صادق امامی: نمایندگان دولت سوریه و معارضان مسلح سوری قرار است امروز دوشنبه در شهر آستانه، پایتخت قزاقستان دور یک میز بنشینند تا پس از 6 سال درگیری مسلحانه در این کشور، به راهکاری برای رسیدن به آتش‌بس دست پیدا کنند اما به نظر می‌رسد سازوکار طراحی شده مذاکرات، نشست آستانه را با شرایط پیچیده‌ای مواجه کرده است.
به گزارش «وطن‌امروز» شرایط نشست آستانه به حدی پیچیده است که حتی در بیانیه وزارت خارجه قزاقستان که قرار بود جزئیات برگزاری نشست را تشریح کند، از احتمال تغییرات در مذاکرات و حتی نامشخص بودن برگزاری کنفرانس خبری در پایان مذاکرات سخن به میان آمده است. در کنار عدم دستور کار مشخص این دور از مذاکرات، نابسامانی و تعدد گروه‌های معارض و نامشخص بودن قدرت میدانی این گروه‌ها در سوریه و میزان اثرگذاری آنان در روند آتش‌بس، احتمال دستیابی به نتیجه ملموس در مذاکرات را مقداری کاهش داده است. همین مسائل نیز باعث شده روسیه به عنوان یکی از ناظران این دور از مذاکرات، تنها 2 روز به برگزاری آن، رسیدن به توافق برای حل‌وفصل بحران سوریه را بعید بداند. مذاکرات دولت سوریه و معارضان این کشور از صبح امروز به مدت 2 روز با نظارت ایران، روسیه و ترکیه در شرایطی برگزار می‌شود که این برای نخستین‌بار است که گروه‌های مسلح با دولت سوریه پای یک میز می‌نشینند و درباره آینده سوریه مذاکره می‌کنند. تلاش برای تبدیل تروریست‌های دیروز به سیاسیون امروز در راه‌حل سیاسی که تحت حمایت دولت ترکیه صورت گرفته است، از موانع دیگر رسیدن به توافق آتش‌بس خواهد بود. با این حال اما به اعتقاد کارشناسان، تعهدات سنگین ترکیه به ایران و روسیه برای امکان حضور در این نشست، سرمایه‌ای است که تهران و مسکو روی آن حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند.  مذاکرات آستانه البته نیمه پر هم دارد؛ این برای نخستین‌بار است که معارضان مسلح به صورت مستقیم با دولت سوریه وارد مذاکره می‌شوند. مذاکرات سوری- سوری پس از آن اتفاق می‌افتد که نیروهای مقاومت توانستند شهر استراتژیک حلب را از چنگ تروریست‌ها آزاد کنند. حالا دولت اردوغان که به عنوان هماهنگ‌کننده تروریست‌ها امکان ورود به مذاکرات آستانه را پیدا کرده است، به دنبال آن است شانس خود را برای طراحی یک میدان جدید سیاسی امتحان کند، هرچند برخی ناظران معتقدند اساسا اردوغان به دلیل عدم تعادل در تصمیم‌گیری‌های سیاسی، غیر قابل پیش‌بینی است.  با این حال نکته بسیار مهم در مذاکرات آستانه این است که معارضان مسلح در نهایت با تداوم آتش‌بس و در ادامه آن بر زمین گذاشتن سلاح خود موافقت کنند. کارشناسان معتقدند اگر دولت اردوغان نقش خود را بدرستی ایفا کند، ممکن است مسلحان با این موضوع موافقت کنند که در این صورت چندان بعید نیست دور بعدی مذاکرات سوری- سوری در دمشق برگزار شود. برخی کارشناسان نیز معتقدند ترکیه نقش چندانی در تصمیم‌گیری‌های گروه‌های معارض ندارد، چرا که بخش عمده‌ای از آنها به صورت مستقیم از عربستان سعودی دستور می‌گیرند.   به هر حال مذاکرات 2 روزه برای حل سیاسی بحران سوریه از ساعت 10:30 امروز در آستانه، پایتخت قزاقستان پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران آغاز می‌شود. وزارت خارجه قزاقستان دیروز در بیانیه‌ای اعلام کرد: مذاکرات روز 23 ژانویه ساعت 13:00 به وقت محلی آغاز می‌شود و 24 ژانویه ساعت 13:00 به وقت محلی به پایان می‌رسد (ممکن است تغییراتی ایجاد شود). بنا به گزارش وزارت خارجه قزاقستان، این مذاکرات در هتل «ریکسوس پرزیدنت» آستانه برگزار خواهد شد. وزارت خارجه قزاقستان اعلام کرده است براساس برنامه‌ریزی انجام شده، فقط هیأت‌های مذاکره‌کننده در نشست‌ها حضور دارند. هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه به عنوان 3 کشور مبتکر برگزاری نشست آستانه و همچنین استفان دی‌میستورا، نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه در مذاکرات هیأت‌های نمایندگی دولت سوریه و مخالفان در هتل ریکسوس شرکت دارند.
