گروه سیاسی: اعضای کابینه باراک اوباما این روزها در حال نوشتن یادداشت‌های خداحافظی خود هستند. یادداشت‌هایی که بنا به رسم آنها، به دستاوردهای این افراد در دوران حضور در دولت اختصاص دارد. نکته قابل توجه اینکه وزرای خارجه، خزانه‌داری و انرژی، رئیس پنتاگون و... در یادداشت‌های خداحافظی خود از برجام نوشتند تا در یادداشت‌های خداحافظی هم این واقعیت ثبت شود که دولت اوباما جز برجام دستاورد مهم دیگری، حداقل در حوزه سیاست خارجی نداشته است. به گزارش «وطن امروز»، اما در این یادداشت‌های خداحافظی، یادداشت جان کری، بویژه آنجایی که او درباره راهبرد دولت آینده آمریکا برای محدودسازی توان دفاعی ایران گفته است، بسیار قابل‌تامل جلوه می‌کند. وزیر خارجه آمریکا در این یادداشت نوشته است مذاکرات با تهران برای عقب نشاندن ایران از ساخت بمب اتم به نتیجه رسید و حالا دولت بعدی آمریکا باید ضمن ادامه اعمال فشار بر ایرانی‌ها، برای عقب نشاندن برنامه موشکی ایران تلاش کند. جان کری در یادداشت خود که به مناسبت نزدیک شدن به روزهای پایانی حضور در کابینه آمریکا نوشته، بارها از ایران نام برده و با اشاره به توفیق مذاکرات هسته‌ای، از لزوم ادامه فشار به تهران برای موفقیت در عقب نشاندن برنامه موشکی کشورمان سخن گفته است. در این نامه البته به طور کلی از دستاوردهای دستگاه سیاست خارجی دولت اوباما در زمینه‌های مختلف گفته شده که بسط نفوذ سیاسی و اقتصادی آمریکا در مناطق مختلف دنیا و روش‌های به کار رفته برای رسیدن به این هدف، در ذیل آن مورد اشاره قرار گرفته است. به گزارش فارس، بخش مربوط به ایران با این تیتر آغاز شده است: «ایران را به روشی قابل راستی‌آزمایی، از دستیابی به سلاح هسته‌ای بازداشتیم». جان کری گفته که ایران در مسیر ساخت بمب اتم بوده و «جامعه جهانی بر سر اینکه چگونه با این تهدید فزاینده برخورد کند، اختلاف‌نظر داشت... ایالات متحده طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها را روی میز و در دسترس داشت ولی می‌دانستیم که گزینه دیپلماتیک، ماندگارترین اثر را خواهد داشت». وزیر خارجه آمریکا نوشته که در این مسیر، ابتدا واشنگتن به سختی توانست دنیا و از جمله روسیه و چین را برای اعمال رژیم تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، بسیج کند «تا محاسبات ایرانیان را بر هم بزنیم». جان کری گفته که در این مسیر، کنگره هم به دولت آمریکا کمک شایانی کرده زیرا با گسترده‌تر کردن تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران و کمک به آوردن مذاکره‌کنندگان ایرانی در پای میز، موافقت کرده است. رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا نوشته البته تحریم‌ها هیچ‌گاه نمی‌توانسته برنامه هسته‌ای ایران را از نفس بیندازد زیرا با شروع اعمال آنها، ایران 19 هزار سانتریفیوژ پیشرفته را به کار گرفت. جان کری در ادامه به «دسترسی به [مقامات] ایران از طریق کانال‌های دوجانبه» و 2 سال و نیم مذاکرات چندجانبه جدی پرداخته و آن را زمینه‌ساز اعلان برجام دانسته است. کری در توصیف مزایای برجام نوشته که ایران پیش از برجام می‌توانسته ظرف 90 روز بمب اتم بسازد اما حالا «به محض» سرپیچی ایرانیان از تعهدات برجامی خود «ما می‌فهمیم و وقت کافی برای اقدام خواهیم داشت». جان کری از رزومه خود در اراک هم گفته، او نوشته: «ایرانیان خود قلب راکتور اراک را بیرون کشیدند و آن را با سیمان پر کردند تا مطمئن شویم که دیگر قابل استفاده نیست». جان کری که اولین وزیر خارجه‌ای است که به صورت رسمی توانسته از واشنگتن با تهران صحبت کند، در این نامه خداحافظی، بین مردم و دولت ایران، فرق‌هایی قائل شده است. کری نوشته که برداشته شدن تحریم‌های هسته‌ای «شانس آینده‌ای بهتر را برای مردم ایران ایجاد کرده است». این وزیر کابینه اوباما ادامه داد: «درباره دولت ایران، ما به آنها با صراحت گفته‌ایم که برای [ایجاد] آینده‌ای متفاوت آماده‌ایم به شرطی که بسیاری از سیاست‌های مخالفت‌برانگیز خود را تغییر دهد.» در این نامه همچنین آمده است: «روابط‌مان با ایران بسیار مناقشه‌برانگیز خواهد ماند و ما باید اعمال فشار را بر ایران حفظ کنیم تا بتوانیم برنامه موشکی ایران را عقب بنشانیم». در ادامه می‌خوانیم: «اهداف دیگر ما، فشار بر ایران برای دست کشیدن از حمایت تروریست‌ها، پایان دادن به بی‌توجهی به حقوق‌بشر و توقف مداخله ثبات‌زدایانه در امور همسایگانش است».

