معدن فیروزه نیشابور امروز به دلیل بیتوجهی مسؤولان رو به نابودی است و عاقبت این معدن گرانقیمت از نمایش در موزههای جهانی به بساط در کف خیابانهای نیشابور رسیده است. هر ملتی میراثی دارد که در حفظ و نگهداری آن کوشاست، یکی از این میراث گرانبها که در خراسان رضوی و در نزدیکی شهر فیروزه قرار گرفته، معدن فیروزه است که میتوان از این معدن به عنوان بزرگترین معدن طلای فیروزهای یاد کرد. نام فیروزه تداعیگر معدن فیروزه نیشابور است، معدنی که پس از 7 هزار سال هنوز چراغی روشن در دل کوه دارد. قدیمیترین تراش از فیروزه معدن نیشابور مجسمهای به شکل یک گوساله است که حدود 7 هزار سال قدمت داشته و هماکنون در موزه ایران باستان نگهداری میشود. معدن فیروزه نیشابور یکی از منحصربهفردترین معادن جهان است که سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ تن سنگ فیروزه از آن استخراج شده و حدود ۲۰ درصد آن به صورت نگین تراش میخورد همچنین بیش از ۳۰۰ کارگاه تراش فیروزه در این شهر و ۲۵ استادکار روی هنر فیروزهتراشی به صورت تخصصی فعالیت میکنند. این معدن تا سال ۱۳۸۱ در اختیار بخش دولتی قرار داشت که سهم اهالی 2 روستای مجاور فقط خاک خوردن و تماشای عبور و مرور کامیونها بود و بس. با پیگیریهای صورت گرفته توسط مردم، مدیریت بهرهبرداری از معدن فیروزه از سال ۸۱ به اهالی این دو روستا واگذار شد و در پی آن شرکت تعاونی نیز تشکیل شد که هماکنون ۱۶۵ کارگر که همه از اهالی این دو روستا هستند در این معدن مشغول کارند. یکی از کارگران این معدن در گفتوگو با مهر درباره مشکلات بزرگترین معدن فیروزه اظهار کرد: ما در ایران یک معدن فیروزه داریم اما متاسفانه کنترل بازار این معدن بینظیر از دست خارج شده است. وی ادامه داد: شرکت بهرهبردار معدن فیروزه توانایی مدیریت و رقابت در بازار را ندارد. این کارگر مجموعه فیروزهای با بیان اینکه باید پذیرفت که شیوههای سنتی در دنیای مدرن پاسخگو نیست، افزود: در صنعت فیروزه نیز به شکلی در حال «خامفروشی» و قناعت به ارزش افزوده حداقلی هستیم، بنابراین مسؤولان باید در این باره تدبیری بیندیشند. وی تاکید کرد: ادامه روند کنونی، فیروزه نیشابور را که با نام این شهر گره خورده، به آغوش کشورهای دیگر میفرستد. یکی دیگر از کارگران این معدن از به تاراج رفتن سنگ فیروزه در کف خیابانها اظهار نگرانی کرد و گفت: عاقبت گرانقیمتترین معدن جهان از نمایش در موزههای جهانی به بساط در کف خیابانهای نیشابور رسیده است. وی عنوان کرد: همچنین این سنگ در شهرهای اطراف نیشابور نیز به صورت دستفروشی عرضه میشود و این یعنی مرگ تجارت فیروزه نزدیک است. وی در ادامه افزود: متاسفانه این گوهر ناب، امروز با قیمتی ارزان از معدنکاران خریداری و پس از فرآوری شدن با قیمتهای گزافی به کشورهای اروپایی و آمریکایی صادر میشود بنابراین این هنر ناب و اصیل که نگینی آسمانی است هنوز بخوبی مدیریت نشده و نیاز دارد پرونده سنگهای فیروزه در افقهای چشمانداز میراث فرهنگی بهتر دیده شود تا به سوی ثبت جهانی حرکت کند.
فرماندار شهرستان فیروزه نیز با اشاره به قدمت این معدن و کیفیت مرغوبترین فیروزه دنیا در این شهرستان، اظهار کرد: روستای معدن علاوه بر وجود استعدادهای طبیعی و بکر و نیز جاذبه اقتصادی برای سرمایهگذاران، میتواند پایتخت بدون رقیب هنرهای فیروزه دنیا باشد. وی افزود: قصد داریم تا روستای معدن فیروزه را به عنوان یک مدل خاص گردشگری مبتنی بر اقتصاد مقاومتی معرفی کنیم؛ از این رو میکوشیم تا این منطقه به عنوان منطقه ویژه گردشگری اقتصادی در نظام روستایی کشور شناخته شود. صالحی تصریح کرد: هدف ما این است که همه هنرهای خاص و تلفیقی با سنگ فیروزه در بازارچه فیروزه روستایی خودنمایی کند. وی به طرحهای پیشنهادی دیگری نظیر سرمایهگذاری در حوزه گردشگری این معدن نیز اشاره کرد و گفت: تلاش داریم با برنامهریزیهای صورت گرفته و جلب نظر سرمایهگذار بتوانیم پذیرای گردشگران داخلی و خارجیای باشیم که علاقهمند به بازدید از کهنترین معدن دنیا هستند. وی با بیان اینکه معدن شهرستان فیروزه جایگاه ویژهای را در تولید سنگ قیمتی در کشور کسب کرده، تاکید کرد: رونق تجارت و گردشگری فیروزه مبتنی بر اقتصاد مقاومتی است و یقیناً توجه ویژه دولت به مباحث پیرامون سنگ فیروزه باعث محرومیتزدایی خواهد شد.