حضور سفیر آمریکا در نشست افتتاحیه
طی چند روز گذشته حضور آمریکا در نشست آستانه یکی از مهم‌ترین اخبار پیرامون مذاکرات آستانه بود. ایران به عنوان مهم‌ترین کشور تاثیرگذار در تحولات سوریه با حضور آمریکا در این نشست مخالفت کرد. هرچند روسیه تمایل به حضور آمریکا در این اجلاس داشت اما در نهایت با توجه به مخالفت ایران و همچنین روند انتقال قدرت در آمریکا، هیچ هیاتی از این کشور در نشست حضور نخواهد داشت و تنها سفیر آمریکا در نشست افتتاحیه شرکت خواهد کرد. در همین زمینه بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه درباره حضور برخی کشورها از جمله آمریکا در مراسم افتتاحیه این اجلاس گفت: قزاقستان به عنوان میزبان برگزاری این اجلاس از برخی کشورها و نهادهای بین‌المللی برای حضور در افتتاحیه این نشست دعوت کرده است و در همین چارچوب آنها از سفیر آمریکا در قزاقستان نیز دعوت کرده‌اند که در افتتاحیه اجلاس آستانه حضور پیدا کند.
هیأت‌های حاضر در نشست آستانه
رسانه‌ها تا روز یکشنبه از حضور 40 نفر به نمایندگی از گروه‌های مسلح سوری در اجلاس آستانه خبر داده‌اند. محمد علوش، رئیس هیات مخالفان مسلح به همراه تعداد زیادی از مشاوران حقوقی وابسته به هیات عالی مذاکرات در ریاض و نیز دیگر مخالفان وارد آستانه شدند که به گفته منابع، بیش از ۴۰ تن هستند در حالی که گفته شده جبهه جنوبی وابسته به ارتش آزاد نیز به مذاکرات پیوسته‌ است. هیات دولت سوریه به ریاست بشار جعفری و عضویت احمد عرنوس به عنوان مشاور، احمد الکزبری عضو پارلمان، ریاض حداد سفیر سوریه در مسکو، امجد عیسی و اسامه علی و حیدر علی احمد به عنوان دیپلمات و نیز چند افسر امنیتی روز یکشنبه دمشق را ترک کردند. استفان دی‌میستورا، فرستاده سازمان ملل به سوریه نیز به همراه تعدادی از معاونانش به قزاقستان وارد شده در حالی که اتحادیه اروپایی نیز گفته در حد سفیران خود در این نشست حضور دارد. از طرف ترکیه نیز معاون وزیر خارجه ترکیه به همراه نماینده سازمان اطلاعات ترکیه و نماینده ریاست ستاد ارتش حضور خواهند داشت. از جانب روسیه نیز الکساندر لافرنتیف، فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در روند صلح در سوریه و میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه وارد قزاقستان شده‌اند اما آمریکا اعلام کرده است وزارت خارجه این کشور هیاتی را به قزاقستان نخواهد فرستاد بلکه سفیرش در این کشور به نمایندگی از آمریکا در این نشست حضور دارد. مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: جورج کرول، سفیر آمریکا در قزاقستان در این نشست حضور خواهد یافت. تونر گفت: در سایه انتصاب دونالد ترامپ و تدابیر لازم برای انتقال قدرت هیاتی از آمریکا به قزاقستان نمی‌رود.
ماجرای گرگ، گوسفند و کلم
جدا از حضور هیات‌های دیپلماتیک در این دور از مذاکرات، روسیه اعلام کرده است نمایندگانی از وزارت دفاع خود را نیز به این نشست اعزام کرده است. یک منبع در هیأت روسیه به خبرگزاری اسپوتنیک اعلام کرد نمایندگانی از وزارت دفاع روسیه قرار است در مذاکرات آستانه شرکت کنند. این منبع اعلام کرد: «به طور قطع، نمایندگانی از وزارت دفاع روسیه شرکت خواهند کرد. اینطور برنامه‌ریزی شده است». این منبع اشاره کرد رسیدن به اجماع میان طرفین درگیر در سوریه بسیار دشوار است. این منبع سپس این مذاکرات را با بازی گرگ و گوسفند مقایسه کرد و گفت: «به طور قطع ما وظیفه واقعا باورنکردنی ای پیش‌روی خود داریم به طوری که می‌خواهیم یک گرگ، گوسفند و کلم را از یک طرف رودخانه به طرف دیگر ببریم». هرچند روسیه به عنوان یکی از 3 کشور حاضر در این نشست احتمال رسیدن به توافق را بسیار دشوار دانسته است اما هیات دیپلماتیک ایران با یک طرح 4 ماده‌ای به قزاقستان سفر کرده است. این طرح 4 ماده‌ای که مشتمل بر آتش‌بس فوری، اجرای اصلاحات، شکل‌گیری گفت‌وگوهای داخلی و برگزاری انتخابات فراگیر در این کشور است، مشخص نیست در آستانه چه میزان اثرگذاری خواهد داشت و گروه‌های معارض آن را خواهند پذیرفت یا خیر.