویب این قطعنامه واکنشی تهدیدآمیز نشان داده و نوشته است همه چیز از 20 ژانویه (زمانی که او قدرت را در دست میگیرد) متفاوت خواهد بود. شماری از جمهوریخواهان در کنگره آمریکا نیز این قطعنامه را محکوم کردهاند و رویکرد آمریکا در اینباره را مورد سرزنش قرار دادهاند. در همین زمینه، پل رایان، رئیس مجلس نمایندگان گفته است این اقدام «کاملا شرمآور» و «ضربهای به روند صلح» است. لیندزی گراهام، سناتور جمهوریخواه ایالت کارولینای جنوبی نیز گفت: «سیاست خارجی اوباما-کری از سادهلوحانه و احمقانه به بیملاحظگی نخنما تغییر کرده است». کمیته روابط عمومی اسرائیل در آمریکا(آیپک) هم وتو نکردن قطعنامه توسط دولت آمریکا را «عمیقا آزاردهنده» توصیف کرد. در همین حال جان کری، وزیر خارجه آمریکا در بیانیهای از اقدام واشنگتن در عدم وتوی قطعنامه علیه شهرکسازیهای اسرائیل در مناطق اشغالی دفاع کرده است. جان کری در این بیانیه گفته است: «اقدام امروز آمریکا برای تحقق یک هدف اساسی بود؛ هدفی که امکان راهحل تشکیل 2 دولت (اسرائیل و فلسطین) را حفظ کند، راهحلی که تمام دولتهای آمریکا طی چند دهه (گذشته) با آن موافق بوده و تنها راهحل صلح بین اسرائیل و فلسطینیهاست». ناظران این قطعنامه را یک تلاش مستاصلانه توسط شورای امنیت برای پایان دادن به شهرکسازی غیرقانونی صهیونیستها و احیای مذاکرات سازش فلسطین- اسرائیل پیش از شروع رسمی دوره ریاستجمهوری ترامپ دانستهاند.
استقبال گروههای فلسطینی از قطعنامه شورای امنیت
این در حالی است که گروههای مختلف فلسطینی از تصویب قطعنامه ضداسرائیلی در شورای امنیتی مبنی بر توقف شهرکسازی استقبال کردند. جهاد اسلامی فلسطین در واکنش به تصویب قطعنامه ضد شهرکسازی اسرائیلی در شورای امنیت ضمن قدردانی، اعلام کرد این اقدام محکومیت واضح سیاستهای رژیم اشغالگر و یک پیروزی برای ملت فلسطین است. رئیس دفتر رسانهای جهاد اسلامی فلسطین تصریح کرد: میدانیم این قطعنامه به تنهایی مانعی برابر اسرائیل نخواهد بود، بلکه 2 عامل برای این موضوع نیاز است؛ ادامه مقاومت و تحت پیگرد قرار دادن اسرائیل و تحریم و انزوای آن. حماس نیز قطعنامه شورای امنیت علیه شهرکسازی را یک پیروزی برای ملت فلسطین خواند. اسامه القواسمی، سخنگوی جنبش فتح هم گفت: این قطعنامه یک پیروزی برای ملت فلسطین و تمام آزادگان جهان و نیز آغاز مرحلهای جدید از نبرد است. صائب عریقات، دبیرکل کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین نیز این قطعنامه را یک پیروزی برای «صلح و امید» و نیز یک اتفاق تاریخی مهم خواند و افزود: این از مهمترین قطعنامههای صادر شده شورای امنیت است و تأکید میکند صلح، جز با راهحل دودولتی و ایجاد دولت مستقل فلسطین با مرزهای 1967 و با مرکزیت قدس تحقق نخواهد یافت. نبیل ابوردینه، سخنگوی تشکیلات خودگردان فلسطین نیز گفت تصویب این قطعنامه به مثابه یک سیلی محکم به سیاستهای رژیم صهیونیستی بود. ریاض منصور، نماینده فلسطینی در سازمان ملل هم این قطعنامه را «گامی ضروری برای درمان زخم باز 70 ساله» ناشی از اشغالگری رژیم صهیونیستی خواند.
چرا آمریکا چهل و سومین وتو را خرج اسرائیل نکرد؟
دولت آمریکا که پیش از این 42 بار از حق وتوی خود به نفع صهیونیستها استفاده کرده است، جمعهشب مانع از تصویب قطعنامهای ضداسرائیلی در شورای امنیت نشد. بهنظر میرسد آمریکا چارهای جز تغییر سیاست خود در زمینه رژیم صهیونیستی و دست بر داشتن از حمایت یکطرفه از این رژیم ندارد و حتی میتوان گفت این تغییر سیاست در این شرایط در چارچوب منافع رژیم صهیونیستی است، زیرا اولا در شرایط کنونی حیات رژیم صهیونیستی در گرو اجرای طرح 2 کشور است و اجرای این طرح نیازمند میانجیگری است که اعتماد فلسطینیان را جلب کرده باشد و رای ممتنع آمریکا به قطعنامه شورای امنیت به نوعی تلاشی است برای تقویت جایگاه میانجیگرانه کاخ سفید و ثانیا عملکرد وحشیانه، یکجانبه، غیرمنطقی و لجوجانه تلآویو حیثیتی نه برای رژیم صهیونیستی و نه برای متحدانش باقی نگذاشته است و آمریکا با حمایت یکجانبه از رژیم صهیونیستی بیش از این نمیتواند داعیه رهبری جهان را داشته باشد، البته مخالفت ترامپ با این قطعنامه میتواند بیانگر این باشد که در دولت وی آمریکا مجددا بازگشتی به سیاستهای اشتباه گذشته- از جمله در زمینه فلسطین- خواهد داشت با اینحال، به نظر میرسد شدت و عمق بحرانهای منطقهای و بینالمللی نفس و رمقی برای بازگشت آمریکا به گذشته باقی نگذاشته و مواضع ترامپ و دولتش آخرین نفسهای سیاستهای بیمار این کشور است.