شروع به کار کنگره با طرح‌های ضدایرانی

یادداشت جان کری درباره راهبرد دولت آینده آمریکا برای محدود کردن برنامه موشکی ایران البته تنها یک اظهارنظر نیست، چراکه شواهد نشان می‌دهد هیات حاکمه آمریکا در حال زمینه‌سازی این هدف، یعنی محدودسازی برنامه موشکی ایران است. به اعتقاد آمریکایی‌ها، برجام یک نمونه موفق درباره اثربخش بودن فشار بر ایران است و آنها براساس این الگوی محاسباتی حالا پس از عقب راندن برنامه هسته‌ای ایران، دنبال اعمال بسته‌های فشار بر تهران، این بار به بهانه برنامه موشکی هستند. در همین راستا، اعضای مجلس نمایندگان آمریکا همزمان با شروع به کار یکصد و پانزدهمین دوره کنگره این کشور دو طرح برای مقابله با ایران ارائه کردند. یکی از این 2 طرح در صورت تصویب، به رئیس‌جمهور آمریکا مجوز استفاده از نیروهای مسلح برای مقابله با ایران را می‌دهد. طرح دیگر خواستار تحریم ایران به بهانه برنامه موشکی است.  البته تحریم موشکی ایران هدفی است که پایه‌گذاری آن در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 انجام شد. در قطعنامه 2231 شرایط برای تحریم ایران به بهانه برنامه موشکی، برای آمریکایی‌ها کاملا مهیاست. آمریکایی‌ها با استناد به مفاد قطعنامه 2231 آزمایش هرگونه موشک‌هایی که قابلیت حمل کلاهک داشته باشد را خلاف این قطعنامه دانسته و در واکنش به آن اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران را به عنوان واکنش خود تثبیت کرده‌اند. نکته قابل توجه این است که براساس تعریفی که در قطعنامه 2231 آمده، بیشتر صنعت دفاعی و موشکی ایران شامل محدودیت این قطعنامه می‌شود و بر این اساس ایران حتی نباید موشک‌های بالستیک با برد 300 کیلومتری نیز آزمایش کند! برخی سناتورهای آمریکایی سال گذشته تلاش کردند به این بهانه تحریم‌های جدید علیه ایران را کلید بزنند.

ترامپ موشک‌ها را وارد برجام می‌کند؟

پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، مشاوران نزدیک به او درباره رفتار رئیس‌جمهور منتخب آمریکا با برجام اظهارنظرهای متنوعی مطرح کردند. در این میان به نظر می‌رسد مهم‌ترین نکته‌ای که آنها درباره رفتار ترامپ با برجام مطرح کرده‌اند، تمایل رئیس‌جمهور منتخب آمریکا به اعمال برخی تغییرات در برجام است. هدفی که به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت بغرنجی که اکنون برجام در افکار عمومی ایران دارد، غیر قابل تحقق باشد. البته برخی ناظران نیز می‌گویند تلاش برای تغییر برخی مفاد برجام در واقع برنامه او برای لغو این توافق است. با این حال اما یکی از مواردی که صاحب‌نظران پیش‌بینی می‌کنند در برنامه دولت ترامپ برای تغییر در برجام قرار دارد، گنجاندن محدودیت‌های دفاعی و موشکی در مفاد برجام است.  نشریه آمریکایی «نشنال ریویو» نیز در تازه‌ترین گزارش خود  به قلم «تام روگن» در این باره مطالبی را مطرح کرده است. در این گزارش آمده است: امروز برنامه تحقیقاتی سپاه پاسداران ایران در زمینه موشک‌های بالستیک بی‌وقفه در حال پیشرفت است. اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا تحقیقات موشکی ایران را از توافق اتمی مستثنا کرد و متاسفانه ایران وقتی از توافق اتمی دست بکشد، فناوری موشک‌های بالستیکش تکمیل شده است. اوباما فاقد قابلیت تهدید برای وادار کردن ایرانیان به توقف توسعه موشک‌هایشان بود. متاسفانه زمانی که ایران فناوری موشک بالستیک را تکمیل می‌کند، توافق اتمی نیز خاتمه خواهد یافت. این نشریه نوشت: این موارد در مجموع نه‌تنها تهدیدکننده ثبات و صلح بین‌الملل بوده، بلکه جمعیت آمریکا را نیز به خطر می‌اندازد و نیازمند واکنش قاطع بازدارنده اتمی آمریکاست که دولت «ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب باید آن ‌را انجام دهد. نویسنده چند گزینه را برای اجتناب از این موارد به ترامپ پیشنهاد می‌کند و می‌نویسد: ترامپ باید در توافق اتمی با ایران اصلاحاتی انجام دهد و آن ‌را شامل منع توسعه موشک‌های بالستیک کند. این امر نوعی مصالحه واقع‌گرایانه بین لغو کامل توافق اتمی ایران و بهبود آن است.