جایگاه سینمای مستند در فیلمهای ساختهشده در سینمای جهان، هم به لحاظ تاریخی و هم از منظر ارزشگذاری از سوی مخاطب، جایگاهی قابل توجه است. تا آنجا که امروز مستندهای ساختهشده توسط مایکل مور درباره جنایات ایالات متحده در غرب آسیا و مستندهای ساخته شده درباره یکی از مرموزترین شهروندان ایالات متحده، ادوارد اسنودن از برخی فیلمهای سینمایی تولیدشده در هالیوود نیز بیشتر جلب مخاطب میکند. مستند را با واقعیت میشناسند. واقعیتی که با چاشنی خلاقیت، صراحت و شجاعت همراه میشود و جدیترین و نقادانهترین مواجهه را با واقعیت صورت میدهد. به گزارش «وطنامروز» مستند با همه جذابیتهایی که میتواند برای مخاطب ایجاد کند، در صداوسیما برای سالها با قالب و فرمی که توانایی جذب مخاطب را ندارد روی آنتن رفته است. تا پیش از تأسیس شبکه مستند، ماموریت توجه به مستند عمدتا بر عهده شبکههای 2 و 4 بود. شبکه 2 در دورانی به صورت مقطعی و صرفا به خاطر توجه یکی از مدیران وقت به مستند اهمیت میداد و پخش مستند را در ردیف برنامههای شبکه قرار میداد و شبکه 4 نیز در قالب برنامههایی با عناوین متعدد و قرار دادن کلماتی پسوپیش «مستند» تلاش میکرد به این حوزه بپردازد. بیشتر مستندها البته در ساعات پایانی شب و به عبارت مصطلح در ساعت «پخش برفک» پخش میشد و در برنامههای نقد مستند نیز صحبتهای سینمایی درباره مستند، غالب بود و بیش از آنکه به محتوا پرداخته شود، فرم مورد بحث و گفتوگو قرار میگرفت. در سالهای اخیر اما با ورود نگاهی نو از سوی مستندسازان دغدغهمند و با تاکید ویژهای که از سوی جشنوارههایی مانند عمار بر حوزه مستندسازی شده است، ساخت فیلمهایی که فضای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را شرح میدهند، آن را نقد میکنند و با بیان چالشهای کشور به ارائه راهکار میپردازند، قوت گرفته است. از سوی دیگر حضور سلیم غفوری به عنوان یکی از چهرههای آشنا به فضای مستند در رأس شبکه «مستند» موجب شده است فضای فرمزده سابق کنار گذاشته شده و در تولیدات صورت گرفته «مسالهمحوری» در دستور کار قرار بگیرد. در این راستا قرار است از هفته آتی برنامهای با عنوان «به اضافه مستند» روی آنتن شبکه مستند برود. این برنامه قرار است به بررسی مهمترین آثار سینمای مستند روی آنتن تلویزیون بپردازد. سلیم غفوری، مدیر شبکه مستند در گفتوگو با «وطنامروز» درباره این برنامه میگوید: مستندهای مختلف مسالهمحوری ساخته میشود که آنطور که باید مورد توجه قرار نمیگیرد و دقت لازم روی مسالهای که در مستند ارائه میشود، صورت نمیگیرد. برنامه به اضافه مستند تلاش خواهد کرد با تاکید بر مساله و محتوای مستند، روی آنتن برود و بعد از پخش مستندهای چالشی درباره موضوع آنها با عوامل فیلم و کارشناسان، بحث مطرحشده در مستند بیشتر واکاوی شود. وی درباره برخی برنامههایی که در حوزه مستند، پیشتر روی آنتن رفته است، گفت: قالب این برنامه به نحوی است که قبلا به این شکل تولید نشده است. برنامههای مشابه بیشتر از اینکه به موضوع بپردازند، به ساختار و و فرم اهمیت میدهند اما تلاش ما این است خیلی کاری به فرم و ساختار و شرایط تولید نداشته باشیم و بیشتر به محتوا بپردازیم. همچنین گاهی درباره یک موضوع در مستندی آنطور که باید بحث نشده است که در میزگرد بعد از پخش مستند این واکاوی صورت میگیرد. مدیر شبکه مستند در توضیحات دیگری درباره «به اضافه مستند» به تمرکز روی مسائل فرهنگی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: مد نظر ما این بود که برنامهای طراحی شود که علاوه بر اینکه مستندهای برتر در آن پخش میشود، در کنارش بحثهای کارشناسی و دقیق هم انجام شود و گفتوگوی کاملتری شکل بگیرد. طبعا مستندهایی که انتخاب میکنیم، موضوعات مختلفی را پوشش میدهد. البته در حوزههای سیاسی هم مستندهایی را مورد بحث قرار خواهیم داد اما تمرکز و دغدغه ما بیشتر روی مسائل فرهنگی و اجتماعی است و کاستیهای فرهنگی و اجتماعی را نشان خواهیم داد. سلیم غفوری شبکه مستند را بهترین بستر برای پخش این برنامه عنوان کرد و گفت: جایگاه مستندهای برتر شبکه مستند است. ایده این برنامه هم در گفتوگو با تیم تولید بتدریج پخته شد. با خود آقای میری که تهیهکننده این برنامه است بحثهای زیادی داشتیم و وقتی ایده شکل گرفت، تولید برنامه را آغاز کردیم. وی درباره تولید و برنامهسازی در شبکه مستند هم گفت: لازمه جذب مخاطب داشتن تولید است و تلاش میشود تولیدات هم روی آنتن برود اما مشکلات مالی که در سازمان وجود دارد بر کسی پوشیده نیست. مشکلات مالی باعث میشود کارها به کندی پیش برود. البته با تلاشی که ریاست محترم سازمان دارد امیدواریم این روند شتاب بهتر و بیشتری بگیرد، اگرچه همانطور که عرض کردم، روند تولید و برنامههای جدید در این شبکه متوقف نیست و ادامه دارد. همچنین سیدحسین میری تهیهکننده برنامه به اضافه مستند در گفتوگو با «وطنامروز» درباره این برنامه گفت: این برنامه نخستین برنامه جدی در این حوزه است که هم مستندهای چالشی و پخش نشده را روی آنتن خواهد برد و هم فضایی برای صحبت درباره محتوای مستند ایجاد خواهد کرد. میری اضافه کرد: در این برنامه درباره فرم کمتر صحبت خواهد شد و محتوا بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت. میری با اشاره به اینکه این برنامه محدودیتهای کمتری نسبت به فضای مرسوم صداوسیما برای پخش مستندهای چالشی خواهد داشت، افزود: مستندهای آوانگاردی وجود دارد که تولید شده و تلویزیون آنها را پخش نکرده است. مستندهایی که با تاکید و تمرکز بر مسائل اجتماعی ساخته شده و در «به اضافه مستند» پخش خواهد شد، یک مجال برای طرح معضلات و مسائل فرهنگی و اجتماعی هستند و در میزگرد بعد از پخش مستند درباره محتوا بحثهای جدیتری شکل خواهد گرفت. میری درباره انتخاب علی صدرینیا به عنوان مجری این برنامه گفت: برای اجرای این برنامه به دنبال کارگردان و مستندسازی بودیم که در این فضا کار کرده باشد و با فضای اجرا نیز آشنایی داشته باشد. صدرینیا از جمله مستندسازانی است که اتفاقا با دغدغههای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی فعالیت کرده است و توانایی اجرای این برنامه را دارد.